People back home call me a heckler, a troublemaker, an irritant, a rebel, an activist, the voice of the people. But that wasn't always me.
Mọi người ở nhà gọi tôi là người hay hỏi vặn, kẻ gây rối khó ưa, kẻ nổi loạn và nhà hoạt động, tiếng nói của người dân. Nhưng không phải lúc nào tôi cũng như vậy.
Growing up, I had a nickname. They used to call me Softy, meaning the soft, harmless boy. Like every other human being, I avoided trouble. In my childhood, they taught me silence. Don't argue, do as you're told. In Sunday school, they taught me don't confront, don't argue, even if you're right, turn the other cheek.
Từ nhỏ, tôi đã có biệt danh. Người ta từng gọi tôi là Softy, nghĩa là thằng bé mềm yếu, vô hại. Như tất cả mọi người khác, tôi từng muốn tránh xa rắc rối. Hồi còn nhỏ, người ta dạy tôi giữ im lặng. Đừng cãi, được bảo gì thì làm nấy. Ở trường dòng, họ dạy tôi không được đối chất, không được tranh luận,
This was reinforced by the political climate of the time. (Laughter) Kenya is a country where you are guilty until proven rich. (Laughter) Kenya's poor are five times more likely to be shot dead by the police who are meant to protect them than by criminals. This was reinforced by the political climate of the day. We had a president, Moi, who was a dictator. He ruled the country with an iron fist, and anyone who dared question his authority was arrested, tortured, jailed or even killed. That meant that people were taught to be smart cowards, stay out of trouble. Being a coward was not an insult. Being a coward was a compliment. We used to be told that a coward goes home to his mother. What that meant: that if you stayed out of trouble you're going to stay alive.
cho dù tôi đúng, cứ lờ đi. Điều này được củng cố bởi chế độ chính trị thời đó. (Cười) Ở Kenya, bạn bị xem là có tội cho tới khi chứng minh được mình giàu. (Cười) Người nghèo ở Kenya có khả năng bị cảnh sát, người lẽ ra phải bảo vệ họ, bắn chết cao gấp 5 lần tội phạm. Điều này được củng cố bởi bản chất chính trị thời đó. Chúng tôi có một tổng thống, Moi, một kẻ độc tài. Ông ta thống trị đất nước bằng sự tàn bạo, bất cứ ai đặt nghi vấn về quyền hành của ông ta sẽ bị bắt, tra tấn, bỏ tù, thậm chí là giết chết. Thế nên, mọi người được dạy rằng hèn nhưng khôn còn hơn là gây rắc rối. Hèn nhát không phải là một lời xúc phạm. Hèn nhát là một lời khen. Chúng tôi từng được bảo là kẻ hèn sẽ được về với mẹ.
I used to question this advice, and eight years ago we had an election in Kenya, and the results were violently disputed. What followed that election was terrible violence, rape, and the killing of over 1,000 people. My work was to document the violence. As a photographer, I took thousands of images, and after two months, the two politicians came together, had a cup of tea, signed a peace agreement, and the country moved on.
Nghĩa là nếu tránh xa rắc rối bạn sẽ được sống. Tôi từng nghi ngờ lời khuyên này, và 8 năm trước, một cuộc bầu cử ở Kenya, có kết quả gây tranh cãi kịch liệt. Theo sau kì bầu cử đó là bạo lực, cưỡng bức, và hơn 1000 người bị giết hại. Công việc của tôi là ghi nhận lại sự bạo lực đó. Là một nhà nhiếp ảnh, tôi chụp hàng nghìn tấm ảnh, và sau hai tháng, hai chính trị gia gặp nhau, uống trà, kí một hiệp định hòa bình, và đất nước lờ nó đi.
I was a very disturbed man because I saw the violence firsthand. I saw the killings. I saw the displacement. I met women who had been raped, and it disturbed me, but the country never spoke about it. We pretended. We all became smart cowards. We decided to stay out of trouble and not talk about it.
Tôi bị ám ảnh khi trực tiếp chứng kiến sự bạo lực đó. Tôi chứng kiến sự giết chóc, sự trục xuất. Tôi gặp những phụ nữ từng bị cưỡng bức, và nó ám ảnh tôi, nhưng cả đất nước không hề nói gì về nó. Chúng tôi đều giả vờ, đều là những kẻ hèn khôn ngoan. Chúng tôi quyết định tránh xa rắc rối và không nói về nó.
Ten months later, I quit my job. I said I could not stand it anymore. After quitting my job, I decided to organize my friends to speak about the violence in the country, to speak about the state of the nation, and June 1, 2009 was the day that we were meant to go to the stadium and try and get the president's attention. It's a national holiday, it's broadcast across the country, and I showed up at the stadium. My friends did not show up. I found myself alone, and I didn't know what to do. I was scared, but I knew very well that that particular day, I had to make a decision. Was I able to live as a coward, like everyone else, or was I going to make a stand? And when the president stood up to speak, I found myself on my feet shouting at the president, telling him to remember the post-election violence victims, to stop the corruption. And suddenly, out of nowhere, the police pounced on me like hungry lions. They held my mouth and dragged me out of the stadium, where they thoroughly beat me up and locked me up in jail. I spent that night in a cold cement floor in the jail, and that got me thinking. What was making me feel this way? My friends and family thought I was crazy because of what I did, and the images that I took were disturbing my life. The images that I took were just a number to many Kenyans. Most Kenyans did not see the violence. It was a story to them.
10 tháng sau, tôi bỏ việc. Tôi bảo tôi không chịu được nữa. Sau khi bỏ việc, tôi tập hợp bạn bè để nói về bạo lực trong nước, và về tình trạng quốc gia, ngày 1 tháng 6, năm 2009 chúng tôi dự định đến một sân vận động và cố gắng gây sự chú ý của tổng thống. Đó là một ngày quốc lễ được truyền hình trên cả nước, và tôi đã đến sân vận động. Các bạn tôi thì không. Tôi chỉ có một mình, và không biết phải làm gì. Tôi sợ, nhưng tôi biết rất rõ rằng chính ngày hôm đó, tôi phải quyết định. Liệu tôi sẽ sống hèn nhát, như tất cả mọi người khác, hay là sẽ đứng lên? Và khi ngài tổng thống đứng dậy phát biểu, tôi đứng lên và hét vào ông ta, nhắc nhớ ông ta về những nạn nhân của cuộc bạo lực sau kì bầu cử, ngăn chặn tham nhũng. Và tự dưng, không biết từ đâu, cảnh sát lao vào tôi như những con sư tử đói. Họ bịt miệng tôi, lôi tôi ra khỏi sân vận động, đánh đập và giam tôi vào tù. Tôi trải qua đêm hôm đó trên nền xi măng lạnh ngắt trong tù, và tôi nghĩ: "Điều gì khiến tôi cảm thấy thế này?" Bạn bè và gia đình nghĩ tôi bị điên vì những gì đã làm, và những tấm ảnh mà tôi chụp đang phá hỏng cuộc đời tôi. Những tấm ảnh đó, với nhiều người Kenya, chỉ là một con số. Đa số họ không cho đó là bạo lực mà chỉ là một câu chuyện mà thôi.
And so I decided to actually start a street exhibition to show the images of the violence across the country and get people talking about it. We traveled the country and showed the images, and this was a journey that has started me to the activist path, where I decided to become silent no more, to talk about those things. We traveled, and our general site from our street exhibit became for political graffiti about the situation in the country, talking about corruption, bad leadership. We have even done symbolic burials. We have delivered live pigs to Kenya's parliament as a symbol of our politicians' greed. It has been done in Uganda and other countries, and what is most powerful is that the images have been picked by the media and amplified across the country, across the continent.
Thế là tôi quyết định trưng bày trên đường phố giới thiệu những hình ảnh về cuộc bạo lực khắp đất nước và khiến mọi người bắt đầu nói về nó. Chúng tôi đi khắp cả nước và giới thiệu những hình ảnh đó, cuộc hành trình ấy đã khiến tôi bắt đầu con đường hoạt động. Tôi quyết định thôi im lặng, và lên tiếng về những vấn đề này. Chúng tôi đi khắp nơi, và khu vực mà chúng tôi triển lãm đường phố trở thành địa điểm graffiti về chính trị, về nạn tham nhũng, sự lãnh đạo tệ hại. Chúng tôi còn thực hiện những nghi thức chôn cất. Chúng tôi gửi những con heo sống tới nghị viện Kenya như biểu tượng cho sự tham lam của các chính trị gia. Điều này đã được làm ở Uganda và các nước khác, và mạnh mẽ nhất là những tấm ảnh được truyền thông chọn và lan rộng ra khắp cả nước, xuyên qua châu lục.
Where I used to stand up alone seven years ago, now I belong to a community of many people who stand up with me. I am no longer alone when I stand up to speak about these things. I belong to a group of young people who are passionate about the country, who want to bring about change, and they're no longer afraid, and they're no longer smart cowards. So that was my story. That day in the stadium, I stood up as a smart coward. By that one action, I said goodbye to the 24 years living as a coward.
Nơi mà tôi đứng lên đơn độc bảy năm trước, giờ thuộc về một cộng đồng gồm nhiều người đứng lên cùng tôi. Tôi không còn đơn độc khi đứng lên nói về những vấn đề này. Tôi thuộc về một nhóm người trẻ tuổi quan tâm đến đất nước, mong muốn mang đến sự thay đổi, và không còn sợ hãi, không còn hèn nhát Đó là câu chuyện của tôi. Ngày hôm đó, ở sân vận động, tôi đứng lên như một kẻ hèn. Nhưng bằng hành động đó, tôi chấm dứt 24 năm sống hèn nhát.
There are two most powerful days in your life: the day you're born, and the day you discover why. That day standing up in that stadium shouting at the President, I discovered why I was truly born, that I would no longer be silent in the face of injustice. Do you know why you were born? Thank you. (Applause)
Có hai ngày quan trọng nhất trong cuộc đời bạn: ngày bạn được sinh ra, và ngày bạn tìm được lí do cho sự tồn tại của mình. Ngày tôi đứng lên ở sân vận động hét vào ngài tổng thống, tôi tìm được lí do mình được sinh ra, và biết rằng mình sẽ thôi im lặng trước bất công. Bạn có biết lí do mình được sinh ra chưa? Xin cảm ơn. (Vỗ tay)
Tom Rielly: It's an amazing story. I just want to ask you a couple quick questions. So PAWA254: you've created a studio, a place where young people can go and harness the power of digital media to do some of this action. What's happening now with PAWA?
Tom Rielly: Một câu chuyện tuyệt vời. Tôi chỉ muốn hỏi bạn một số câu hỏi. PAWA254: bạn đã sáng lập một phòng thu, nơi người trẻ tuổi có thể tới và dùng sức mạnh của truyền thông để thực hiện các hoạt động này. Vậy PAWA đang hoạt động như thế nào?
Boniface Mwangi: So we have this community of filmmakers, graffiti artists, musicians, and when there's an issue in the country, we come together, we brainstorm, and take up on that issue. So our most powerful tool is art, because we live in a very busy world where people are so busy in their life, and they don't have time to read. So we package our activism and we package our message in art. So from the music, the graffiti, the art, that's what we do. Can I say one more thing?
Boniface Mwangi: Chúng tôi có cộng đồng các nhà làm phim, nghệ sĩ graffiti, nhạc sĩ, và khi có một vấn đề trong nước, chúng tôi họp, suy nghĩ, và tìm cách giải quyết. Công cụ mạnh nhất của chúng tôi là nghệ thuật, vì ta sống trong một thế giới bận rộn, mọi người tất bật với cuộc sống, và họ không có thời gian để đọc. Nên chúng tôi gói gọn các hoạt động vào nghệ thuật. Từ âm nhạc, graffiti, nghệ thuật, đó là những gì chúng tôi đang làm. Tôi có thể nói một điều nữa không?
TR: Yeah, of course. (Applause)
TR: Vâng, tất nhiên chứ. (Vỗ tay)
BM: In spite of being arrested, beaten up, threatened, the moment I discovered my voice, that I could actually stand up for what I really believed in, I'm no longer afraid. I used to be called softy, but I'm no longer softy, because I discovered who I really am, as in, that's what I want to do, and there's such beauty in doing that. There's nothing as powerful as that, knowing that I'm meant to do this, because you don't get scared, you just continue living your life.
BM: Mặc dù bị bắt, đánh đập, đe dọa, khi tìm ra tiếng nói của mình, rằng tôi có thể đứng lên vì niềm tin, tôi không còn sợ hãi. Tôi từng bị gọi là Softy, nhưng tôi không còn mềm yếu, vì tôi đã tìm ra con người thật của tôi, những gì tôi muốn làm, và điều ấy thật tuyệt. Không gì mạnh mẽ bằng việc tìm thấy lí do mình được sinh ra, vì bạn không còn sợ hãi, bạn tiếp tục sống cuộc đời của mình.
Thank you.
Xin cảm ơn.
(Applause)
(Vỗ tay)