Has anyone among you ever been exposed to tear gas? Tear gas? Anyone? I'm sorry to hear that, so you might know that it's a very toxic substance, but you might not know that it's a very simple molecule with an unpronouncable name: it's called chlorobenzalmalononitrile. I made it. It's decades old, but it's becoming very trendy among police forces around the planet lately, it seems, and according to my experience as a non-voluntary breather of it, tear gas has two main but quite opposite effects. One, it can really burn your eyes, and two, it can also help you to open them.
Có ai trong số các bạn đã từng bị xịt hơi cay chưa? Hơi cay ấy? Có ai không nào? Tôi rất tiếc khi nghe điều đó, hẳn bạn cũng biết hơi cay là chất cực độc, nhưng bạn có lẽ không biết rằng nó là một phân tử khá đơn giản với cái tên cực khó phát âm: được gọi là chlorobenzalmalononitrile. Tôi phát âm được rồi. Chất này có tuổi đời được vài thập niên nhưng rất được cảnh sát ưa dùng mới đây trên khắp thế giới, có vẻ là vậy, theo kinh nghiệm bản thân là người đã từng vô tình hít phải hơi cay, hơi cay có hai mặt ảnh hưởng chính trái ngược nhau. Một là nó có thể thực sự làm bỏng mắt bạn, và hai là nó cũng có thể giúp bạn mở mắt.
Tear gas definitely helped to open mine to something that I want to share with you this afternoon: that livestreaming the power of independent broadcasts through the web can be a game-changer in journalism, in activism, and as I see it, in the political discourse as well.
Hơi cay chắc chắn đã giúp tôi mở mắt thấy vài thứ mà tôi muốn chia sẻ với các bạn buổi chiều nay: đó là sức mạnh truyền hình từ nguồn truyền thông riêng trực tiếp trên web có thể làm thay đổi diện mạo ngành báo chí, chủ nghĩa tích cực, và như tôi thấy, cả trong đàm phán chính trị nữa.
That idea started to dawn on me in early 2011 when I was covering a protest in São Paulo. It was the marijuana march, a gathering of people asking for the legalization of cannabis. When that group started to move, the riot police came from the back with rubber bullets, bombs, and then the gas. But to make a long story short, I had entered that protest as the editor-in-chief of a well-established printed magazine where I'd worked for 11 years, and thanks to this unsolicited effects of tear gas, I left it as a journalist that was now committed to new ways of sharing the raw experience of what it's like to be there, actually.
Ý tưởng này đến với tôi từ đầu năm 2011 khi tôi đang tường thuật một cuộc biểu tình ở São Paulo. Đó là cuộc diễu hành ủng hộ cần sa, một nhóm người đòi hợp pháp hóa cần sa. Khi nhóm này bắt đầu lấn tới, cảnh sát bạo động tung đạn cao su, bom từ phía sau và sau đó là hơi cay. Kể cho ngắn gọn thì, tôi bước vào cuộc biểu tình đó với tư cách tổng biên tập của một tạp chí có tiếng từ khá lâu , nơi tôi đã làm việc suốt 11 năm, và nhờ có ảnh hưởng không mong đợi của khí cay, tôi bỏ nghề báo và bây giờ gắn bó với nghề chia sẻ trải nghiệm sống hoàn toàn chân thật.
So in the following week, I was back in the streets, but that time, I wasn't a member of any media outlet anymore. I was there as an independent livestreamer, and all I had with me was basically borrowed equipment. I had a very simple camera and a backpack with 3G modems. And I had this weblink that could be shared through social media, could be put in any website, and that time, the protest went along fine. There was no violence. There was no action scenes. But there was something really exciting, because I could see at a distance the TV channels covering it, and they had these big vans and the teams and the cameras, and I was basically doing the same thing and all I had was a backpack. And that was really exciting to a journalist, but the most interesting part was when I got back home, actually, because I learned that I had been watched by more than 90,000 people, and I got hundreds of emails and messages of people asking me, basically, how did I do it, how it was possible to do such a thing.
Cho nên trong tuần sau khi thôi việc, tôi quay trở lại con phố bạo loạn, nhưng lần đó, tôi không còn là nhân viên của công ty truyền thông nào nữa. Tôi ở đấy như một nhà tường thuật độc lập, trên người chỉ có chủ yếu là những thiết bị đi mượn. Tôi có một chiếc máy quay khá đơn giản và một chiếc balô đựng mô-đem phát mạng 3G. Và tôi có đường dẫn trang web để chia sẻ qua mạng xã hội, có thể nhúng vào bất kỳ trang web nào, và lần đó, cuộc biểu tình đi theo chiều hướng tốt. Không có bạo lực. Không có những pha hành động. Nhưng có một điều thực sự thú vị, bởi vì tôi đã có thể thấy từ xa các kênh TV đang tác nghiệp, họ có những chiếc xe tải to, các đội quay rầm rộ, mà tôi cơ bản cũng đang làm điều tương tự, nhưng công cụ hành nghề chỉ có một chiếc balô. Và điều đó thực sự thú vị với 1 nhà báo, nhưng phần thú vị nhất là khi tôi trở về, vì tôi phát hiện là đã có hơn 90,000 người xem clip tường thuật, và tôi nhận được hàng trăm email và tin nhắn hỏi tôi, kiểu như làm sao tôi làm được điều đó, việc đó khả thi đến mức nào.
And I learned something else, that that was actually the first time that somebody had ever done a livestreaming in a street protest in the country. And that really shocked me, because I was no geek, I was no technology guy, and all the equipment needed was already there, was easily available. And I realized that we had a frontier here, a very important one, that it was just a matter of changing the perspective, and the web could be actually used, already used, as a colossal and uncontrollable and highly anarchical TV channel, TV network, and anyone with very basic skills and very basic equipment, even someone like me who had this little stuttering issue, so if it happens, bear with me please, even someone like me could become a broadcaster. And that sounded revolutionary in my mind.
Và tôi đã học thêm được vài điều khác, đó thật sự là lần đầu tiên có người tường thuật trực tiếp trên con đường đang biểu tình tại quốc gia đó. Tôi cảm thấy sốc, vì tôi đâu phải dân kỳ cựu, cũng không phải tay giỏi công nghệ, thế mà tất cả những thiết bị cần thiết đều có sẵn, đều dễ dàng kiếm được. Tôi cũng nhận ra rằng chúng ta đang đi đến biên giới mới, một biên giới rất quan trọng, đó chính là vấn đề thay đổi cách nhìn, và trang web có thể được sử dụng, đã được sử dụng, như một kênh truyền hình phá cách, mạng lưới truyền hình rất hỗn loạn, không điều khiển được, mà bất kì ai với những kĩ năng cơ bản cùng những thiết bị cơ bản, kể cả người như tôi đây, bị nói lắp chút ít, cũng có thể tham gia, nếu tôi có nói lắp, hãy thứ lỗi cho tôi nhé. tầm thường như tôi cũng trở thành phóng viên được ư. Trong đầu tôi, điều này nghe như một cuộc cách mạng.
So for the next couple of years, I started to experiment with livestreaming in different ways, not only in the streets but mostly in studios and in homes, until the beginning of 2013, last year, when I became the cofounder of a group called Mídia NINJA. NINJA is an acronym that stands for Narrativas Independentes Jornalismo e Ação, or in English, independent narratives, journalism, and action. It was a media group that had little media plan. We didn't have any financial structure. We were not planning to make money out of this, which was wise, because you shouldn't try to make money out of journalism now. But we had a very solid and clear conviction, that we knew that the hyperconnected environment of social media could maybe allow us to consolidate a network of experimental journalists throughout the country. So we launched a Facebook page first, and then a manifesto, and started to cover the streets in a very simple way.
Thế là trong vài năm tiếp theo, tôi đã bắt đầu thử nghiệm với truyền trực tiếp theo nhiều cách khác nhau, không chỉ ở trên đường phố mà hầu hết là ở studio và ở nhà, mãi đến đầu năm 2013, năm ngoái. khi tôi đồng sáng lập một nhóm mang tên Mídia NINJA. NINJA là từ viết tắt cho Narrativas Independentes Jornalismo e Ação, hoặc tiếng Việt nghĩa là tường thuật độc lập, báo chí và hành động. Đây là nhóm truyền thông thực hiện kế hoạch cỡ nhỏ. Chúng tôi không có cấu trúc tài chính nào. Chúng tôi cũng không định dựa vào đây để kiếm tiền, điều này thật sáng suốt, vì tình hình bây giờ bạn không nên kiếm tiền từ nghề báo. Nhưng chúng tôi đã có niềm tin rõ ràng và chắc chắn, rằng chúng tôi biết môi trường siêu kết nối của phương tiện truyền thông xã hội cho phép chúng tôi củng cố mạng lưới những nhà báo thử nghiệm trên khắp cả nước. Vậy là chúng tôi lập trang Facebook, rồi lập tuyên ngôn, và bắt đầu bằng cách đơn giản là lấy tin trên các con phố.
But then something happened, something that wasn't predicted, that no one could have anticipated. Street protests started to erupt in São Paulo. They began as very local and specific. They were against the bus fare hike that had just happened in the city. This is a bus. It's written there, "Theft." But those kind of manifestations started to grow, and they kept happening. So the police violence against them started to grow as well. But there was another conflict, the one I believe that's more important here to make my point that it was a narrative conflict. There was this mainstream media version of the facts that anyone who was on the streets could easily challenge if they presented their own vision of what was actually happening there. And it was this clash of visions, this clash of narratives, that I think turned those protests into a long period in the country of political reckoning where hundreds of thousands of people, probably more than a million people took to the streets in the whole country.
Nhưng sau đó có vài việc xảy ra, mà chúng tôi không lường trước, chẳng ai có thể đoán trước được. Những cuộc biểu tình đường phố bắt đầu nổ ra ở São Paulo. Họ bắt đầu từ những nơi cụ thể trong nội thành. Người ta biểu tình phản đối vé xe buýt tăng cao vừa được ban hành. Đây là chiếc xe bus. Có người đã viết lên chữ, "Ăn cướp". Những kiểu phản đối bắt đầu nổi lên, và cứ tiếp nối nhau bùng nổ. Sự đàn áp bạo lực của cảnh sát cũng nổi lên theo. Nhưng còn có một xung đột nữa, tôi nghĩ là quan trọng hơn nói cho rõ hơn, đó là xung đột về cách tường thuật. Sự kiện có thể được tường thuật theo phiên bản báo chí chính thống mà bất cứ ai trên đường cũng có thể dễ dàng hỏi rằng liệu họ có phiên bản tường thuật riêng về những gì thực sự xảy ra hay không. Và chính xung đột về góc nhìn và quan điểm này, tôi nghĩ rằng đã gây ra biểu tình kéo dài trên đất nước đặt nặng về chính trị, nơi mà hàng trăm hàng nghìn người, có khi là hơn một triệu người rầm rộ đổ bộ xuống đường trên khắp cả nước.
But it wasn't about the bus fare hike anymore. It was about everything. The people's demands, their expectations, the reasons why they were on the streets could be as diverse as they could be contradictory in many cases. If you could read it, you would understand me. But it was in this environment of political catharsis that the country was going through that it had to do with politics, indeed, but it had to do also with a new way of organizing, through a new way of communicating. It was in that environment that Mídia NINJA emerged from almost anonymity to become a national phenomenon, because we did have the right equipment. We are not using big cameras. We are using basically this. We are using smartphones. And that, actually, allowed us to become invisible in the middle of the protests, but it allowed us to do something else: to show what it was like to be in the protests, to present to people at home a subjective perspective.
Vấn đề không phải là tiền vé xe buýt tăng cao nữa. Xung đột liên quan đến mọi thứ. Đòi hỏi của nhân dân, nguyện vọng của họ, nguyên nhân họ ra đường vừa đa dạng vừa mâu thuẫn trong nhiều trường hợp. Nếu bạn đọc được những dòng này, bạn sẽ hiểu ý tôi. Chính những khởi nguồn kích thích này đang xảy ra ở đất nước này buộc đất nước này phải đi vào con đường chính trị, và cũng do vấn đề mới trong việc tổ chức, thông qua những dạng truyền thông mới. Cũng từ môi trường đó mà nhóm NINJA nổi lên từ kênh vô danh thành hiện tượng quốc gia, bởi chúng tôi có trang thiết bị chuẩn. Chúng tôi không dùng máy quay hoành tráng. Mà dùng thứ này. Điện thoại thông minh. Nhờ nó mà chúng tôi lẫn vào giữa dòng người, nhờ nó chúng tôi làm được một điều: thể hiện góc nhìn của một người biểu tình, cho những người ngoài cuộc thấy cái nhìn khách quan.
But there was something that is more important, I think, than the equipment. It was our mindset, because we are not behaving as a media outlet. We are not competing for news. We are trying to encourage people, to invite people, and to actually teach people how to do this, how they also could become broadcasters. And that was crucial to turn Mídia NINJA from a small group of people, and in a matter of weeks, we multiplied and we grew exponentially throughout the country. So in a matter of a week or two, as the protests kept happening, we were hundreds of young people connected in this network throughout the country. We were covering more than 50 cities at the same time. That's something that no TV channel could ever do. That was responsible for turning us suddenly, actually, into kind of the mainstream media of social media. So we had a couple of thousands of followers on our Facebook page, and soon we had a quarter of a million followers. Our posts and our videos were being seen by more than 11 million timelines a week. It was way more than any newspaper or any magazine could ever do.
Nhưng theo tôi có thứ còn quan trọng hơn, hơn cả phương tiện hành nghề. Đó là tư duy, vì chúng tôi không ứng xử như một đơn vị truyền thông. Chúng tôi không phải giành giật tin tức. Chúng tôi khuyến khích người khác, mời họ tường thuật, thậm chí còn dạy họ cách để bản thân họ cũng có thể trở thành phóng viên. Và điều chính yếu là nhóm NINJA chúng tôi đã biến quy mô nhỏ bé của mình chỉ sau vài tuần, nhân rộng và phát triển nhanh chóng khắp cả nước. Vài tuần sau cuộc biểu tình vẫn diễn ra, chúng tôi cũng trở thành nhóm trăm người trẻ tuổi kết nối với nhau qua mạng lưới quốc gia. Chúng tôi tường thuật trên 50 thành phố cùng một lúc. Chưa có kênh truyền hình nào làm được vậy. Điều đó đã đưa chúng tôi, một cách đột ngột, thành kênh truyền thông xã hội chính thống. Chúng tôi có vài nghìn người theo dõi trên trang Facebook, tăng dần đến 250 nghìn người. Bài viết và các clip đạt mốc 11 triệu lượt xem hàng tuần. Nhiều hơn bất cứ báo chí hay tạp chí nào.
And that turned Mídia NINJA into something else, more than a media outlet, than a media project. It became almost like a public service to the citizen, to the protester, to the activist, because they had a very simple and efficient and peaceful tool to confront both police and media authority. Many of our images started to be used in regular TV channels. Our livestreams started to be broadcast even in regular televisions when things got really rough. Some our images were responsible to take some people out of jail, people who were being arrested unfairly under false accusations, and we could prove them innocent. And that also turned Mídia NINJA very soon to be seen as almost an enemy of cops, unfortunately, and we started to be severely beaten, and eventually arrested on the streets. It happened in many cases. But that was also useful, because we were still at the web, so that helped to trigger an important debate in the country on the role of the media itself and the state of the freedom of the press in the country.
Điều đó khiến Mídia NINJA trở thành kênh vượt mức quy mô của một đơn vị truyền thông, hơn cả một dự án truyền thông thông thường. Kênh đã trở thành một dịch vụ cộng đồng cho người dân, cho người biểu tình, cho nhà hoạt động xã hội, bởi giờ đây họ đã có công cụ hiệu quả giản dị để đối kháng thông tin với cảnh sát và nhà cầm quyền. HÌnh ảnh của chúng tôi bắt đầu được dùng trên các kênh truyền thông truyền thống. Băng tường thuật trực tiếp có khi phát trên cả TV lúc tình hình quá khó khăn. Một số hình ảnh dùng để đưa một số người ra khỏi tù, những người bị bắt bớ vô cớ, bị buộc tội sai, chúng tôi có thể chứng minh họ vô tội. Thật không may, kênh NINJA từ đó cũng sớm bị coi như kẻ thù của cảnh sát, chúng tôi bắt đầu bị đánh đập dữ dội, và còn bị bắt bỏ tù nữa. Việc đó cũng thường hay xảy ra. Những như thế cũng có ích, vì chúng tôi vẫn nắm giữ trang web, giúp khơi dậy buổi tranh luận quan trọng trong nước dưới tư cách truyền thông báo chí và tự do ngôn luận trên cả nước.
So Mídia NINJA now evolved and finally consolidated itself in what we hoped it would become: a national network of hundreds of young people, self-organizing themselves locally to cover social, human rights issues, and expressing themselves not only politically but journalistically.
Hiện giờ nhóm Mídia NINJA đã phát triển và mở rộng theo kỳ vọng nó sẽ trở thành: một mạng lưới quốc gia của hàng trăm phóng viên trẻ, tự tổ chức tại địa phương tường thuật chủ đề xã hội, những vấn đề về nhân quyền, bày tỏ quan điểm không chỉ theo quan điểm chính trị mà còn theo quan điểm báo chí.
What I started to do in the beginning of this year, as Mídia NINJA is already a self-organizing network, I'm dedicating myself to another project. It's called Fluxo, which is Portuguese for "stream." It's a journalism studio in São Paulo downtown, where I used livestream to experiment with what I call post-television formats. But I'm also trying to come up with ways to finance independent journalism through a direct relationship with an audience, with an active audience, because now I really want to try to make a living out of my tear gas resolution back then.
Đầu năm nay tôi có hoạt động bên ngoài, do kênh Mídia NINJA là mạng tự vận hành, tôi có thời gian cống hiến cho dự án khác. Dự án mang tên "Fluxo", tiếng Bồ Đào Nha có nghĩa là "dòng chảy". Đó là một trường quay ở nội thành São Paulo nơi tôi từng truyền hình trực tiếp để thử nghiệm các định dạng hậu kỳ truyền thông. Tôi cũng đang tìm cách tạo tài chính cho kênh báo chí độc lập thông qua mối quan hệ trực tiếp với khán giả, khán giả xem trực tiếp, vì giờ tôi thực muốn kiếm sống từ quyết định mang đầy hơi cay lúc trước.
But there's something more significant here, something that I believe is more important and more crucial than my personal example. I said that livestream could turn the web into a colossal TV network, but I believe it does something else, because after watching people using it, not only to cover things but to express, to organize themselves politically, I believe livestream can turn cyberspace into a global political arena where everyone might have a voice, a proper voice, because livestream takes the monopoly of the broadcast political discourse, of the verbal aspect of the political dialogue out of the mouths of just politicians and political pundits alone, and it empowers the citizen through this direct and non-mediated power of exchanging experiences and dialogue, empowers them to question and to influence authorities in ways in which we are about to see.
Nhưng có một ý tưởng bao trùm ở đây, ý tưởng thiết yếu quan trọng hơn hình mẫu cá nhân tôi. Tôi có trình bày là truyền hình trực tiếp có thể biến trang web thành mạng truyền hình khổng lồ, nhưng tôi còn tin tưởng vào một điều, vì sau khi nhận thấy khán giả theo dõi kênh, không chỉ để cập nhật thông tin, mà còn tự bày tỏ, tự tổ chức về mặt chính trị, tôi tin truyền hình trực tiếp có thể biến hệ thống mạng thành vũ đài chính trị, nơi mọi người đều có tiếng nói, tiếng nói thích đáng, vì truyền hình trực tiếp trên mạng phá vỡ thế độc quyền phát sóng đàm phán chính trị, thay đổi diện mạo ngôn từ trong đối thoại chính trị của riêng các chính trị gia và các học giả, cũng như trao quyền cho nhân dân thông qua sức mạnh trực tiếp và gián tiếp của việc trao đổi đối thoại và kinh nghiệm, cho họ có quyền thắc mắc và gây ảnh hưởng đến chính quyền theo nhiều cách chúng tôi định trình bày.
And I believe it does something else that might be even more important, that the simplicity of the technology can merge objectivity and subjectivity in a very political way, as I see it, because it really helps the audience, the citizen, to see the world through somebody else's eye, so it helps the citizen to put him- or herself in other people's place. And that idea, I think, should be the intention, should be the goal of any good journalism, any good activism, but most of all, any good politics.
Điều quan trọng hơn nữa, tôi cho là sự giản đơn tiện lợi của công nghệ sẽ hoà lẫn góc nhìn chủ quan và khách quan một cách chính trị, như cách mà tôi thấy đây, vì điều đó thật sự giúp người xem, người dân, quan sát thế giới từ góc nhìn người khác, giúp họ dễ đặt mình vào vị trí, tâm thế của người khác. Tôi cho rằng ý tưởng này nên được hoạch định, là trọng tâm của báo chí và hoạt động tuyên truyền, và trên hết là, chính trị hữu ích.
Thank you very much. It was an honor.
Cảm ơn các bạn. Tôi rất vinh dự.
(Applause)
(Vỗ tay)