I am holding something remarkably old. It is older than any human artifact, older than life on Earth, older than the continents and the oceans between them. This was formed over four billion years ago in the earliest days of the solar system while the planets were still forming. This rusty lump of nickel and iron may not appear special, but when it is cut open ... you can see that it is different from earthly metals. This pattern reveals metallic crystals that can only form out in space where molten metal can cool extremely slowly, a few degrees every million years. This was once part of a much larger object, one of millions left over after the planets formed. We call these objects asteroids.
Миний гарт маш эртний нэгэн зүйл байна. Энэ хүн төрөлхтний бүтээсэн ямар ч зүйлээс өмнө, эх дэлхий дээр амьдрал бий болохоос ч өмнө, тивүүд болон тэднийг хуваах далай тэнгисүүд ч бүрэлдэхээс өмнө, дөрөв гаруй тербум жилийн тэртээд нарны аймаг маань бүрэлдэж гараг эрхэс биежин тогтож байх үед бий болсон зүйл. Энэ төмөр никелийн хэлтэрхий тийм ч онцгой харагдахгүй байж магад. Гэвч үүнийг хагалаад доторхыг нь нээж үзвэл та үүнийг дэлхийн металлаас өөр болохыг анзаарна. Энэ бүтэц бол зөвхөн задгай сансарт л бүрэлдэх боломжтой металын болор буюу хайлсан метал сая сая жилд маш бага бага температураар хөрж бэхжсэн бүтэц юм. Энэ зүйл эрт үед гарагууд бүрэлдэн тогтсоны дараагаар орхигдож үлдсэн олон сая хэлтэрхийн нэг. Бид эдгээр биетүүдийг "АСТРОИД" гэж нэрлэдэг.
Asteroids are our oldest and most numerous cosmic neighbors. This graphic shows near-Earth asteroids orbiting around the Sun, shown in yellow, and swinging close to the Earth's orbit, shown in blue. The sizes of the Earth, Sun and asteroids have been greatly exaggerated so you can see them clearly. Teams of scientists across the globe are searching for these objects, discovering new ones every day, steadily mapping near-Earth space. Much of this work is funded by NASA. I think of the search for these asteroids as a giant public works project, but instead of building a highway, we're charting outer space, building an archive that will last for generations.
Тэд бол бидний хамгийн эртний бөгөөд хамгийн олон тохиох огторгуйн хөршүүд. Энэ зураглал бидэнд дэлхийн ойролцоох, нарны тойрог замд орших астроидуудыг харуулж байна. Үүн дээрх дэлхий, нар, болон астроидуудын хэмжээг хэд дахин томруулсан байгаа. Иймээс та бүхэн тэднийг илүү тод ялган харж чадаж байгаа юм. Дэлхий дахинаа олон арван шинжээчдийн баг эдгээр биетүүдийг хайн эрж өдөр бүр шинийг нээн илрүүлж, дэлхийн ойролцоох огторгуйд байрлалыг тогтоосоор байна. Тэдний ихэнх нь НАСА-н санхүүжилтээр явагддаг. Миний хувьд астроидуудыг хайх ажил маш том олон нийтийн ажил мэт санагддаг. Бид хурдны зам барихын оронд задгай сансрыг зураглаж, үеэс үед өвлөгдөн үлдэх архив санг бүтээж байна шүү дээ.
These are the 1,556 near-Earth asteroids discovered just last year. And these are all of the known near-Earth asteroids, which at last count was 13,733. Each one has been imaged, cataloged and had its path around the Sun determined. Although it varies from asteroid to asteroid, the paths of most asteroids can be predicted for dozens of years. And the paths of some asteroids can be predicted with incredible precision. For example, scientists at the Jet Propulsion Laboratory predicted where the asteroid Toutatis was going to be four years in advance to within 30 kilometers. In those four years, Toutatis traveled 8.5 billion kilometers. That's a fractional precision of 0.000000004.
Эд бол зөвхөн өнгөрсөн жил олдсон дэлхийн ойролцоох 1556 астриодууд. Харин эдгээр нь бол дэлхий ойролцоо байгаа одоогоор олдсон бүх астроидууд. Сүүлийх нь дугаар нь 13733 байсан. Эд бүгд нэг бүрчлэн зураглагдаж, ангилагдсан төдийгүй нарыг тойрон эргэх зам нь ч тогтоогдсон. Хэдийгээр астроид бүр өөр хоорондоо ялгаатай ч олон арван жилийн өмнөөс туулах замыг нь тодорхойлж болдог. Зарим астриодуудын замыг маш нарийн тооцоололтой гаргадаг. Жишээ нь, Жэт Пропулшоны лабораторийн эрдэмтэд "Тоутатус" хэмээх астриодын дөрвөн жилийн хугацаанд туулах замыг гучин км-ын зөрүүтэй тогтоож байв. Тухайн 4 жилийн хугацаанд Тоутатис нь нийт 8.5 тэрбум км аялсан байдаг. Энэ нь маш их ойртуулсан тооцоолол буюу ердөө 0.000000004% зөрүүтэй гэсэн үг.
(Laughter)
(Инээд)
Now, the reason I have this beautiful asteroid fragment is because, like all neighbors, asteroids sometimes drop by unexpectedly.
Тэгэхээр, миний энэ гайхамшигтай астроидын хэлтэрхийг бариад зогсож буй шалтгаан бол: Яг л бусад бүх хөршүүдийн адилаар астриодууд ч гэсэн заримдаа
(Laughter)
урьдчилан мэдэгдэлгүйгээр гэнэтийн айлчлал хийдэгт байгаа юм.
Three years ago today, a small asteroid exploded over the city of Chelyabinsk, Russia. That object was about 19 meters across, or about as big as a convenience store. Objects of this size hit the Earth every 50 years or so.
3 жилийн өмнө энэ өдөр Оросын Челябинск хотод нэгэн жижиг астроид дэлбэрчээ. Тэр биет ойролцоогоор 19 метрийн өргөнтэй буюу нэг жижиг дэлгүүрийн дайтай гэсэн үг. Иймэрхүү хэмжээтэй биетүүд ойролцоогоор 50 жил тутамд дэлхийтэй мөргөлдөж байдаг.
66 million years ago, a much larger object hit the Earth, causing a massive extinction. 75 percent of plant and animal species were lost, including, sadly, the dinosaurs. That object was about 10 kilometers across, and 10 kilometers is roughly the cruising altitude of a 747 jet. So the next time you're in an airplane, snag a window seat, look out and imagine a rock so enormous that resting on the ground, it just grazes your wingtip. It's so wide that it takes your plane one full minute to fly past it. That's the size of the asteroid that hit the Earth.
66 сая жилийн өмнө үүнээс хамаагүй том нэгэн биет дэлхийтэй мөргөлдсөн нь асар өргөн хэмжээний сүйрлийг үүсгэсэн. Ургамал, амьтдын 75 хувь нь устаж үгүй болсон бөгөөд тэдний нэг нь динозаврууд гэж бодохоор маш харамсалтай. Тэр биет нь ойролцоогоор 10 км-н өргөнтэй байж. 10 км гэдэг нь Боейнг 747 загварын зорчигч тээврийн онгоцны нисэх өндөрлөг. Тэгэхээр та дараагийн удаа онгоцоор зорчихдоо цонхоо сөхөн гадагш хараад газраас сууж яваа онгоцны тань далавчийг шүргэхүйц өндөртэй, нисэж яваа онгоц дайрч өнгөрөхийн тулд бүхэл бүтэн минут зарцууулахуйц өргөнтэй тийм агуу том чулууг төсөөлөөд үзээрэй. Энэ бол дэлхийг мөргөсөн астроидын хэмжээ.
It has only been within my lifetime that asteroids have been considered a credible threat to our planet. And since then, there's been a focused effort underway to discover and catalog these objects. I am lucky enough to be part of this effort. I'm part of a team of scientists that use NASA's NEOWISE telescope. Now, NEOWISE was not designed to find asteroids. It was designed to orbit the earth and look far beyond our solar system to seek out the coldest stars and the most luminous galaxies. And it did that very well for its designed lifetime of seven months. But today, six years later, it's still going. We've repurposed it to discover and study asteroids. And although it's a wonderful little space robot, these days it's kind of like a used car. The cryogen that used to refrigerate its sensors is long gone, so we joke that its air-conditioning is broken. It's got 920 million miles on the odometer, but it still runs great and reliably takes a photograph of the sky every 11 seconds. It's taken 23 photos since I began speaking to you.
Астроидуудыг манай гарагт маш том аюул авчрагч гэдгийг мэдэх болсоор ердөө гучаадхан жил өнгөрч байна. Гэсэн ч бид түүнээс хойш эдгээр биесийг нээн илрүүлж, төрөлжүүлэн ангилах ажилуудыг хийсээр байгаа юм. Надад харин түүний нэг хэсэг болох аз тохиосон юм. Би НАСА-н НЕОВАЙС хэмээх телескопыг ашигладаг шинжээдийн багийн нэгэн шинжээч. НЕОВАЙС нь анхнаасаа астриодуудыг хайн илрүүлэхэд зориулагдаагүй. Түүнийг 7 сарын хугацаанд эх дэлхийг тойрон эргэж нарны аймгаас гадна орших орчлон ертөнцийн хамгийн хүйтэн одод, хамгийн тод галактик, гараг эрхэсийг хайн эрэлхийлэхэд зориулан бүтээсэн юм. Тэр ч тэрхүү ажлаа маш амжилттай хийсэн. Гэсэн ч өнөөдөр, түүнээс хойш зургаан жилийн дараа ч ажилласан хэвээр. Бид түүнийг астроидуудыг хайн илрүүлэхэд ашиглах болсон. Хэдийгээр Неовайс маш гайхамшигтай сансрын бяцхан робот боловч орчин үеийн хуучин машинтай л адил. Жишээ нь, түүний мэдрэгчүүдийг хөргөхөд ашиглагддаг криогений шингэн нь дуусахад бид түүний агааржуулагч нь эвдэрчихлээ гэж элэглэдэг. Неовайс нийт 920 сая миль замыг туулаад байгаа ч ямар ч асуудалгүй явсаар л, 11 секунд тутамд тэнгэрийн зургийг авсаар л байна. Миний яриа эхлэснээс хойш аль хэдийн 23 зураг авчихсан байгаа гэсэн үг.
One of the reasons NEOWISE is so valuable is that it sees the sky in the thermal infrared. That means that instead of seeing the sunlight that asteroids reflect, NEOWISE sees the heat that they emit. This is a vital capability since some asteroids are as dark as coal and can be difficult or impossible to spot with other telescopes. But all asteroids, light or dark, shine brightly for NEOWISE.
НЕОВАЙС-г маш үнэ цэнэтэй болгож буй бас нэгэн хүчин зүйл нь тэрээр тэнгэрийг инфраред туяагаар хардагт оршино. Энэ нь бидэнд астроидуудыг тэдний ойлгодог нарны цацрагаар бус ялгаруулах дулаанаар харж байгаа юм. Зарим астроидууд телескопоор харагдахааргүй нүүрс шиг тас хар байх тул НЕОВАИС-н энэхүү дулаанаар харах чадвар бидний хувьд маш их ач холбогдолтой. Гэсэн ч бүх астроидууд НЕОВАИС-д гэрэлтэн харагддаг.
Astronomers are using every technique at their disposal to discover and study asteroids. In 2010, a historic milestone was reached. The community, together, discovered over 90 percent of asteroids bigger than one kilometer across -- objects capable of massive destruction to Earth. But the job's not done yet. An object 140 meters or bigger could decimate a medium-sized country. So far, we've only found 25 percent of those.
Одон орон судлаачид астроидуудыг нээн илрүүлж судлахын тулд бүхий л боломжит арга барилуудыг ашигласаар байна. Ийнхүү бид хамтдаа 2010 он гэхэд дэлхийд асар том хэмжээний сүйрлийг авчирч чадахуйц буюу нэг км-с дээш өргөнтэй нийт астроидуудын 90 хувийг нь олж тогтоосон түүхэн амжилтанд хүрсэн юм. Гэсэн ч ажил хараахан дуусаагүй хэвээр. 140м болон түүнээс дээш өргөнтэй биет л дундаж хэмжээтэй улсыг сүйтгэж чадахуйц. Гэтэл өнөөг хүртэл бид тэдгээрийн ердөө 25 хувийг нь л олоод байна.
We must keep searching the sky for near-Earth asteroids. We are the only species able to understand calculus or build telescopes. We know how to find these objects. This is our responsibility. If we found a hazardous asteroid with significant early warning, we could nudge it out of the way. Unlike earthquakes, hurricanes or volcanic eruptions, an asteroid impact can be precisely predicted and prevented. What we need to do now is map near-Earth space. We must keep searching the sky.
Иймд бид дэлхийн ойролцоох астроидуудыг олохын тулд үргэлжлүүлэн хайх хэрэгтэй. Бид бол тооцоолол хийж, телескоп бүтээх чадамжтай цорын ганц төрөл зүйл. Бид астроидуудыг хэрхэн олохоо мэднэ. Тэднийг хайж олох нь бидний хариуцлага. Хэрэв бид маш аюултай астроидыг хангалттай эрт илрүүлж чадвал түүнийг замаас нь гаргаж бас чадна. Газар хөдлөлт, хуй салхи, эсвэл галт уулын дэлбэрэлттэй харьцуулахад астроидын аюул нь нарийн нарийвчлалтайгаар урьдчилан тооцоологдож урьдчилан сэргийлж болохуйц. Одоо бидний хийх ёстой зүйл бол дэлхийн ойролцоох задгай сансрыг газар зүйчлэх, тэнгэрээр үргэлжлүүлэн хайх юм.
Thank you.
Баярлалаа.
(Applause)
(Алга ташилт)