Chris Anderson asked me if I could put the last 25 years of anti-poverty campaigning into 10 minutes for TED. That's an Englishman asking an Irishman to be succinct.
Chris Anderson hỏi liệu tôi có thể gói gọn 25 năm vận động chống nghèo đói trong 10 phút trên TED hay không. Đó là một người Anh yêu cầu một người Ai-len phải nói ngắn gọn.
(Laughter)
(Tiếng cười)
I said, "Chris, that would take a miracle."
Tôi đã nói, "Chris, chuyện đó cần một phép lạ."
He said, "Bono, wouldn't that be a good use of your messianic complex?"
Ông nói, "Bono, đó chẳng phải là một cách dùng tốt phức cảm thiên sai của anh sao?"
So, yeah. Then I thought, let's go even further than 25 years. Let's go back before Christ, three millennia, to a time when, at least in my head, the journey for justice, the march against inequality and poverty really began. Three thousand years ago, civilization just getting started on the banks of the Nile, some slaves, Jewish shepherds in this instance, smelling of sheep shit, I guess, proclaimed to the Pharaoh, sitting high on his throne, "We, your majesty-ness, are equal to you."
Vậy nên, ừ. Sau đó tôi nghĩ rằng, hãy đi, thậm chí là xa hơn 25 năm nữa. Chúng ta hãy trở về thời kỳ trước Chúa, ba thiên niên kỷ trước, đến thời mà, ít nhất là trong tâm trí tôi, cuộc hành trình cho công lý, cuộc diễu hành chống lại bất bình đẳng và đói nghèo thực sự bắt đầu. Ba ngàn năm trước, các nền văn minh chỉ mới bắt đầu bên bờ sông Nin, một số nô lệ, những người chăn cừu Do Thái trong trường hợp này, có mùi phân cừu, tôi đoán thế, tuyên bố với Pa-ra-ông, người đang ngồi cao trên ngai vàng của mình, "Chúng tôi, tâu Bệ hạ, ngang hàng với Ngài."
And the Pharaoh replies, "Oh, no. You, your miserableness, have got to be kidding."
Và Pharaoh trả lời, "Ồ, không. Các người, những kẻ khốn khổ, đang đùa đấy à."
And they say, "No, no, that's what it says here in our holy book."
Và họ nói, "Không, không, đó là những gì được viết ở đây trong sách thánh của chúng ta."
Cut to our century, same country, same pyramids, another people spreading the same idea of equality with a different book. This time it's called the Facebook. Crowds are gathered in Tahrir Square. They turn a social network from virtual to actual, and kind of rebooted the 21st century. Not to undersell how messy and ugly the aftermath of the Arab Spring has been, neither to oversell the role of technology, but these things have given a sense of what's possible when the age-old model of power, the pyramid, gets turned upside down, putting the people on top and the pharaohs of today on the bottom, as it were. It's also shown us that something as powerful as information and the sharing of it can challenge inequality, because facts, like people, want to be free, and when they're free, liberty is usually around the corner, even for the poorest of the poor -- facts that can challenge cynicism and the apathy that leads to inertia, facts that tell us what's working and, more importantly, what's not, so we can fix it, facts that if we hear them and heed them could help us meet the challenge that Nelson Mandela made back in 2005, when he asked us to be that great generation that overcomes that most awful offense to humanity, extreme poverty, facts that build a powerful momentum.
Nhảy đến thế kỷ của chúng ta, cũng ở quốc gia đó, cũng những kim tự tháp đó, những người khác đang truyền bá cũng ý tưởng đó về sự bình đẳng với một cuốn sách khác. Lần này nó được gọi là Facebook. Đám đông đang được tụ tập lại tại quảng trường Tahrir. Họ đổi từ một mạng xã hội ảo sang thực tế, và đại loại là khởi động lại thế kỷ 21. Không dám đánh giá thấp hậu quả của mùa xuân ả Rập đã lộn xộn và xấu xí như thế nào, và cũng không dám đánh giá quá cao vai trò của công nghệ, nhưng những thứ này đã cho ta có được cảm giác của những gì có thể khi các mô hình quyền lực, các kim tự tháp xa xưa, bị lộn ngược, đưa người dân lên đầu và các vị pha-ra-ông của thời nay xuống dưới đáy, như chuyện đã xảy ra. Nó cũng chỉ ra cho chúng ta cái gì đó mạnh mẽ như là thông tin và sự chia sẻ thông tin có thể thách thức sự bất bình đẳng, bởi vì sự thật, cũng như người dân, muốn được tự do, và khi chúng được tự do, quyền tự do thường là rất gần, ngay cả đối với những người nghèo nhất trong những người nghèo-- những sự thật có thể thách thức sự hoài nghi và sự lãnh cảm mà dẫn đến sự ù lì, những sự thật cho chúng ta biết những gì hoạt động và, quan trọng hơn, những gì không, để chúng ta có thể sửa chữa chúng, những sự thật mà nếu chúng ta nghe và chú ý đến chúng có thể giúp chúng ta đáp lại những thách thức mà Nelson Mandela đã nói ra vào năm 2005, khi ông yêu cầu chúng ta hãy là cái thế hệ tuyệt vời đó thế hệ mà có thể vượt qua hành vi tội ác khủng khiếp nhất đối với nhân loại, đói nghèo cùng cực, những sự thật mà đã tạo nên một động lực mạnh mẽ.
So I thought, forget the rock opera, forget the bombast, my usual tricks. The only thing singing today would be the facts, for I have truly embraced by inner nerd. So exit the rock star. Enter the evidence-based activist, the factivist.
Vì vậy, tôi nghĩ, quên rock opera đi (một thể loại nhạc), quên những ngôn từ hoa mỹ đi, những thủ thuật thông thường của tôi. Điều duy nhất cất tiếng hát vào ngày hôm nay sẽ là sự thật, vì tôi thực sự đã chấp nhận tên mọt sách trong tôi. Vì vậy hãy thôi là ngôi sao nhạc rock. Trở thành nhà hoạt động xã hội dựa trên bằng chứng - nhà hoạt động "bằng chứng cứ".
Because what the facts are telling us is that the long, slow journey, humanity's long, slow journey of equality, is actually speeding up. Look at what's been achieved. Look at the pictures these data sets print. Since the year 2000, since the turn of the millennium, there are eight million more AIDS patients getting life-saving antiretroviral drugs. Malaria: There are eight countries in sub-Saharan Africa that have their death rates cut by 75 percent. For kids under five, child mortality, kids under five, it's down by 2.65 million a year. That's a rate of 7,256 children's lives saved each day. Wow. Wow. (Applause)
Bởi vì những gì sự thật đã đang nói với chúng ta là cuộc hành trình dài, chậm, cuộc hành trình dài, chậm của nhân loại đến với sự bình đẳng, đang thực ra tăng tốc. Hãy nhìn vào những gì đã đạt được. Hãy nhìn vào những hình ảnh các bộ dữ liệu này in ra. Kể từ năm 2000, kể từ khi chuyển sang một thiên niên kỷ mới, có thêm tám triệu bệnh nhân AIDS nhận được thuốc kháng vi-rút cứu mạng. Bệnh sốt rét: Có tám quốc gia châu Phi Nam Sahara có tỷ lệ tử vong giảm 75 phần trăm. Đối với trẻ em dưới năm tuổi, tỷ lệ tử vong trẻ em, trẻ em dưới năm tuổi, giảm 2.65 triệu một năm. Đó là tỉ lệ mà 7,256 mạng sống của trẻ được cứu mỗi ngày. Wow. Wow. (Vỗ tay)
Let's just stop for a second, actually, and think about that. Have you read anything anywhere in the last week that is remotely as important as that number? Wow. Great news. It drives me nuts that most people don't seem to know this news. Seven thousand kids a day. Here's two of them. This is Michael and Benedicta, and they're alive thanks in large part to Dr. Patricia Asamoah -- she's amazing -- and the Global Fund, which all of you financially support, whether you know it or not. And the Global Fund provides antiretroviral drugs that stop mothers from passing HIV to their kids. This fantastic news didn't happen by itself. It was fought for, it was campaigned for, it was innovated for. And this great news gives birth to even more great news, because the historic trend is this. The number of people living in back-breaking, soul-crushing extreme poverty has declined from 43 percent of the world's population in 1990 to 33 percent by 2000 and then to 21 percent by 2010. Give it up for that. (Applause) Halved. Halved.
Chúng ta hãy chỉ dừng lại một giây, thật đấy, và hãy suy nghĩ về điều đó. Bạn có đọc bất cứ thứ gì ở bất cứ nơi nào trong tuần vừa rồi mà có thể có chút quan trọng hơn con số đó? Wow. Một tin tuyệt vời. Nó khiến tôi phát điên khi biết rằng hầu hết mọi người có vẻ không biết đến thông tin này. Bảy ngàn trẻ em một ngày. Đây là hai trong số đó. Đây là Michael và Benedicta, và chúng còn sống nhờ vào phần lớn công của tiến sĩ Patricia Asamoah - cô thật tuyệt vời- và Quỹ Toàn Cầu (Global Fund), mà tất cả các bạn hỗ trợ về mặt tài chính, cho dù bạn có biết điều đó hay không. Và Quỹ Toàn Cầu cung cấp các loại thuốc kháng vi rút mà đã ngăn sự lây lan HIV từ mẹ sang con. Tin tuyệt vời này đã không tự nó xảy ra. Nó đã được đấu tranh, được vận động được đổi mới để giành được. Và tin tuyệt vời này đã cho ra đời tin tức tuyệt vời hơn nữa, bởi vì các xu hướng lịch sử là đây. Số người dân sống trong đói nghèo bẻ gãy lưng, phá nát tâm hồn đã giảm từ 43 phần trăm dân số thế giới năm 1990 còn 33 phần trăm vào năm 2000 và sau đó còn 21 phần trăm vào năm 2010. Vỗ tay hoan hô nào. (Vỗ tay) Giảm một nửa. Giảm một nửa.
Now, the rate is still too high -- still too many people unnecessarily losing their lives. There's still work to do. But it's heart-stopping. It's mind-blowing stuff. And if you live on less than $1.25 a day, if you live in that kind of poverty, this is not just data. This is everything. If you're a parent who wants the best for your kids -- and I am -- this rapid transition is a route out of despair and into hope. And guess what? If the trajectory continues, look where the amount of people living on $1.25 a day gets to by 2030. Can't be true, can it? That's what the data is telling us. If the trajectory continues, we get to, wow, the zero zone. For number-crunchers like us, that is the erogenous zone, and it's fair to say that I am, by now, sexually aroused by the collating of data. So virtual elimination of extreme poverty, as defined by people living on less than $1.25 a day, adjusted, of course, for inflation from a 1990 baseline. We do love a good baseline. That's amazing.
Bây giờ, tỷ lệ là vẫn còn quá cao - vẫn còn quá nhiều người mất mạng sống một cách không cần thiết. Vẫn còn nhiều việc để làm. Nhưng đó là thứ khiến tim ngừng đập. Đó là thứ gây sững sờ. Và nếu bạn sống với ít hơn $1.25 một ngày, nếu bạn sống trong kiểu đói nghèo như vậy, đây không phải chỉ là số liệu. Đây là tất cả mọi thứ. Nếu bạn là một ông bố hay bà mẹ, người mà luôn muốn điều tốt nhất cho con em của bạn - và tôi cũng là một người như vậy-- sự chuyển đổi nhanh chóng này là một con đường thoát ra khỏi sự tuyệt vọng và đến với hy vọng. Và hãy đoán xem điều gì sẽ diễn ra? Nếu quỹ đạo này tiếp tục, hãy nhìn xem số người sống với $1.25 một ngày vào năm 2030. Không thể nào, phải không? Đó là những gì các số liệu đang nói với chúng ta. Nếu quỹ đạo tiếp tục, chúng ta đến được đây, wow, vùng số không. Đối với những người nghiền ngẫm các con số như chúng ta, đó là khu vực rất nhạy cảm, và thật là công bằng để nói rằng tôi, lúc này, đang bị hưng phấn bởi việc đối chiếu các dữ liệu. Vậy việc xoá sự đói nghèo cùng cực được dự đoán, theo định nghĩa là những người sống với ít hơn $1.25 một ngày, được điều chỉnh, tất nhiên, theo ranh giới lạm phát từ năm 1990. Chúng ta thực sự thích một ranh giới tốt. Điều đó thật tuyệt vời.
Now I know that some of you think this progress is all in Asia or Latin America or model countries like Brazil -- and who doesn't love a Brazilian model? -- but look at sub-Saharan Africa. There's a collection of 10 countries, some call them the lions, who in the last decade have had a combination of 100 percent debt cancellation, a tripling of aid, a tenfold increase in FDI -- that's foreign direct investment -- which has unlocked a quadrupling of domestic resources -- that's local money -- which, when spent wisely -- that's good governance -- cut childhood mortality by a third, doubled education completion rates, and they, too, halved extreme poverty, and at this rate, these 10 get to zero too. So the pride of lions is the proof of concept.
Bây giờ tôi biết rằng một số bạn nghĩ rằng sự tiến bộ này toàn ở Châu á hoặc châu Mỹ La tinh hoặc các quốc gia có người mẫu như Brazil (Bra-xin) -- và ai mà không thích một người mẫu người Brazil (Bra-xin) chứ? -- nhưng hãy xem vùng châu Phi Nam Sahara. Có một nhóm 10 quốc gia, một số gọi cho họ là những con sư tử, những người mà trong thập kỷ qua đã có sự kết hợp giữa 100 phần trăm nợ bị hủy bỏ, viện trợ tăng ba lần, FDI tăng mười lần-- đó là số đầu tư trực tiếp từ nước ngoài-- mà đã mở khoá cho nguồn lực trong nước tăng bốn lần--đó là số tiền địa phương-- số tiền mà, khi chi tiêu một cách khôn ngoan -- là quản trị tốt-- cắt giảm tỷ lệ tử vong trẻ em còn một phần ba, tăng gấp đôi tỷ lệ hoàn thành giáo dục, và cũng giảm đi một nửa sự đói nghèo cùng cực , và với mức này, 10 nước này cũng tiến tới con số 0. Vì vậy niềm tự hào của những con sư tử là bằng chứng của khái niệm.
There are all kinds of benefits to this. For a start, you won't have to listen to an insufferable little jumped-up Jesus like myself. How about that? (Applause)
Có nhiều cái lợi của việc này. Đầu tiên, bạn sẽ không phải nghe một Chúa Jêsus kiêu căng không chịu nổi như bản thân tôi. Được không? (Vỗ tay)
And 2028, 2030? It's just around the corner. I mean, it's about three Rolling Stones farewell concerts away. (Laughter) I hope. I'm hoping. Makes us look really young.
Và năm 2028, 2030? Đang đến rất gần. Ý tôi là, chỉ khoảng ba buổi biểu diễn chia tay của Rolling Stones nữa. (Tiếng cười) Tôi hy vọng vậy. Tôi đang hy vọng vậy. Điều đó làm cho chúng ta cảm thấy thực sự trẻ.
So why aren't we jumping up and down about this? Well, the opportunity is real, but so is the jeopardy. We can't get this done until we really accept that we can get this done. Look at this graph. It's called inertia. It's how we screw it up. And the next one is really beautiful. It's called momentum. And it's how we can bend the arc of history down towards zero, just doing the things that we know work.
Vì vậy tại sao chúng ta không nhảy cẫng lên vì điều này? Vâng, cơ hội là có thật, nhưng nguy cơ cũng vậy. Chúng ta không thể làm được điều này cho đến khi chúng ta thực sự chấp nhận rằng chúng ta có thể thực hiện được điều này. Hãy nhìn vào biểu đồ này. Nó được gọi là sực ì. Đó là cách mà chúng ta phá hỏng chuyện. Và điều kế tiếp thực sự là rất đẹp. Nó được gọi là sức đẩy. Và đó là cách mà chúng ta có thể uốn đường cung lịch sử xuống đến số không, chỉ cần làm những điều mà chúng ta biết là chúng sẽ có ích.
So inertia versus momentum. There is jeopardy, and of course, the closer you get, it gets harder. We know the obstacles that are in our way right now, in difficult times. In fact, today in your capital, in difficult times, some who mind the nation's purse want to cut life-saving programs like the Global Fund. But you can do something about that. You can tell politicians that these cuts [can cost] lives.
Vì vậy, sức ì đấu với sức đẩy. Có nguy cơ, và dĩ nhiên, bạn càng đến gần, mọi việc càng trở nên khó khăn hơn. Chúng ta biết các chướng ngại vật trên đường mà chúng ta đang đi ngay bây giờ, trong thời điểm khó khăn. Trong thực tế, vào ngày hôm nay tại thủ đô của bạn, trong thời điểm khó khăn, một số người quan tâm đến việc ngân khố quốc gia muốn cắt giảm các chương trình cứu mạng như Quỹ Toàn Cầu. Nhưng bạn có thể làm điều gì đó. Bạn có thể cho các chính trị gia biết rằng những sự cắt giảm này có thể cướp đi mạng sống.
Right now today, in Oslo as it happens, oil companies are fighting to keep secret their payments to governments for extracting oil in developing countries. You can do something about that too. You can join the One Campaign, and leaders like Mo Ibrahim, the telecom entrepreneur. We're pushing for laws that make sure that at least some of the wealth under the ground ends up in the hands of the people living above it.
Ngay bây giờ vào ngày hôm nay, ở Oslo điều đó đang xảy ra, các công ty dầu đang đấu tranh để giữ bí mật các khoản tiền họ cho các chính phủ để khai thác dầu ở các nước đang phát triển. Bạn cũng có thể làm gì đó về điều đó. Bạn có thể tham gia Một Chiến Dịch (One Campaign), và những nhà lãnh đạo như Mo Ibrahim, một nhà doanh nghiệp viễn thông. Chúng ta đang thúc đẩy luật pháp để đảm bảo rằng ít nhất một phần kho báu dưới mặt đất được đến tay của những người sống trên nó.
And right now, we know that the biggest disease of all is not a disease. It's corruption. But there's a vaccine for that too. It's called transparency, open data sets, something the TED community is really on it. Daylight, you could call it, transparency. And technology is really turbocharging this. It's getting harder to hide if you're doing bad stuff.
Và ngay bây giờ, chúng ta biết rằng căn bệnh nghiêm trọng nhất trong tất cả các căn bệnh không phải là một căn bệnh. Đó là tham nhũng. Nhưng cũng có thuốc ngừa cho nó. Nó được gọi là sự minh bạch, là các bộ dữ liệu mở, một cái gì đó mà cộng đồng TED đang thực sự đang thực hiện. Ánh sáng ban ngày, bạn có thể gọi nó, là sự minh bạch. Và công nghệ thực sự đang tăng cường việc này. Việc che giấu trở nên khó khăn hơn nếu bạn đang làm việc gì xấu.
So let me tell you about the U-report, which I'm really excited about. It's 150,000 millennials all across Uganda, young people armed with 2G phones, an SMS social network exposing government corruption and demanding to know what's in the budget and how their money is being spent. This is exciting stuff.
Vì vậy tôi sẽ cho bạn biết về báo cáo U (U- report), cái mà tôi thực sự thấy phấn khởi. 150.000 người thế hệ Y (gen Y hay millenial những người sinh từ khoảng thập niên 1980 tới thập niên 2000) ở khắp Uganda, những người trẻ tuổi được trang bị điện thoại 2G, một mạng xã hội với tin nhắn SMS đang tiết lộ sự tham nhũng của chính phủ và yêu cầu được biết những gì đang có trong ngân sách và tiền của họ đang được chi tiêu như thế nào. Đây là một chuyện thú vị.
Look, once you have these tools, you can't not use them. Once you have this knowledge, you can't un-know it. You can't delete this data from your brain, but you can delete the cliched image of supplicant, impoverished peoples not taking control of their own lives. You can erase that, you really can, because it's not true anymore. (Applause)
Hãy nhìn xem, một khi bạn có những công cụ này, bạn không thể không sử dụng chúng. Một khi bạn có kiến thức này, bạn không thể không biết điều đó. Bạn không thể xóa những dữ liệu này ra khỏi não, nhưng bạn có thể xóa hình ảnh nhàm chán sáo rỗng của những dân tộc khẩn nài, nghèo nàn không kiểm soát cuộc sống của chính họ. Bạn có thể xóa bỏ những hình ảnh đó, bạn thực sự có thể, bởi vì nó không còn đúng nữa. (Vỗ tay)
It's transformational. 2030? By 2030, robots, not just serving us Guinness, but drinking it. By the time we get there, every place with a rough semblance of governance might actually be on their way.
Nó có thể thay đổi được. Năm 2030? Đến năm 2030, những con rô-bốt (robots), không chỉ phục vụ chúng ta Guinness (một hãng bia), mà còn uống nó. Cho đến thời điểm mà chúng ta đến được nơi đó, mọi nơi nào mà có sự phơi bày mạnh mẽ việc quản lý thực sự có thể đang trên đường.
So I'm here to -- I guess we're here to try and infect you with this virtuous, data-based virus, the one we call factivism. It's not going to kill you. In fact, it could save countless lives. I guess we in the One Campaign would love you to be contagious, spread it, share it, pass it on. By doing so, you will join us and countless others in what I truly believe is the greatest adventure ever taken, the ever-demanding journey of equality. Could we really be the great generation that Mandela asked us to be? Might we answer that clarion call with science, with reason, with facts, and, dare I say it, emotions? Because as is obvious, factivists have feelings too.
Vì vậy, tôi đứng ở đây để--tôi đoán chúng tôi ở đây để cố gắng và lây cho bạn con vi rút đáng quý và dựa trên dữ liệu này, thứ mà chúng tôi gọi là chủ nghĩa "bằng chứng cứ" (factivism ). Nó sẽ không giết bạn. Trong thực tế, nó có thể cứu vô số mạng sống. Tôi đoán chúng tôi, những người trong Một Chiến Dịch sẽ muốn bạn bị truyền nhiễm,sau đó lan truyền nó, chia sẻ nó, lây nó cho người khác. Bằng cách đó, bạn sẽ tham gia với chúng tôi và vô số những người khác vào điều mà tôi thực sự tin rằng là cuộc phiêu lưu lớn nhất đã từng được thực hiện, là hành trình luôn đòi hỏi khắt khe để đến với sự bình đẳng. Chúng ta có thể thực sự là cái thế hệ tuyệt vời mà Mandela đã yêu cầu không? Chúng ta có thể trả lời rằng tiếng gọi ầm ĩ đó cùng với khoa học, với lẽ phải, với sự thật, và, tôi dám nói là, với cảm xúc không? Bởi vì điều đó đã rõ ràng, những nhà hoạt động xã hội "bằng chứng cứ" cũng có cảm xúc.
I'm thinking of Wael Ghonim, though. Some of you know him. He set up one of the Facebook groups behind the Tahrir Square in Cairo. He got thrown in jail for it, but I have his words tattooed on my brain.
Dù vậy, tôi đang nghĩ đến Wael Ghonim. Một số bạn biết ông ta. Ông đã lập một trong nhiều nhóm trên Facebook đứng sau chuyện ở quảng trường Tahrir tại Cairo. Ông đã bị ném vào tù vì điều đó, nhưng lời nói của ông đã săm vào tâm trí tôi.
"We are going to win because we don't understand politics. We are going to win because we don't play their dirty games. We are going to win because we don't have a party political agenda. We are going to win because the tears that come from our eyes actually come from our hearts. We are going to win because we have dreams, and we're willing to stand up for those dreams."
"Chúng ta sẽ giành chiến thắng bởi vì chúng ta không hiểu chính trị. Chúng ta sẽ giành chiến thắng bởi vì chúng ta không chơi những trò chơi bẩn thỉu của họ. Chúng ta sẽ giành chiến thắng bởi vì chúng ta không có một nhóm kẻ hoạt động chính trị (political agenda). Chúng ta sẽ giành chiến thắng vì những giọt nước mắt từ đôi mắt của chúng ta thực sự đến từ trái tim của chúng ta. Chúng ta sẽ giành chiến thắng bởi vì chúng ta có những ước mơ, và chúng ta sẵn sàng đứng lên vì những ước mơ đó."
Wael is right. We're going to win if we work together as one, because the power of the people is so much stronger than the people in power.
Wael nói đúng. Chúng ta sẽ giành chiến thắng nếu chúng ta làm việc đoàn kết với nhau như một, bởi vì sức mạnh của người dân mạnh hơn nhiều so với những kẻ có quyền thế.
Thank you.
Cảm ơn quý vị.
(Applause) Thank you so much. (Applause)
(Vỗ tay) Cảm ơn rất nhiều. (Vỗ tay)