I've been doing some thinking. I'm going to kill my dad. I called my sister.
Rozmyślałam nad czymś. Zamierzam zabić mojego tatę. Zadzwoniłam do siostry.
"Listen, I've been doing some thinking. I'm going to kill Dad. I'm going to take him to Oregon, find some heroin, and give it to him."
"Posłuchaj, myślałam nad czymś. Zamierzam zabić tatę. Zabiorę go do Oregonu, zdobędę heroinę, i mu ją podam".
My dad has frontotemporal lobe dementia, or FTD. It's a confusing disease that hits people in their 50s or 60s. It can completely change someone's personality, making them paranoid and even violent. My dad's been sick for a decade, but three years ago he got really sick, and we had to move him out of his house -- the house that I grew up in, the house that he built with his own hands. My strapping, cool dad with the falsetto singing voice had to move into a facility for round-the-clock care when he was just 65.
Mój tata ma demencję czołowo-skroniową, czyli FTD. Ta dezorientująca choroba atakuje 50-latków i 60-latków. Potrafi całkowicie zmienić osobowość chorego na paranoidalną, a nawet niebezpieczną. Mój tata choruje od 10 lat, lecz trzy lata temu był tak chory, że musieliśmy zabrać go z domu. Z domu, w którym dorastałam, z domu, który zbudował własnymi rękami. Mój wielki, wspaniały tata śpiewający falsetem, musiał zamieszkać w ośrodku z całodobową opieką w wieku zaledwie 65 lat.
At first my mom and sisters and I made the mistake of putting him in a regular nursing home. It was really pretty; it had plush carpet and afternoon art classes and a dog named Diane. But then I got a phone call.
Na początku popełniłyśmy błąd z mamą i siostrami, umieszczając go w zwyczajnym domu opieki. Był naprawdę uroczy; był tam pluszowy dywan i popołudniowe zajęcia artystyczne, i pies o imieniu Diane. Aż kiedyś zadzwonił telefon,
"Ms. Malone, we've arrested your father."
"Pani Malone, aresztowaliśmy pani ojca".
"What?"
“Słucham?”
"Well, he threatened everybody with cutlery. And then he yanked the curtains off the wall, and then he tried to throw plants out the window. And then, well, he pulled all the old ladies out of their wheelchairs."
“Groził wszystkim sztućcami. Wyrwał zasłony ze ściany, próbował wyrzucić rośliny doniczkowe przez okno. na koniec pozrzucał wszystkie staruszki z wózków inwalidzkich”.
"All the old ladies?"
“Wszystkie staruszki?”
(Laughter)
(Śmiech)
"What a cowboy."
"Co za kozak!"
(Laughter)
(Śmiech)
After he got kicked out of there, we bounced him between a bunch of state-run facilities before finding a treatment center specifically for people with dementia. At first, he kind of liked it, but over time his health declined, and one day I walked in and found him sitting hunched over on the ground wearing a onesie -- those kinds of outfits that zip in the back. I watched him for about an hour as he yanked at it, trying to find a way out of this thing. And it's supposed to be practical, but to me it looked like a straightjacket. And so I ran out. I left him there. I sat in my truck -- his old truck -- hunched over, this really deep guttural cry coming out of the pit of my belly. I just couldn't believe that my father, the Adonis of my youth, my really dear friend, would think that this kind of life was worth living anymore.
Po tym, jak go stamtąd wyrzucono, przewinął się przez wiele państwowych placówek, aż znaleźliśmy ośrodek leczenia przeznaczony dla ludzi z demencją. Na początku nawet mu się tam podobało, lecz z czasem jego stan się pogorszył. Pewnego dnia przyszłam i znalazłam go zgarbionego, siedzącego na podłodze w piżamie jednoczęściowej, takiej, którą zasuwa się na plecach. Patrzyłam a niego chyba z godzinę jak się w niej szarpał, usiłując się z niej wydostać. Miało to być praktyczne ubranie, lecz dla mnie wyglądało jak kaftan bezpieczeństwa. Więc uciekłam. Zostawiłam go tam. Siedziałam w samochodzie, niegdyś jego, zgięta wpół, a głęboki, gardłowy płacz wydobywał się z wnętrza mojego brzucha. Nie mogłam wprost uwierzyć, że mój ojciec, Adonis z mojej młodości, mój drogi przyjaciel, chciałby dalej żyć w takim stanie.
We're programmed to prioritize productivity. So when a person -- an Adonis in this case -- is no longer productive in the way we expect him to be, the way that he expects himself to be, what value does that life have left? That day in the truck, all I could imagine was that my dad was being tortured and his body was the vessel of that torture. I've got to get him out of that body. I've got to get him out of that body; I'm going to kill Dad.
Jesteśmy zaprogramowani, aby cenić produktywność. Więc gdy ktoś, Adonis w tym przypadku, nie jest już produktywny tak jak tego oczekujemy, tak jak sam tego oczekuje, jaką wartość posiada takie życie? Tego dnia w samochodzie, miałam w głowie tylko to, że mój tata przeżywa tortury a narzędziem tortur jest jego własne ciało. “Muszę go uwolnić z tego ciała. Muszę go uwolnić z tego ciała, zabiję tatę.”
I call my sister.
Dzwonię do siostry.
"Beth," she said. "You don't want to live the rest of your life knowing that you killed your father. And you'd be arrested I think, because he can't condone it. And you don't even know how to buy heroin."
“Beth”, powiedziała. Nie chciałabyś zawsze żyć ze świadomością, że zabiłaś ojca. I myślę, ze zostałabyś aresztowana, bo on może się na to nie zgodzić. A ty nawet nie wiesz, jak kupić heroinę“.
(Laughter)
(Śmiech)
It's true, I don't.
To prawda, nie wiem.
(Laughter) The truth is we talk about his death a lot. When will it happen? What will it be like? But I wish that we would have talked about death when we were all healthy. What does my best death look like? What does your best death look like? But my family didn't know to do that. And my sister was right. I shouldn't murder Dad with heroin, but I've got to get him out of that body.
(Śmiech) Często mówimy o jego śmierci. Kiedy to się stanie? Jak to będzie? Lecz żałuję, że nie rozmawialiśmy o tym, kiedy wszyscy byliśmy zdrowi. Jaka byłaby dla mnie najlepsza śmierć? Jaka dla ciebie byłaby najlepsza? Lecz w mojej rodzine o tym się nie mówiło. I moja siostra miała rację. Nie powinnam zabić taty heroiną, ale muszę uwolnić go z tego ciała.
So I went to a psychic. And then a priest, and then a support group, and they all said the same thing: sometimes people hang on when they're worried about loved ones. Just tell them you're safe, and it's OK to go when you're ready.
Poszłam więc do medium. A potem do księdza i do grupy wsparcia, i wszyscy powiedzieli mi to samo: czasami ludzie nie odchodzą, bo martwią się o bliskich. Powiedz im, że będzie dobrze, że mogą odejść, gdy nadejdzie czas.
So I went to see Dad. I found him hunched over on the ground in the onesie. He was staring past me and just kind of looking at the ground. I gave him a ginger ale and just started talking about nothing in particular, but as I was talking, he sneezed from the ginger ale. And the sneeze -- it jerked his body upright, sparking him back to life a little bit. And he just kept drinking and sneezing and sparking, over and over and over again until it stopped. And I heard, "Heheheheheh, heheheheheh ... this is so fabulous. This is so fabulous."
Poszłam więc do taty. Siedział zgarbiony, w jednoczęściowej piżamie. Patrzył poza mnie, gdzieś na podłogę. Dałam mu napój gazowany i zaczęłam coś mówić, nic szczególnego, ale gdy mówiłam, kichnął od tego napoju. A kichnięcie to wyprostowało jego ciało jakby na chwilę ożył. Pił, kichał i ożywał w kółko aż przestał. I usłyszałam: "Hahahahahaha, hahahahahaha... to jest świetne. To jest świetne."
His eyes were open and he was looking at me, and I said, "Hi, Dad!" and he said, "Hiya, Beth." And I opened my mouth to tell him, right? "Dad, if you want to die, you can die. We're all OK." But as I opened my mouth to tell him, all I could say was, "Dad! I miss you." And then he said, "Well, I miss you, too." And then I just fell over because I'm just a mess.
Mmiał otwarte oczy i patrzył na mnie. Powiedziałam: “Cześć, tato!” Odpowiedział: “Hejka, Beth”. I otworzyłam usta, żeby mu powiedzieć: "Tato, jeśli chcesz umrzeć, to możesz. My sobie poradzimy." Ale gdy otworzyłam usta. Mogłam jedynie powiedzieć: “Tato! Tęsknię za tobą!” I wtedy on powiedział: “Ja za tobą też.” I wtedy padłam na podłogę nie panując nad sobą.
So I fell over and I sat there with him because for the first time in a long time he seemed kind of OK. And I memorized his hands, feeling so grateful that his spirit was still attached to his body. And in that moment I realized I'm not responsible for this person. I'm not his doctor, I'm not his mother, I'm certainly not his God, and maybe the best way to help him and me is to resume our roles as father and daughter.
Usiadłam z nim na podłodze, bo pierwszy raz od bardzo dawna wydawał się kojarzyć. Zapamiętałam jego ręce, wdzięczna za to, że w jego ciele był jeszcze duch. I w tym momencie zrozumiałam, że nie jestem za niego odpowiedzialna. Nie jestem jego lekarzem, ani jego matką, a tym bardziej nie jestem jego Bogiem, i może najlepiej będzie dla nas obojga, powrócić do naszych ról ojca i córki.
And so we just sat there, calm and quiet like we've always done. Nobody was productive. Both of us are still strong.
Więc siedzieliśmy razem, spokojnie i cicho jak kiedyś. Siedzieliśmy bezczynnie. Oboje byliśmy silni.
"OK, Dad. I'm going to go, but I'll see you tomorrow."
"No dobrze, tato, pójdę teraz, ale przyjdę jutro."
"OK," he said. "Hey, this is a pretty nice hacienda."
"Dobrze" powiedział. "Hej, to całkiem niezła chata.”
Thank you.
"Dziękuję."
(Applause)
(Brawa)