Economists have been exploring people's behavior for hundreds of years: how we make decisions, how we act individually and in groups, how we exchange value. They've studied the institutions that facilitate our trade, like legal systems, corporations, marketplaces. But there is a new, technological institution that will fundamentally change how we exchange value, and it's called the blockchain.
Ekonomistai šimtmečius tyrinėja žmonių elgseną: kaip mes priimame sprendimus, kaip elgiamės atskirai ir grupėse, kaip vyksta vertės mainai. Jie tyrė institucijas, kurios palengvina mainus, kaip teisinės sistemos, korporacijos, rinkos. Tačiau yra nauja technologinė institucija, kuri iš pagrindų pakeis, kaip mes mainom vertę, ir tai vadinama „blockchain“.
Now, that's a pretty bold statement, but if you take nothing else away from this talk, I actually want you to remember that while blockchain technology is relatively new, it's also a continuation of a very human story, and the story is this. As humans, we find ways to lower uncertainty about one another so that we can exchange value.
Tai gana drąsus teiginys, bet jei nieko nepraleisi šioje kalboje, norėčiau, kad prisimintumėt nors „blockchain‘‘ technologija yra santykinai nauja, tai taip pat yra žmonijos istorijos tęsinys. O istorija yra tokia: mes, žmonės, randame būdų sumažinti neapibrėžtumą vienas kito atžvilgiu, kad galėtume vykdyti vertės mainus.
Now, one of the first people to really explore the idea of institutions as a tool in economics to lower our uncertainties about one another and be able to do trade was the Nobel economist Douglass North. He passed away at the end of 2015, but North pioneered what's called "new institutional economics." And what he meant by institutions were really just formal rules like a constitution, and informal constraints, like bribery. These institutions are really the grease that allow our economic wheels to function, and we can see this play out over the course of human history.
Vienas pirmųjų žmonių, tyrusių institucijų, kaip įrankio ekonomikoje, idėją sumažinti neapibrėžtumą vienas kito atžvilgiu ir vykdyti mainus, buvo Nobelio premijos laureatas ekonomistas Douglass North. Jis mirė 2015 metų pabaigoje, bet North buvo pradininku vadinamosios „naujos institucinės ekonomikos“. Institucijos reiškė formalias taisykles, kaip konstituciją, ir neformalius suvaržymus, kaip kyšininkavimą. Šios institucijos yra alyva, kuri sutepa ekonomikos sraigtus, ir tai mes galime pastebėti per visą žmonijos istoriją.
If we think back to when we were hunter-gatherer economies, we really just traded within our village structure. We had some informal constraints in place, but we enforced all of our trade with violence or social repercussions. As our societies grew more complex and our trade routes grew more distant, we built up more formal institutions, institutions like banks for currency, governments, corporations. These institutions helped us manage our trade as the uncertainty and the complexity grew, and our personal control was much lower. Eventually with the internet, we put these same institutions online. We built platform marketplaces like Amazon, eBay, Alibaba, just faster institutions that act as middlemen to facilitate human economic activity.
Jei grįžtume atgal į laikus, kai buvome medžiotojų-rinkėjų ekonomikoje, mes mainėmės tik savo gyvenvietės sudėtyje. Mes turėjome kažkokius neformalius apribojimus, bet visus mainus vykdėme naudojant prievartą ar socialines represijas. Mūsų visuomenė darėsi sudėtingesnė ir mūsų mainų maršrutai ilgėjo, mes sukūrėm daugiau formalių institucijų, tokių kaip bankai valiutai, vyriausybės, korporacijos. Šios institucijos padėjo valdyti mainus didėjant neapibrėžtumui ir sudėtingumui, o mūsų asmeninė kontrolė buvo daug silpnesnė. Atsiradus internetui, tas pačias institucijas perkėlėm į virtualią erdvę. Mes pastatėm platformas-prekyvietes, kaip „Amazon‘‘, „eBay’’, „Alibaba’’, spartesnes institucijas, kurios veikia kaip tarpininkai, palengvinantys žmonių ekonominę veiklą.
As Douglass North saw it, institutions are a tool to lower uncertainty so that we can connect and exchange all kinds of value in society. And I believe we are now entering a further and radical evolution of how we interact and trade, because for the first time, we can lower uncertainty not just with political and economic institutions, like our banks, our corporations, our governments, but we can do it with technology alone.
Douglass North matė, kad insititucijos yra įrankis sumažinti neapibrėžtumui, kad visuomenė jungtųsi ir keistųsi visokiom vertybėm. Aš tikiu, mes dabar žengiame į pažangesnę ir radikalią sąveikavimo ir mainų evoliuciją, nes pirmą kartą mes galime sumažinti neužtikrintumą ne tik su politinėm ir ekonominėm institucijom, kaip mūsų bankai, korporacijos, vyriausybės, bet galime tai padaryti vien su technologija.
So what is the blockchain? Blockchain technology is a decentralized database that stores a registry of assets and transactions across a peer-to-peer network. It's basically a public registry of who owns what and who transacts what. The transactions are secured through cryptography, and over time, that transaction history gets locked in blocks of data that are then cryptographically linked together and secured. This creates an immutable, unforgeable record of all of the transactions across this network. This record is replicated on every computer that uses the network.
Taigi, kas yra „blockchain‘‘? „Blockchain‘‘ technologija yra decentralizuota duombazė, kuri talpina turto ir sandorių įrašus, esančius kompiuterių tinkle. Tai viešas registras, talpinantis įrašus, kas kam priklauso ir kas ką persiunčia. Sandoriai yra apsaugoti kriptografija ir laikui bėgant sandorių istorija yra užfiksuojama duomenų blokuose, kurie yra kriptografiškai sujungti ir apsaugoti. Tai sukuria nekintantį, neįveikiamą įrašą su visais tinkle esančiais sandoriais. Šis registras atkartojamas kiekviename tinklu besinaudojančiame kompiuteryje.
It's not an app. It's not a company. I think it's closest in description to something like Wikipedia. We can see everything on Wikipedia. It's a composite view that's constantly changing and being updated. We can also track those changes over time on Wikipedia, and we can create our own wikis, because at their core, they're just a data infrastructure. On Wikipedia, it's an open platform that stores words and images and the changes to that data over time. On the blockchain, you can think of it as an open infrastructure that stores many kinds of assets. It stores the history of custodianship, ownership and location for assets like the digital currency Bitcoin, other digital assets like a title of ownership of IP. It could be a certificate, a contract, real world objects, even personal identifiable information. There are of course other technical details to the blockchain, but at its core, that's how it works. It's this public registry that stores transactions in a network and is replicated so that it's very secure and hard to tamper with.
Tai ne programėlė. Tai ne kompanija. Apibūdinimu tai kažkas panašaus į Vikipediją. Vikipedijoje mes galime matyti viską. Tai sudėtinis vaizdas, kuris nuolat keičiasi, yra atnaujinamas. Mes galime sekti laikui bėgant Vikipedijoje vykstančius pokyčius, taip pat mes galime kurti savo įrašus, nes iš esmės jie yra tik duomenų infrastruktūra. Vikipedija yra atvira platforma, talpinanti žodžius ir vaizdus ir duomenų pokyčius bėgant laikui. „Blockchain“ yra taip pat atvira infrastruktūra, talpinanti įvairius dalykus. Ji talpina vertybių saugojimo istoriją, nuosavybę ir vietą, tokio turto, kaip virtuali valiuta — bitkoinas, ir kitokį virtualų turtą, kaip IP nuosavybės vardą. Tai taip pat gali būti sertifikatas, kontraktas, apčiuopiami objektai, ar asmenį identifikuojanti informacija. „Blockchain“ turi ir kitas jai būdingas technines savybes, bet tai jos esminis veikimo principas. Tai viešas registras, talpinantis sandorius tinkle ir yra atkartojamas, kad būtų saugus ir sunkiai sugandinamas.
Which brings me to my point of how blockchains lower uncertainty and how they therefore promise to transform our economic systems in radical ways. So uncertainty is kind of a big term in economics, but I want to go through three forms of it that we face in almost all of our everyday transactions, where blockchains can play a role. We face uncertainties like not knowing who we're dealing with, not having visibility into a transaction and not having recourse if things go wrong.
Tai atveda mane prie mano minties apie tai, kaip „blockchain“'-ai sumažina neapibrėžtumą, ir kaip pažada radikaliai pakeisti mūsų ekonomines sistemas. Taigi, neapibrėžtumas yra svarbus terminas ekonomikoje, bet aš noriu aptarti tris jo formas, su kuriomis mes susiduriame beveik kasdien sandoriuose, kur „blockchain‘‘ gali atlikti vaidmenį. Mes susiduriame su neapibrėžtumu, kai nežinom su kuo turime reikalų, negalint matyti sandorio, ir neturint išeities, jei reikalai pablogėtų.
So let's take the first example, not knowing who we're dealing with. Say I want to buy a used smartphone on eBay. The first thing I'm going to do is look up who I'm buying from. Are they a power user? Do they have great reviews and ratings, or do they have no profile at all? Reviews, ratings, checkmarks: these are the attestations about our identities that we cobble together today and use to lower uncertainty about who we're dealing with. But the problem is they're very fragmented. Think about how many profiles you have. Blockchains allow for us to create an open, global platform on which to store any attestation about any individual from any source. This allows us to create a user-controlled portable identity. More than a profile, it means you can selectively reveal the different attributes about you that help facilitate trade or interaction, for instance that a government issued you an ID, or that you're over 21, by revealing the cryptographic proof that these details exist and are signed off on. Having this kind of portable identity around the physical world and the digital world means we can do all kinds of human trade in a totally new way.
Imkim pirmą pavyzdį – nežinojimą, su kuo turime reikalų. Sakykim, aš noriu pirkti naudotą išmanųjį telefoną per „eBay‘‘. Pirma, ką padarysiu, tai pasidomėsiu pardavėju. Ar tai žinomas vartotojas? Ar turi gerus atsiliepimus ir įvertinimus, o gal išvis neturi paskyros? Atsiliepimai, vertinimai, žymos — mūsų tapatybių liudijimai, kuriuos šiandien kartu kuriame, ir naudojame sumažinti neapibrėžtumą mūsų veikloje. Bet problema yra tame, kad duomenys išsibarstę. Pagalvokite, kiek paskyrų turime. „Blockchain“ leidžia sukurti atvirą pasaulinę platformą, kurioje laikoma bet kokia informacija apie asmenį iš bet kurio šaltinio. Tai leidžia sukurti vartotojo kontroliuojamą mobilią tapatybę. Antraip nei paskyrose, tu gali pasirinktinai atskleisti skirtingas savo savybes, kurios padėtų mainuose ar sąveikavime. Pavyzdžiui, kad vyriausybė išdavė tau ID, arba tau jau virš 21. Tu gali pateikti kriptografinį įrodymą, kad šios detalės egzistuoja ir yra pasirašytos. Turint tokią mobilią tapatybę fiziniame ir skaitmeniniame pasaulyje reiškia galimybę daryti mainus visiškai kitu būdu.
So I've talked about how blockchains could lower uncertainty in who we're dealing with. The second uncertainty that we often face is just not having transparency into our interactions. Say you're going to send me that smartphone by mail. I want some degree of transparency. I want to know that the product I bought is the same one that arrives in the mail and that there's some record for how it got to me. This is true not just for electronics like smartphones, but for many kinds of goods and data, things like medicine, luxury goods, any kind of data or product that we don't want tampered with.
Taigi, „blockchain“ galėtų sumažinti neapibrėžtumą, kai sąveikaujame su kažkuo. Antra nežinomybė, su kuria susiduriame – skaidrumo nebuvimas sąveikavimo metu. Kai sako, kad man išmanusis telefonas bus atsiųstas paštu, aš noriu tam tikro skaidrumo. Noriu žinoti, kad atvyks būtent tas produktas, kurį nupirkau, ir kad kažkur yra įrašas, kaip aš jį gavau. Tai pritaikoma ne tik elektronikos prekėms, kaip išmanieji telefonai, bet ir daugeliui produktų bei duomenims. Dalykams kaip medicina, prabangos prekės, bet kokiems duomenims ar produktams, kurių nenorime sugadintų.
The problem in many companies, especially those that produce something complicated like a smartphone, is they're managing all of these different vendors across a horizontal supply chain. All of these people that go into making a product, they don't have the same database. They don't use the same infrastructure, and so it becomes really hard to see transparently a product evolve over time.
Dažna problema kompanijose, ypatingai gaminančiose sudėtingus produktus, kaip išmaniuosius, yra tai, kad jos valdo daug įvairių pardavėjų, esančių tiekimo grandinėje. Visi žmonės, kurie prisideda prie gamybos, neturi tos pačios duombazės. Jie nenaudoja tos pačios infrastruktūros, todėl tampa sunku įžiūrėti, kaip per laiką vystosi produktas.
Using the blockchain, we can create a shared reality across nontrusting entities. By this I mean all of these nodes in the network do not need to know each other or trust each other, because they each have the ability to monitor and validate the chain for themselves. Think back to Wikipedia. It's a shared database, and even though it has multiple readers and multiple writers at the same time, it has one single truth. So we can create that using blockchains. We can create a decentralized database that has the same efficiency of a monopoly without actually creating that central authority. So all of these vendors, all sorts of companies, can interact using the same database without trusting one another. It means for consumers, we can have a lot more transparency. As a real-world object travels along, we can see its digital certificate or token move on the blockchain, adding value as it goes. This is a whole new world in terms of our visibility.
Naudojant „blockchain“ galime sukurti bendrą tikrovę tarp nepasitikinčių subjektų. Tai reiškia, kad visiems susikirtimo taškams tinkle nebūtina pažinti vienas kitą, ar pasitikėti vienas kitu, nes jie turi galimybę patys stebėti ir patvirtinti grandinę. Prisiminkite Vikipediją. Tai bendra duombazė ir netgi turėdama daugybę skaitytojų bei rašytojų vienu metu, ji vieningai laikosi vienos tiesos. Mes tai galime sukurti naudojantis „blockchain“. Galime sukurti decentralizuotą duombazę, turinčią tokį pat monopolijos efektyvumą, bet be centrinės valdžios. Taigi, visi pardavėjai, įvairios kompanijos, gali sąveikauti naudojantis ta pačia duombaze be tarpusavio pasitikėjimo. Vartotojams tai reiškia daugiau skaidrumo. Kai daiktas keliauja, mes galim matyti jo skaitmeninį sertifikatą ar žymę, judančią „blockchain“ su didėjančia objekto verte. Tai visiškai naujas pasaulis, kalbant apie skaidrumą.
So I've talked about how blockchains can lower our uncertainties about identity and how they change what we mean about transparency in long distances and complex trades, like in a supply chain. The last uncertainty that we often face is one of the most open-ended, and it's reneging. What if you don't send me the smartphone? Can I get my money back? Blockchains allow us to write code, binding contracts, between individuals and then guarantee that those contracts will bear out without a third party enforcer. So if we look at the smartphone example, you could think about escrow. You are financing that phone, but you don't need to release the funds until you can verify that all the conditions have been met. You got the phone.
Pakalbėjus, kad „blockchain” gali sumažinti neapibrėžtumą dėl tapatybės ir kaip tai keičia skaidrumo reikšmę ilguose distancijose ir sudėtinguose mainuose, kaip tiekimo grandinėje. Paskutinis dažnai susiduriamas neapibrėžtumas yra labiausiai neribotas ir atstumiantis. O jei tu neišsiųsi man telefono? Ar atgausiu pinigus? „Blockchain“ leidžia sukurti kodą, įpareigojančias sutartis tarp asmenų, ir garantuoja, kad kontraktai galios be trečių asmenų įsikišimo. Išmaniojo telefono atveju taikomas sąlyginis deponavimas. Jūs sumokate už telefoną, bet jums nereikia išleisti pinigų, kol nepatvirtinsit, kad visos sąlygos buvo išpildytos. Gavote telefoną.
I think this is one of the most exciting ways that blockchains lower our uncertainties, because it means to some degree we can collapse institutions and their enforcement. It means a lot of human economic activity can get collateralized and automated, and push a lot of human intervention to the edges, the places where information moves from the real world to the blockchain.
Manau, tai patraukliausias būdas sumažinti neapibrėžtumą su „blockchain“. Nes tai reiškia, kad galim sugriauti institucijas ir jų veiklą. Tai reiškia, kad didelė dalis žmogaus ekonominės veiklos gali būti užtikrinta ir automatizuota, ir gali apriboti žmogaus įsikišimą iki informacijos perkėlimo iš realaus pasaulio į „blockchain“.
I think what would probably floor Douglass North about this use of technology is the fact that the very thing that makes it work, the very thing that keeps the blockchain secure and verified, is our mutual distrust. So rather than all of our uncertainties slowing us down and requiring institutions like banks, our governments, our corporations, we can actually harness all of that collective uncertainty and use it to collaborate and exchange more and faster and more open.
Manau, kad Douglass North'ą pritrenktų ši technologija, todėl, kad ją priverčia veikti ir daro saugia bei patvirtinta mūsų abipusis nepasitikėjimas. Vietoj to, kad neužtikrintumas sulėtintų mus ir reikalautų institucijų, tokių kaip bankai, mūsų vyriausybės, korporacijos, mes galim panaudoti susitelkusį neužtikrintumą atviresniam ir greitesniam bendradarbiavimui bei mainams.
Now, I don't want you to get the impression that the blockchain is the solution to everything, even though the media has said that it's going to end world poverty, it's also going to solve the counterfeit drug problem and potentially save the rainforest. The truth is, this technology is in its infancy, and we're going to need to see a lot of experiments take place and probably fail before we truly understand all of the use cases for our economy. But there are tons of people working on this, from financial institutions to technology companies, start-ups and universities. And one of the reasons is that it's not just an economic evolution. It's also an innovation in computer science.
Nenoriu sudaryti įspūdį, kad „blockchain“ yra išeitis viskam, netgi gali panaikinti skurdą, kaip teigė žiniasklaida. Taipogi išspręs vaistų padirbinėjimo problemą ir išsaugos drėgnuosius atogrąžų miškus. Tiesą sakant, ši technologija yra ankstyvojoje stadijoje ir mes turėsime pamatyti eksperimentų, tikriausiai daug nepavykusių, kol suprasime visus panaudojimo būdus mūsų ekonomikoje. Daugybė žmonių dirba tam, pradedant finansinėmis institucijomis iki technologinių bendrovių, startuolių ir universitetų. Tai nėra vien ekonominė evoliucija. Tai taip pat inovacija informatikoje.
Blockchains give us the technological capability of creating a record of human exchange, of exchange of currency, of all kinds of digital and physical assets, even of our own personal attributes, in a totally new way. So in some ways, they become a technological institution that has a lot of the benefits of the traditional institutions we're used to using in society, but it does this in a decentralized way. It does this by converting a lot of our uncertainties into certainties.
„Blockchain“ suteikia technologines galimybes kurti mainų tarp žmonių įrašus, valiutos mainų, visų tipų skaitmeninio ir fizinio turto, netgi mūsų asmeninių savybių, visiškai nauju būdu. Kai kuriais atvejais tai tampa technologine institucija, turinčia daug naudos kaip ir visuomenės naudojamos tradicinės institucijos, tačiau ji teikia naudą decentralizuotu būdu. Taip mūsų neužtikrintumą ji paverčia aiškumu.
So I think we need to start preparing ourselves, because we are about to face a world where distributed, autonomous institutions have quite a significant role.
Manau, turime pradėti ruoštis, nes mes netrukus susidursime su pasauliu, kur paskirstytos, autonominės institucijos turi reikšmingą vaidmenį.
Thank you.
Ačiū jums.
(Applause)
(Plojimai.)
Bruno Giussani: Thank you, Bettina. I think I understood that it's coming, it offers a lot of potential, and it's complex. What is your estimate for the rate of adoption?
Bruno Giusani: Ačiū Bettina. Manau, supratau, kad tai artėja, turi daug potencialo ir tai sudėtinga. Kaip greitai jūsų manymu technologija bus pritaikoma?
Bettina Warburg: I think that's a really good question. My lab is pretty much focused on going the enterprise and government route first, because in reality, blockchain is a complex technology. How many of you actually understand how the internet works? But you use it every day, so I think we're sort of facing the same John Sculley idea of technology should either be invisible or beautiful, and blockchain is kind of neither of those things right now, so it's better suited for either really early adopters who kind of get it and can tinker around or for finding those best use cases like identity or asset tracking or smart contracts that can be used at that level of an enterprise or government.
Bettina Warburg: Manau, tai tikrai geras klausimas. Mano laboratorija fokusuojasi primiausia į įmones ir vyriausybes. „Blockchain“ yra sudėtinga technologija. Kiek iš jūsų supranta kaip veikia internetas? Juk jūs naudojaties juo kasdien. Mes susiduriame su John Sculley idėja, kad technologija turėtų būti arba nematoma arba graži. Šiuo metu „blockchain“ nėra nė viena iš jų, todėl ji labiau tinkama arba „pirmeiviams“, kurie supranta ir gali pritaikyti sau, arba randa tinkamiausius panaudojimo būdus, kaip tapatybės ar turto sekimas ar „pažangios sutartys“, kurie gali būti naudojami bendrovių arba institucijų.
BG: Thank you. Thanks for coming to TED.
BG: Ačiū, kad atvykote į TED.
BW: Thanks.
BW: Ačiū.
(Applause)
(Plojimai.)