Well, this is a really extraordinary honor for me. I spend most of my time in jails, in prisons, on death row. I spend most of my time in very low-income communities, in the projects and places where there's a great deal of hopelessness. And being here at TED and seeing the stimulation, hearing it, has been very, very energizing to me. And one of the things that's emerged in my short time here is that TED has an identity. And you can actually say things here that have impacts around the world. And sometimes when it comes through TED, it has meaning and power that it doesn't have when it doesn't.
Ky është një nder i jashtëzakonshëm për mua. Unë kaloj shumicën e kohës sime nëpër burgje dhe dënimet me vdekje. Kaloj shumicën e kohës sime në komunitete të varfëra në vende të pashpresa. Të jem këtu në TED dhe të shoh stimulimin, ta dëgjoj atë, ka qenë shumë energjike për mua. Dhe një nga gjërat që kam kuptuar nga koha ime e shkurtër këtu është se TED ka një identitet. Dhe këtu në fakt mund të thuash gjëra që kanë ndikim në tërë botën. Dhe ndonjëherë kur vjen përmes TED-it, ka kuptimin dhe fuqinë që përndryshe nuk e ka.
And I mention that because I think identity is really important. And we've had some fantastic presentations. And I think what we've learned is that, if you're a teacher, your words can be meaningful, but if you're a compassionate teacher, they can be especially meaningful. If you're a doctor, you can do some good things, but if you're a caring doctor, you can do some other things. So I want to talk about the power of identity. And I didn't learn about this actually practicing law and doing the work that I do. I actually learned about this from my grandmother.
Dhe e them këtë sepse mendoj se identiteti është shumë i rëndësishëm. Dhe kemi pasur disa prezantime fantastike. Dhe çfarë kemi mësuar është se nëse je mësues fjalët tua mund të kenë kuptim, por nëse je mësues zemërdhembsur, atëherë ato mund të kenë kuptim të veçantë. Nëse je mjek, ti mund të bësh ca gjëra të mira, mirëpo nëse jë një mjek i ndjeshëm, mund të bësh ca gjëra tjera. Prandaj dua të flas për fuqinë e identitetit. Dhe këtë në fakt nuk e kam mësuar duke praktikuar drejtësinë dhe punën që bëj. E kam mësuar nga gjyshja ime.
I grew up in a house that was the traditional African American home that was dominated by a matriarch, and that matriarch was my grandmother. She was tough, she was strong, she was powerful. She was the end of every argument in our family.
Jam rritur në një shtëpi tradicionale Afrikano-Amerikane e dominuar nga femra, dhe ajo femër ishte gjyshja ime. Ajo ka qenë e ashpër, e fortë, e fuqishme. Ajo ka qenë fundi i çdo diskutimi në familjen tonë.
(Laughter)
Ka qenë edhe fillimi i shumë diskutimeve në familjen tonë.
She was the beginning of a lot of arguments in our family.
Ajo ishte vajza e njerëzve që kishin qenë skllevër.
(Laughter)
She was the daughter of people who were actually enslaved. Her parents were born in slavery in Virginia in the 1840s. She was born in the 1880s, and the experience of slavery very much shaped the way she saw the world.
Prindërit e saj kishin lindur në skllavëri në Virgjinia në vitet 1840. Ajo ka lindur në vitet 1880 dhe përvoja e saj me skllavërinë i dha formë mënyrës se si e shihte ajo botën Dhe gjyshja ime ishte e ashpër, por ishte po ashtu e dashur.
And my grandmother was tough, but she was also loving. When I would see her as a little boy, she'd come up to me and give me these hugs. And she'd squeeze me so tight I could barely breathe, and then she'd let me go. And an hour or two later, if I saw her, she'd come over to me and say, "Bryan, do you still feel me hugging you?" If I said, "No," she'd assault me again, and if I said, "Yes," she'd leave me alone. And she just had this quality that you always wanted to be near her. And the only challenge was that she had 10 children. My mom was the youngest of her 10 kids. And sometimes when I would go and spend time with her, it would be difficult to get her time and attention. My cousins would be running around everywhere.
Kur e shihja në kohën kur isha i vogël, ajo më afrohej dhe më përqafonte. Dhe më shtrëngonte aq shumë saqë mezi merrja frymë dhe pastaj më lëshonte. Dhe pas një ore ose dy, nëse e shihja përsëri, më vinte pranë dhe më thoshte, "Brajan, a e ndjen akoma se po të përqafoj?" Dhe nëse thosha, "Jo", ajo më sulmonte përsëri. dhe nëse thosha "Po," atëherë më linte rehat. Dhe ajo kishtë një kualitet që të bënte që gjithmonë të doje të ishe pranë saj. Dhe i vetmi problem ishte se ajo kishte 10 fëmijë. Nëna ime ishte fëmija më i vogël i saj. Dhe ndonjëherë kur shkoja të kaloja kohë me të, ishte vështirë ta merrje kohën dhe vëmendjen e saj. Kushërinjtë e mi vraponin gjithandej.
And I remember, when I was about eight or nine years old, waking up one morning, going into the living room, and all of my cousins were running around. And my grandmother was sitting across the room, staring at me. And at first, I thought we were playing a game. And I would look at her, and I'd smile, but she was very serious. And after about 15 or 20 minutes of this, she got up and she came across the room, and she took me by the hand, and she said, "Come on, Bryan. You and I are going to have a talk." And I remember this just like it happened yesterday. I never will forget it.
Dhe mbaj mend, kur ishte 8 ose 9 vjeç, u zgjova në mëngjes, shkova në dhomën e ndenjës, dhe gjithë kushërinjtë e mi po vraponin përeth. Dhe gjyshja ime ishte ulur në dhomë dhe po më shikonte. Dhe në fillim mendova se po luanim ndonjë lojë. E shikoja dhe buzëqeshja, por ajo ishte shumë serioze. Dhe pas 15 ose 20 minuta, ajo u ngrit dhe mu afrua më mori dorën dhe tha, 'Eja Brajan. Duhet të flasim." Dhe e mbaj mend sikur të kishte ndodhur dje. Asnjëherë nuk do ta harroj këtë.
She took me out back and said, "Bryan, I'm going to tell you something, but you don't tell anybody what I tell you." I said, "OK, Mama." She said, "Now, you make sure you don't do that." I said, "Sure." Then she sat me down and she looked at me, and she said, "I want you to know I've been watching you." And she said, "I think you're special." She said, "I think you can do anything you want to do." I will never forget it.
Ajo më mori dhe më tha, "Brajan, do të të them diçka, por mos i trego askujt atë që do të them ty." I thashë, "Në rregull, gjyshe." Ajo tha, "Tani duhet të jesh i sigurtë që nuk do ta bësh." I thashë, "Sigurisht." Pastaj ajo më bëri të ulen, më shikoi dhe më tha, "Dua ta dish që kam qenë duke të të vëzhguar." Pastaj tha, "Unë mendoj se ti je i veçantë." "Mendoj se mund të bësh çfarëdo që dëshiron të bësh." Asnjëherë nuk do ta harroj atë.
And then she said, "I just need you to promise me three things, Bryan." I said, "OK, Mama." She said, "The first thing I want you to promise me is that you'll always love your mom." She said, "That's my baby girl, and you have to promise me now you'll always take care of her." Well, I adored my mom, so I said, "Yes, Mama. I'll do that." Then she said, "The second thing I want you to promise me is that you'll always do the right thing, even when the right thing is the hard thing." And I thought about it, and I said, "Yes, Mama. I'll do that." Then finally, she said, "The third thing I want you to promise me is that you'll never drink alcohol."
Tha, "Vetëm dua të më premtosh tri gjëra Brajan." Thashë, "Në rregull, gjyshe." Ajo tha, "Gjëja e parë që dua të më premtosh është se gjithmonë do ta duash nënën tënde." "Ajo është vajza ime e vogël, dhe duhet të më premtosh se gjithmonë do të kujdesesh për të." Unë e adhuroja nënën time prandaj thashë, "Po gjyshe, të premtoj." Pastaj ajo tha, "Gjëja e dyte që dua të më premtosh është se gjithmonë do ta bësh gjënë e drejtë edhe nëse ndonjëherë do të jetë e vështirë." Unë mendova dhe i thashë, "Po, gjyshe. Do ta bëj atë." Në fund ajo tha, "Gjëja e tretë që dua të më premtosh është se asnjëherë nuk do të pish alkohol."
(Laughter)
(Të qeshura)
Well, I was nine years old, so I said, "Yes, Mama. I'll do that."
Atëherë isha 9 vjeç prandaj i thashe, "Po gjyshe, të premtoj."
I grew up in the country in the rural South, and I have a brother a year older than me and a sister a year younger. When I was about 14 or 15, one day, my brother came home and he had this six-pack of beer; I don't know where he got it. He grabbed me and my sister, and we went out in the woods, and we were just out there doing the stuff we crazily did, and he had a sip of this beer and gave some to my sister and she had some, and they offered it to me. I said, "No, that's OK. Y'all go ahead. I'm not going to have any." My brother said, "Come on. We're doing this today; you always do what we do. I had some, your sister had some. Have some beer." I said, "No, I don't feel right about that. Y'all go ahead." And then my brother stared at me and said, "What's wrong with you? Have some beer." Then he looked at me real hard and said, "Oh, I hope you're not still hung up on that conversation Mama had with you."
Jam rritur në një fshat në jugun rural, dhe kam një vëlla një vit më të vjetër se unë dhe një motër një vit më të re se unë. Kur isha rreth 14 ose 15, një ditë vëllau im erdhi në shtëpi me një kuti me 6 birra -- Nuk e di se ku i kishte marrë -- na mori mua dhe motrën time dhe shkuam në pyll. Dhe ne po rrinim e po bënin gjërat e çmendura që i bënim gjithmonë. Ai piu një gllënjkë nga birra dhe ia ofroi motrës sime, dhe ajo piu, pastaj ma ofruan mua. Unë thashë, "Jo, jo, jo. Jam në rregull. Ju vazhdoni pini. Unë nuk dua." Vëllau më tha, "E pra pije. Ti gjithmonë bën atë që bëjmë ne, dhe sot po e bëjmë këtë. Motra piu pak, pi edhe ti pak. Merr pak birrë." Unë thashë, "Jo, nuk më duket në rregull. Ju vetëm vazhdoni." Pastaj vëllau më shikoi. Ai tha, "Çfarë po ndodh me ty? Pi pak birrë." Dhe pastaj më shikoi mirë dhe tha, "Oh, shpresoj që nuk je ende duke qëndruar prapa asaj çfarë të tha gjyshja." (Të qeshura)
(Laughter)
Unë thashë, "Për çfarë po flet?"
I said, "What are you talking about?" He said, "Oh, Mama tells all the grandkids that they're special."
Ai tha, "Gjyshja u thotë gjithë nipërve të saj se ata janë të veçantë." (Të qeshura)
(Laughter)
U zhgënjeva aq shumë.
I was devastated.
(Të qeshura)
(Laughter)
Dhe do të pranoj diçka para jush.
And I'm going to admit something to you. I'm going to tell you something I probably shouldn't. I know this might be broadcast broadly. But I'm 52 years old, and I'm going to admit to you that I've never had a drop of alcohol.
Do t'ju tregoj diçka që ndoshta nuk duhet. E di se kjo mund të transmetohet gjithandej. Por unë jam 52 vjeçar, dhe do ta pranoj para jush se asnjëherë nuk e kam pirë alkoholin. (Duartrokitje)
(Applause)
Nuk e them sepse është ndonjë virtyt;
I don't say that because I think that's virtuous; I say that because there is power in identity. When we create the right kind of identity, we can say things to the world around us that they don't actually believe make sense. We can get them to do things that they don't think they can do. When I thought about my grandmother, of course she would think all her grandkids were special. My grandfather was in prison during prohibition. My male uncles died of alcohol-related diseases. And these were the things she thought we needed to commit to.
e them sepse ka fuqi në identitet. Kur krijojmë identitetin e duhur, mund t'i themi botës rreth nesh gjëra që ata nuk besojnë se kanë kuptim. Mund t'i shtyjmë ata të bëjnë gjëra të cilant nuk mendojnë se mund t'i bëjnë. Kur mendoja për gjyshen time, sigurisht se ajo mendonte se të gjithë nipërit e saj ishin të veçantë. Gjyshi im ishte në burg gjatë kohës kur u ndalua alkoholi. Xhaxhallarët e mi vdiqën nga sëmundje lidhur me alkoholin. Dhe këto ishin gjërat që ajo mendonite se ne duhej t'i kushtoheshim.
Well, I've been trying to say something about our criminal justice system. This country is very different today than it was 40 years ago. In 1972, there were 300,000 people in jails and prisons. Today, there are 2.3 million. The United States now has the highest rate of incarceration in the world. We have seven million people on probation and parole. And mass incarceration, in my judgment, has fundamentally changed our world. In poor communities, in communities of color, there is this despair, there is this hopelessness that is being shaped by these outcomes. One out of three Black men between the ages of 18 and 30 is in jail, in prison, on probation or parole. In urban communities across this country -- Los Angeles, Philadelphia, Baltimore, Washington -- 50 to 60 percent of all young men of color are in jail or prison or on probation or parole.
Unë jam përpjekur të them diçka rreth sistemit të drejtësisë penale tek ne. Ky vend është shumë ndryshe sot nga çka qenë 40 vite më parë. Në 1972, ka pasur 300 mijë njerëz në burgje. Sot ka 2.3 milionë. Shtetet e Bashkuara tani ka shkallën më të lartë të burgimit në botë. Kemi 7 milionë njerëz të liruar me kusht. Dhe burgimi masiv, sipas mendimit tim, ka ndryshuar rrënjësisht botën. Në komunitetet e varfëra, në komunitetet me ngjyrë, ka një dëshpërim, një pashpresë, që po formësohet nga këto pasoja. Një në tre meshkuj të zinj në moshën mes 18 dhe 30 është në burg ose i liruar me kusht. Në komunitetet urbane në vend -- Los Anxhelos, Filadelfia, Baltimor, Vashington -- 50 deri 60 përqind të meshkujve të rinj me ngjyrë janë në burg ose të liruar me kusht. Sistemi ynë jo vetëm që është duke u formësuar
Our system isn't just being shaped in these ways that seem to be distorting around race, they're also distorted by poverty. We have a system of justice in this country that treats you much better if you're rich and guilty than if you're poor and innocent. Wealth, not culpability, shapes outcomes. And yet, we seem to be very comfortable. The politics of fear and anger have made us believe that these are problems that are not our problems. We've been disconnected.
në këto mënyra që siç duket po ndryshojnë në aspekt racor, por edhe nga varfëria. Ne kemi një sistem të drejtësisë në vend që të trajton shumë më mirë nëse je i pasur dhe fajtor sesa nëse je i varfër dhe i pafajshëm. Pasuria, jo fajësia, i japin formë pasojave. Dhe prapë, ne si duket jemi shumë rehat me këtë. Politika e frikës dhe hidhërimit na kanë bërë të besojmë se këto probleme nuk janë problemet tona. Ne jemi izoluar.
It's interesting to me. We're looking at some very interesting developments in our work. My state of Alabama, like a number of states, actually permanently disenfranchises you if you have a criminal conviction. Right now in Alabama, 34 percent of the Black male population has permanently lost the right to vote. We're actually projecting that in another 10 years, the level of disenfranchisement will be as high as it's been since prior to the passage of the Voting Rights Act. And there is this stunning silence.
Mua më duket interesante. Ne po shohim disa zhvilllime shumë interesante në punën tonë. Shteti im Alabama, sikur një numër shtetesh, përgjithmonë ta heqë të drejtën e votës nëse je dënuar penalisht. Momentalisht në Alabama 34 përqind e popullatës mashkullore të zezë ka humbur përjetë të drejtën për të votuar. Faktikisht ne parashikojmë se në 10 vitet e ardhshme shkalla e heqjes së votës do të jetë aq e lartë sa ka qenë para miratimit të Aktit të të Drejtave të Votimit. Dhe pastaj na kaplon një qetësi e tmerrshme.
I represent children. A lot of my clients are very young. The United States is the only country in the world where we sentence 13-year-old children to die in prison. We have life imprisonment without parole for kids in this country. And we're actually doing some litigation. The only country in the world.
Unë përfaqësoj fëmijët. Shumë klientë të mi janë shumë të rinj. Shtetet e Bashkuara janë i vetmi vend në botë që dënon fëmijë 13 vjeçarë të vdesin në burg. Ne kemi burgim të përjetshëm pa lirim me kusht për fëmijë në këtë vend. Dhe ne në fakt jemi duke bërë disa padi. I vetmi vend në botë.
I represent people on death row. It's interesting, this question of the death penalty. In many ways, we've been taught to think that the real question is: Do people deserve to die for the crimes they've committed? And that's a very sensible question. But there's another way of thinking about where we are in our identity. The other way of thinking about it is not: Do people deserve to die for the crimes they commit?, but: Do we deserve to kill? I mean, it's fascinating.
Unë përfaqësoj njerëz të dënuar me vdekje. Është interesant kjo çështja e dënimit me vdekje. Në shumë mënyra, ne jemi mësuar të mendojmë se pyetja e vërtetë është, a meritojnë njerëzit të vdesin për krimet që kanë kryer? Dhe kjo është një pyetje shumë me mend. Mirëpo ka një mënyrë tjetër të të menduarit rreth asaj se ku jemi ne në identitetin tonë. Mënyra tjetër e të menduarit rreth asaj nuk është, a meritojnë njerëzit që kanë kryer krime të vdesin, por a meritojmë ne të vrasim? Dua të them, kjo është mahnitëse.
Death penalty in America is defined by error. For every nine people who have been executed, we've actually identified one innocent person who's been exonerated and released from death row. A kind of astonishing error rate -- one out of nine people, innocent. I mean, it's fascinating. In aviation, we would never let people fly on airplanes if, for every nine planes that took off, one would crash.
Dënimi me vdekje në Amerikë definohet nga gabimi. Për çdo 9 njerëz që janë ekzekutuar, ne në fakt kemi identifikuar një person të pafajshëm i cili është shfajësuar dhe është liruar nga dënimi me vdekje. Një shkallë gabimi jashtëzakonisht interesante -- 1 nga 9 njerëzit të pafajshëm. Është mahnitëse. Në aviacion, kurrë nuk do lejonim njerëz në aeroplanë nëse për 9 aeroplanë që janë ngritur 1 është rrëzuar.
(Laughter)
Mirëpo, ne disi arrijmë ta distancojmë veten nga ky problem.
But somehow, we can insulate ourselves from this problem. It's not our problem. It's not our burden. It's not our struggle.
Nuk është problemi ynë. Nuk është barra jonë. Nuk është puna jonë.
I talk a lot about these issues. I talk about race and this question of whether we deserve to kill. And it's interesting, when I teach my students about African American history, I tell them about slavery. I tell them about terrorism, the era that began at the end of reconstruction that went on to World War II. We don't really know very much about it. But for African Americans in this country, that was an era defined by terror. In many communities, people had to worry about being lynched. They had to worry about being bombed. It was the threat of terror that shaped their lives. And these older people come up to me now and say, "Mr. Stevenson, you give talks, you make speeches, you tell people to stop saying we're dealing with terrorism for the first time in our nation's history after 9/11." They tell me to say, "No, tell them that we grew up with that." And that era of terrorism, of course, was followed by segregation and decades of racial subordination and apartheid.
Unë flas shumë për këto gjëra. Unë flas për racën dhe pyetjen nëse ne meritojmë të vrasim. Dhe është interesante, kur mësoj nxënësit e mi për historinë Afrikano-Amerikane, u tregoj për skllavërinë. U tregoj për terrorizmin, periudhën që filloi në fund të rindërtimit që vazhdoi gjatë Luftës së Dytë Botërore. Ne nuk dimë aq shumë për këtë gjë. Mirëpo për Afrikano- Amerikanët në këtë vend, ajo ka qenë një periudhë e karakterizuar nga terrori. Në shumë komunitete, njerëzit duhej të brengoseshin se mos vriteshin. Duhej të brengoseshin se mos i gjuanin me bombë. Ishte kërcënimi nga terrori që karakterizonte jetën e tyre. Dhe këta njerëz të vjetër tani vijnë tek unë dhe thonë, "Z. Stevenson, ti mban fjalime dhe ligjërata, u thua njerëzve të ndalojnë të thonë se për herë të parë në historinë e vendit tonë jemi përballur me terrorizëm më 11 shtator." Ata me shtyjnë të them, "Jo, tregoju që ne jemi rritur me terrorizëm." Dhe ajo periudhë e terrorizmit, sigurisht, u ndoq nga segregacioni dhe dekata të nënshtrimit racor dhe aparteidit.
And yet, we have in this country this dynamic where we really don't like to talk about our problems. We don't like to talk about our history. And because of that, we really haven't understood what it's meant to do the things we've done historically. We're constantly running into each other. We're constantly creating tensions and conflicts. We have a hard time talking about race, and I believe it's because we are unwilling to commit ourselves to a process of truth and reconciliation. In South Africa, people understood that we couldn't overcome apartheid without a commitment to truth and reconciliation. In Rwanda, even after the genocide, there was this commitment. But in this country, we haven't done that.
Dhe përsëri, në këtë vend kemi një dinamikë ku ne realisht nuk na pëlqen të flasim për problemet tona. Ne nuk kemi dëshirë të flasim për historinë tonë. Dhe për këtë arsye, ne nuk kemi arritur ta kuptojmë çfarë do të thotë të bëjmë gjërat që kemi bërë historikisht. Dhe vazhdimisht jemi duke u ndeshur me njëri-tjetrin. Vazhdimisht jemi duke krijuar tensione dhe konflikte. E kemi të vështirë të flasim për racën, dhe besoj se kjo ndodh sepse nuk jemi të gatshëm të përkushtojmë veten ndaj procesit të së vërtetës dhe pajtimit. Në Afrikën Jugore, njerëzit kuptonin se nuk mund ta kalonin aparteidin pa përkushtimin ndaj të vërtetës dhe pajtimit. Në Ruanda, edhe pas gjenocidit, ka ekzistuar ky përkushtim, por në këtë vend nuk e kemi bërë këtë.
I was giving some lectures in Germany about the death penalty. It was fascinating, because one of the scholars stood up after the presentation and said, "Well, you know, it's deeply troubling to hear what you're talking about." He said, "We don't have the death penalty in Germany, and of course, we can never have the death penalty in Germany." And the room got very quiet, and this woman said, "There's no way, with our history, we could ever engage in the systematic killing of human beings. It would be unconscionable for us to, in an intentional and deliberate way, set about executing people." And I thought about that. What would it feel like to be living in a world where the nation-state of Germany was executing people, especially if they were disproportionately Jewish? I couldn't bear it. It would be unconscionable.
Po jepja disa ligjërata në Gjermani rreth dënimit me vdekje. Ishte interesante sepse një nga studentët pas prezantimit u ngrit dhe tha, "Është shumë shqetësuese të dëgjosh çfarë jeni duke treguar." Ai tha, "Ne nuk kemi dënim me vdekje në Gjermani. Dhe sigurisht, asnjëherë nuk mund të kemi dënim me vdekje këtu." E gjithë dhoma ra në qetësi, kur një grua tha, "Në asnjë mënyrë, me historinë tonë nuk mund të shkaktojmë vrasje sistematike të qenieve njerëzore. Do të ishte e paarsyeshme për ne që, në mënyrë të qëllimshme, të ekzekutonim njerëz." Dhe mendova për këtë. Si do të ishte të jetoje në një botë ku shteti i Gjermanisë ekzekutonte njerëz, veçanërisht nëse ishin çifutë? Nuk do mund ta duroja. Do të ishte e paarsyeshme.
And yet, in this country, in the states of the Old South, we execute people -- where you're 11 times more likely to get the death penalty if the victim is white than if the victim is Black, 22 times more likely to get it if the defendant is Black and the victim is white -- in the very states where there are, buried in the ground, the bodies of people who were lynched. And yet, there is this disconnect.
Megjithatë, në këtë vend, në shtetet e Jugut të Vjetër, ne ekzekutojmë njerëz -- ku gjasat janë 11 herë më të mëdha që do marrësh dënim me vdekje nëse viktima është i bardhë sesa nëse viktima është i zi. 22 herë më të mëdha janë gjasat nëse i akuzuari është i zi dhe viktima është i bardhë -- pikërisht në tokat e shteteve ku janë varrosur trupat e të zinjëve që janë vrarë. Dhe ende, ekziston ky distancim. Unë besoj se identiteti ynë është në rrezik.
Well, I believe that our identity is at risk, that when we actually don't care about these difficult things, the positive and wonderful things are nonetheless implicated. We love innovation. We love technology. We love creativity. We love entertainment. But ultimately, those realities are shadowed by suffering, abuse, degradation, marginalization. And for me, it becomes necessary to integrate the two, because ultimately, we are talking about a need to be more hopeful, more committed, more dedicated to the basic challenges of living in a complex world. And for me, that means spending time thinking and talking about the poor, the disadvantaged, those who will never get to TED, but thinking about them in a way that is integrated in our own lives.
Se ne nuk na intereson për këto gjëra të rënda, gjërat pozitive dhe të mira megjithatë janë të implikuara. Ne na pëlqen inovacioni. Ne na pëlqen teknologjia e kreativiteti. Na pëlqen argëtimi. Por në fund të fundit, ato realitete ndiqen nga vuajtja, abuzimi, degradimi, margjinalizimi. Dhe për mua, bëhet e nevojshme integrimi i të dyjave. Sepse në fund të fundit ne jemi duke folur për nevojën e të qenit më shpresëdhënës, më të përkushtuar, më të dedikuar ndaj sfidat bazike të jetesës në këtë botë komplekse. Dhe për mua kjo do të thotë të kalojmë kohë duke menduar dhe folur për të varfërit, të joprovilegjuarit, ata që asnjëherë nuk do arrijnë në TED. Por të mendojmë për ata në mënyrën që është e integruar në jetat tona.
You know, ultimately, we all have to believe things we haven't seen. We do. As rational as we are, as committed to intellect as we are, innovation, creativity, development comes not from the ideas in our mind alone. They come from the ideas in our mind that are also fueled by some conviction in our heart. And it's that mind-heart connection that I believe compels us to not just be attentive to all the bright and dazzly things, but also the dark and difficult things. Václav Havel, the great Czech leader, talked about this. He said, "When we were in Eastern Europe and dealing with oppression, we wanted all kinds of things. But mostly what we needed was hope, an orientation of the spirit, a willingness to sometimes be in hopeless places and be a witness."
Përfundimisht, ne na duhet të besojmë gjëra që nuk i kemi parë. Dhe besojmë. Si racionalë që jemi, të përkushtuar ndaj intelektit që kemi. Inovacioni, kreativiteti, zhvillimi vjen jo nga idetë vetëm në mendjet tona. Ato vijnë nga idetë e mendjes sonë që po ashtu shtyhen nga një bindje nga zemra jonë. Dhe është ajo lidhje mendje-zemër që unë besoj na detyron jo vetëm të jemi të vëmendshëm ndaj gjithë atyre gjërave të mira, por edhe ndaj gjërave të rënda dhe të errëta. Vaclav Havel, lideri i madh çek, ka folur për këtë. Ai kishte thënë, "Kur ishim në Evropën Lindore dhe përballeshim me tirani, dëshironim gjithë llojet e gjërave, por më së shumti çfarë na nevojitej ishte shpresa, një orientim i shpirtit, një gatishmëri që ndonjëherë të ishim në vende të pashpresa dhe të ishim dëshmitarë."
Well, that orientation of the spirit is very much at the core of what I believe even TED communities have to be engaged in. There is no disconnect around technology and design that will allow us to be fully human until we pay attention to suffering, to poverty, to exclusion, to unfairness, to injustice. Now, I will warn you that this kind of identity is a much more challenging identity than ones that don't pay attention to this. It will get to you.
Ai orientim i shpirtit është në qendër të asaj ku unë besoj se edhe komunitetet e TED duhet të jenë të përfshira. Nuk ka asnjë shkëputje rreth teknologjisë dhe dizajnit që do të na lejojë ne të jemi plotësisht njerëzorë derisa t'i kushtojmë vëmendje vuajtjes, varfërisë, përjashtimit, paanësisë, padrejtësisë. Tani do t'ju paralajmëroj se ky lloj identiteti ëshë një identitet shumë më sfidues se ato që nuk u kushtojnë vëmendje kësaj. Do ta kuptoni edhe ju.
I had the great privilege, when I was a young lawyer, of meeting Rosa Parks. And Ms. Parks used to come back to Montgomery every now and then, and she would get together with two of her dearest friends, these older women, Johnnie Carr, who was the organizer of the Montgomery bus boycott -- amazing African American woman -- and Virginia Durr, a white woman, whose husband, Clifford Durr, represented Dr. King. And these women would get together and just talk.
Kam pasur privilegjin e madh, kur isha avokat i ri, të takoja Roza Parks. Dhe Znj. Parks vinte herë pas here në Montgomeri, takohej me dy mikeshat e saj më të mira, dy gra në moshë, Xhoni Karr e cila kishte organizuar bojkotin e autobusit të Montgomerit -- një grua e jashtëzakonshme Afrikano-Amerikane -- dhe Virxhinia Durr, një grua e bardhë, burri i së cilës, Kliford Durr, përfaqësonte Dr. King. Dhe këto gra bëheshin bashkë dhe vetëm flisnin.
And every now and then Ms. Carr would call me, and she'd say, "Bryan, Ms. Parks is coming to town. We're going to get together and talk. Do you want to come over and listen?" And I'd say, "Yes, ma'am, I do." She'd say, "What are you going to do when you get here?" I said, "I'm going to listen." And I'd go over there and I would, I'd just listen. It would be so energizing and so empowering.
Dhe herë pas here Znj. Karr më telefononte dhe më thoshte, "Brajan, Znj. Parks po vjen në qytet. Do bëhemi bashkë dhe do flasim. A dëshiron të vish dhe të dëgjosh?" Unë thosha, "Po zonjë, do vi." Ajo pastaj thoshte, "Por çfarë do bësh kur të vish?" "Do dëgjoj," thosha unë. Shkoja atje dhe vetëm i dëgjoja tek flisnin. Ishte aq energjike dhe e fuqishme.
And one time I was over there listening to these women talk, and after a couple of hours, Ms. Parks turned to me and said, "Bryan, tell me what the Equal Justice Initiative is. Tell me what you're trying to do." And I began giving her my rap. "We're trying to challenge injustice. We're trying to help people who have been wrongly convicted. We're trying to confront bias and discrimination in the administration of criminal justice. We're trying to end life without parole sentences for children. We're trying to do something about the death penalty. We're trying to reduce the prison population. We're trying to end mass incarceration."
Dhe një herë derisa po i dëgjoja ato gra tek flisnin, pas dy orësh Znj. Parks u kthye nga unë dhe tha, "Tani Brajan, më trego çfarë është Iniciativa për Drejtësi të Barabartë." Më trego çfarë po përpiqesh të bësh." Dhe fillova t'i tregoj. "Ne jemi duke u përpjekur ta ndalojmë padrejtësinë. Po përpiqemi të ndihmojë njerëzit që janë dënuar padrejtësisht. Po përpiqeni t'i kundëvihemi paragjykimit dhe diskriminimit në administratën e drejtësisë penale. Po përpiqemi t'i japim fund gjykimit pa lirim me kusht për fëmijë. Po përpiqemi të bëjmë diçka rreth dënimit me vdekje. Po përpiqemi të reduktojmë popullatën e burgut. Po përpiqemi t'i japim fund burgosjes masive." Pasi mbarova ajo më shikoi dhe
I gave her my whole rap, and when I finished she looked at me and she said, "Mmm mmm mmm. That's going to make you tired, tired, tired."
tha, "Mmm mmm mmm." "Kjo do të të bëj të lodhur, të lodhur, të lodhur." (Të qeshura)
(Laughter)
Dhe atëherë Znj. Karr m'u afrua dhe më vuri gishtin e saj në fytyrën time,
And that's when Ms. Carr leaned forward, she put her finger in my face, she said, "That's why you've got to be brave, brave, brave."
dhe tha, "Për këtë arsye duhet të jesh i guximshëm, i guximshëm, i guximshëm."
And I actually believe that the TED community needs to be more courageous. We need to find ways to embrace these challenges, these problems, the suffering. Because ultimately, our humanity depends on everyone's humanity. I've learned very simple things doing the work that I do. It's just taught me very simple things. I've come to understand and to believe that each of us is more than the worst thing we've ever done. I believe that for every person on the planet. I think if somebody tells a lie, they're not just a liar. I think if somebody takes something that doesn't belong to them, they're not just a thief. I think even if you kill someone, you're not just a killer. And because of that, there's this basic human dignity that must be respected by law. I also believe that in many parts of this country, and certainly in many parts of this globe, that the opposite of poverty is not wealth. I don't believe that. I actually think, in too many places, the opposite of poverty is justice.
Dhe unë në fakt besoj se komuniteti TED duhet të jetë më i guximshëm. Ne duhet të gjejmë mënyra të përqafojmë këto sfida, këto probleme, vuajtjen. Sepse në fund të fundit, humanizmi ynë varet në humanizmin e secilit nga ne. Kam mësuar gjëra shumë të thjeshta duke bërë punën që bëj. Më ka mësuar gjëra shumë të thjeshta. Kam arritur të kuptoj dhe të besoj se secili prej nesh është më shumë se gjëja më e keqe që kemi bërë ndonjëherë. Unë besoj këtë për secilin person në planet. Mendoj se nëse dikush thotë një gënjeshtër, ai nuk është vetëm gënjeshtar. Mendoj se nëse dikush merr diçka që nuk u takon atyre, ata nuk janë vetëm vjedhësa. Mendoj se edhe nëse vret dikë, nuk je vetëm vrasës. Dhe për shkak të kësaj, ka një dinjitet bazik njerëzor që duhet respektuar nga ligji. Po ashtu mendoj se në shumë pjesë të këtij vendi, dhe sigurisht në shumë vende të globit, e kundërta e varfërisë nuk është pasuria. Unë nuk e besoj këtë. Unë në fakt mendoj, në shumë vende, e kundërta e varfërisë është drejtësia.
And finally, I believe that, despite the fact that it is so dramatic and so beautiful and so inspiring and so stimulating, we will ultimately not be judged by our technology, we won't be judged by our design, we won't be judged by our intellect and reason. Ultimately, you judge the character of a society not by how they treat their rich and the powerful and the privileged, but by how they treat the poor, the condemned, the incarcerated. Because it's in that nexus that we actually begin to understand truly profound things about who we are.
Dhe në fund, unë besoj se, përkundër faktit që është aq dramatike aq e bukur dhe aq inspiruese dhe aq stimuluese, në fund të fundit ne nuk do të gjykohemi nga teknologjia jonë, nuk do të gjykohemi nga dizajni, nuk do të gjykohemi nga intelekti dhe arsyeja. Përfundimisht, ti gjykon karakterin e shoqërisë, jo se si trajton të pasurit, të fuqishmit dhe të privilegjuarit, por se si trajton të varfërin, të ndëshkuarin, të burgosurin. Sepse në këtë mënyrë ne do fillojmë të kuptojmë gjëra vërtetë të thella rreth asaj se kush jemi.
I sometimes get out of balance. I'll end with this story. I sometimes push too hard. I do get tired, as we all do. Sometimes those ideas get ahead of our thinking in ways that are important. And I've been representing these kids who have been sentenced to these very harsh sentences. And I go to the jail and I see my client, who's 13 and 14, and he's been certified to stand trial as an adult. I start thinking, well, how did that happen? How can a judge turn you into something that you're not? And the judge has certified him as an adult, but I see this kid.
Unë ndonjëherë dal nga balanci. Do ta përfundoj më këtë storje. Ndonjëherë unë përpiqem shumë. Lodhem, sikur të gjithë ne. Ndonjëherë idetë tona drejtojnë mendimet tona në mënyra që janë aq të rëndësishme. Unë kam përfaqësuar këta fëmijë të cilët janë ndëshkuar me dënime aq të rënda. Dhe unë shkoj në burg ta shoh klientin tim 13 ose 14 vjeçar, dhe ai ishte certifikuar për të dalë në gjyq si një i rritur. Fillova të mendoj, si ka mund të ndodhë kjo? Si mundet një gjykatës të të kthejë në diçka që ti nuk je? Dhe gjykatësi e kishte certifikuar si të rritur, por unë shihja një fëmijë.
And I was up too late one night and I started thinking, well, if the judge can turn you into something you're not, the judge must have magic power. Yeah, Bryan, the judge has some magic power. You should ask for some of that. And because I was up too late and wasn't thinking real straight, I started working on a motion. I had a client who was 14 years old, a young, poor Black kid. And I started working on this motion, and the head of the motion was: "Motion to try my poor, 14-year-old Black male client like a privileged, white, 75-year-old corporate executive."
Po rrija zgjuar një natë vonë dhe fillova të mendoj, nëse një gjykatës mund të të kthejë në diçka që ti nuk je, atëherë ai duhet të ketë fuqi magjike. Po Brajan, gjykatësi ka fuqi magjike. Duhet ta pyesësh që t'ja marrësh pak. Dhe për shkak se isha zgjuar deri vonë, nuk po mendoja drejt, fillova të punoja në një mocion. Kisha një klient që ishte 14 vjeç, një djalë i zi i varfër. Dhe fillova të punoj në një mocion, dhe titulli i tij ishte: "Mocion për të gjykuar klientin tim 14 vjeçar të varfër e të zi, si një 75 vjeçar ekzekutiv korporate të bardhë, të privilegjuar.
(Laughter)
(Duartrokitje)
(Applause and cheers)
Dhe vura në mocionin tim
And I put in my motion that there was prosecutorial misconduct and police misconduct and judicial misconduct. There was a crazy line in there about how there's no conduct in this county, it's all misconduct. And the next morning, I woke up and I thought, now, did I dream that crazy motion, or did I actually write it? And to my horror, not only had I written it, but I had sent it to court.
se ka pasur shkelje nga ana e prokurorisë, policisë dhe gjyqit. Kishte një rresht të çmendur aty se si nuk ka asnjë rregull në këtë vend, gjithçka është e shkelur. Mëngjesin tjetër, u zgjova dhe po mendoja, e kisha ëndërruar atë mocion të çmendur apo e kisha shkruar me të vërtetë? Dhe për tmerrin tim, jo vetëm që e kisha shkruar, por edhe e kisha dërguar në gjykatë. (Duartrokitje)
(Applause)
Rreth dy muaj kaluan,
A couple months went by, and I just had forgotten all about it. And I finally decided, "Gosh, I've got to go to the court and do this crazy case." And I got in my car, and I was feeling really overwhelmed -- overwhelmed. And I got in my car and went to this courthouse. And I was thinking, this is going to be so difficult, so painful. And I finally got out of the car and started walking up to the courthouse.
dhe kisha harruar për të. Dhe përfundimisht vendosa, se me duhej të shkoja në gjykatë për këtë rast të çmendur. Kur u futa në makinë u ndjeva i përshkuar nga emocionet. U futa në makinë dhe shkova në gjykatë. Dhe po mendoja, kjo do të jetë aq e vështirë, aq e dhimbshme. Më në fund arrita, dola nga makina dhe eca drejt gjykatës.
Derisa po ecja shkallët e gjykatës,
And as I was walking up the steps, there was an older Black man who was the janitor in this courthouse. When this man saw me, he came over and said, "Who are you?" I said, "I'm a lawyer." He said, "You're a lawyer?" I said, "Yes, sir." And this man came over to me, and he hugged me. And he whispered in my ear. He said, "I'm so proud of you." And I have to tell you, it was energizing. It connected deeply with something in me about identity, about the capacity of every person to contribute to community, to a perspective that is hopeful.
pashë një njeri i zi në moshë i cili ishte pastruesi i gjykatës. Kur ai më pa, mu afrua dhe tha, "Kush je ti?" Unë thashë, "Jam avokat." Ai tha, "Je avokat?" Thashë, "Po zotëri." Dhe erdhi drejt meje dhe më përqafoi. Dhe më pëshpëriti në vesh. Tha, "Jam aq krenar për ty." Dhe duhet t'ju them, ishte aq energjike. U lidh thellësisht me diçka brenda meje rreth identitetit, rreth kapacitetit të secilit person për të kontribuar në komunitet, për një perspektivë shpresëdhënëse.
Well, I went into the courtroom. And as soon as I walked in, the judge saw me coming. He said, "Mr. Stevenson, did you write this crazy motion?" I said, "Yes, sir. I did." And we started arguing. And people started coming in, just outraged I'd written these crazy things. And police officers were coming in and assistant prosecutors and clerk workers. Before I knew it, the courtroom was filled with people angry that we were talking about race, that we were talking about poverty, talking about inequality.
Pastaj vazhdova në gjykatë. Dhe sapo u futa brenda, gjykatësi më pa duke hyrë. Ai tha, "Z. Stevenson, a ke shkruar ti këtë mocion të çmendur?" I thashë, 'Po zotëri, unë e kam shkruar." Pastaj filluam të diskutonim. Dhe njerëzit filluan të afroheshin sepse ishin të zemëruar. Unë kisha shkruar ato gjëra të çmendura. Dhe policët po vinin ndihmës-prokurorët dhe asistetët administrativë. Dhe para se ta kuptoja, gjykatorja u mbush me njerëz të zemëruar që po flisnim për racën, që po flisnim për varfërinë, që po flisnim për pabarazinë.
And out of the corner of my eye, I could see this janitor pacing back and forth. He kept looking through the window and could hear all the holler. And finally, this older Black man with a very worried look on his face came into the courtroom and sat behind me, almost at counsel table. Ten minutes later, the judge said we'd take a break. During the break, there was a deputy sheriff who was offended that the janitor had come into court. The deputy jumped up and ran over to this older Black man. He said, "Jimmy, what are you doing in this courtroom?" And this older Black man stood up and looked at that deputy and he looked at me, and he said, "I came into this courtroom to tell this young man, 'Keep your eyes on the prize, hold on.'"
Dhe nga këndi i syrit tim, mund të shihja pastruesin tek endej poshtë e lart. Ai shikonte nga dritarja, dhe dëgjonte gjithë atë zhurmë. Ai endej poshtë e lart. Më në fund, një njeri i zi në moshë me një fytyrë shumë të shqetësuar u fut në gjykatore dhe u ul prapa meje, afër tavolinës së avokatit. Pas rreth 10 minutash, gjykatësi kërkoi pushimin. Gjatë kohës së pushimit, ishte një sherif patrollues që ishte ofenduar nga prezenca e pastruesit në gjykatë. Ai u hodh dhe me vrap iu afrua të moshuarit të zi Ai tha, "Xhimi, çfarë je duke bërë në këtë gjykatore?" I moshuari u ngrit, e shikoi sherifin, më shikoi edhe mua, dhe tha, "Erdha në këtë gjykatore t'i them këtij të riu, mbaji sytë tek çmimi, mbaju fort."
I've come to TED because I believe that many of you understand that the moral arc of the universe is long, but it bends toward justice; that we cannot be full, evolved human beings until we care about human rights and basic dignity; that all of our survival is tied to the survival of everyone; that our visions of technology and design and entertainment and creativity have to be married with visions of humanity, compassion and justice. And more than anything, for those of you who share that, I've simply come to tell you to keep your eyes on the prize, hold on.
Kam ardhur në TED sepse besoj se shumë prej nesh kuptojnë se shtylla morale e universit është e gjatë, por përkulet para drejtësisë. Se ne nuk mund të jemi qenie plotësisht të evoluara përderisa nuk na intereson për të drejtat e njerëzve dhe dinjitetin bazik. Se gjithë mbijetesa jonë lidhet me mbijetesën e të tjerëve. Se vizionet e teknologjisë dhe dizajnit argëtimit dhe kreativitetit duhet të jenë të martuara me vizionet e njerëzimit, dhembshurinë dhe drejtësinë. Dhe më shumë se gjithçka, për ata që ndajnë atë, thjeshtë kam ardhur t'ju them t'i mbani syte nga çmimi, të mbaheni fort.
Thank you very much.
Shumë faleminderit.
(Applause and cheers)
(Duartrokitje)
Chris Anderson: Brian, so you heard and saw an obvious desire by this audience, this community, to help you on your way and to do something on this issue. Other than writing a check, what could we do?
Kris Anderson: Pra dëgjuat dhe patë një dëshirë të shprehur tek audienca, tek komuniteti, për të të ndihmuar në punën tënde rreth kësaj çështje. Përveç një çeku, çfarë tjetër do mund të bënim?
BS: Well, there are opportunities all around us. If you live in the state of California, for example, there's a referendum coming up this spring where there's going to be an effort to redirect some of the money we spend on the politics of punishment. For example, here in California, we're going to spend one billion dollars on the death penalty in the next five years -- one billion dollars. And yet, 46 percent of all homicide cases don't result in arrest, 56 percent of all rape cases don't result. So there's an opportunity to change that. And this referendum would propose having those dollars go to law enforcement and safety. And I think that opportunity exists all around us.
BS: Ka plot mundësi përreth nesh. Nëse jeton në shtetin e Kalifornisë, për shembull, ka një referendum këtë pranverë ku në fakt do të bëhet një përpjekje për të ndryshuar mënyrën e shpenzimit të parave që jepen për politikat e dënimeve. Për shembull, këtu në Kaliforni do të shpenzohen 1 miliardë dollarë në dënimin me vdekje në 5 vitet e ardhshme -- 1 miliardë dollarë. Kurse në anën tjetër, 46 përqind e rasteve të vrasjeve nuk rezultojnë në arrestim. po ashtu 56 përqind e gjithë rasteve të dhunimeve. Pra ka një mundësi për të ndryshuar atë Dhe ky referendum do të propozonte që ato para të shkonin për fuqizim ligji dhe siguri. Unë mendoj se mundësia ekziston kudo përreth nesh.
CA: There's been this huge decline in crime in America over the last three decades. And part of the narrative of that is sometimes that it's about increased incarceration rates. What would you say to someone who believed that?
KA: Ka pasur një rënie të madhe të krimit në Amerikë gjatë tre dekadave të fundit. Dhe pjesë e këtij indikatori është ndonjëherë se ka të bëj me rritjen e shkallës së burgosjes. Çfarë do i thoje dikujt që e beson këtë?
BS: Well, actually, the violent crime rate has remained relatively stable. The great increase in mass incarceration in this country wasn't really in violent crime categories. It was this misguided war on drugs. That's where the dramatic increases have come in our prison population.
BS: Shkalla e krimit të dhunshëm ka mbetur relativisht stabile. Rritja e madhe e burgosjes masive në vend nuk ka qenë në kategorinë e krimeve të dhunshme. Ka qenë lufta e gabuar ndaj drogës. Aty janë shkaktuar rritjet dramatike sa i përket popullatës së burgut.
(Applause)
Dhe ne jemi hutuar pas retorikës së ndëshkimit.
And we got carried away with the rhetoric of punishment. And so we have "Three Strikes" laws that put people in prison forever for stealing a bicycle, for low-level property crimes, rather than making them give those resources back to the people who they victimized. I believe we need to do more to help people who are victimized by crime, not do less. And I think our current punishment philosophy does nothing for no one. And I think that's the orientation that we have to change.
Kemi tre lloje të ligjeve që i vendosin njerëzit në burg përgjithmonë për vjedhjen e një biciklete, për krime të vogla pronash, sesa detyrimi i tyre t'ia kthejnë ato gjëra njerëzve që i kanë viktimizuar. Besoj se duhet të bëjmë më shumë të ndihmojmë viktimat e krimit, e jo më pak. Dhe unë mendoj se filozofia aktuale e ndëshkimit nuk bën asgjë për askend. Dhe mendoj se kjo është çfarë duhet të ndryshojmë. (Duartrokitje)
(Applause)
KA: Brajan, ke emocionuar gjithë këta njerëz këtu.
CA: Bryan, you've struck a massive chord here. You're an inspiring person. Thank you so much for coming to TED. Thank you.
Ti je një person inspirues. Ju falenderojmë shumë që keni ardhur në TED. Faleminderit. (Duartrokitje)
(Applause and cheers)
BS: Thank you. Thank you. (Applause and cheers)