I want to start with a game. Okay? And to win this game, all you have to do is see the reality that's in front of you as it really is, all right? So we have two panels here, of colored dots. And one of those dots is the same in the two panels. And you have to tell me which one.
Chcel by som začať hrou. Aby ste vyhrali túto hru, musíte len vidieť realitu, ktorá sa nachádza pred vami, takú, aká naozaj je. V poriadku? Takže, mám tu dva panely farebných bodiek. A jedna z tých bodiek je rovnaká na oboch paneloch. OK? A Vašou úlohou je povedať mi ktorá.
Now, I narrowed it down to the gray one, the green one, and, say, the orange one. So by a show of hands, we'll start with the easiest one. Show of hands: how many people think it's the gray one? Really? Okay. How many people think it's the green one? And how many people think it's the orange one? Pretty even split.
Takže, zúžime to na šedú, zelenú a, povedzme, oranžovú. Takže dvihnite ruky -- začneme tou najľahšou -- Dvihnite ruky: kto si myslí, že je to šedá? Naozaj? V poriadku. Koľko z Vás si myslí, že je to zelená? A koľko, že je to oranžová? Skoro pol na pol.
Let's find out what the reality is. Here is the orange one.
Poďme sa pozrieť, aká je skutočnosť. Tu je tá oranžová.
(Laughter)
(Smiech)
Here is the green one. And here is the gray one.
Tu je zelená. A tu je šedá.
(Laughter)
(Smiech)
So for all of you who saw that, you're complete realists. All right?
Takže, tí, ktorí ste to videli, ste úplní realisti. (Smiech)
(Laughter)
So this is pretty amazing, isn't it? Because nearly every living system has evolved the ability to detect light in one way or another. So for us, seeing color is one of the simplest things the brain does. And yet, even at this most fundamental level, context is everything. What I'm going to talk about is not that context is everything, but why context is everything. Because it's answering that question that tells us not only why we see what we do, but who we are as individuals, and who we are as a society.
Je to dosť prekvapujúce, alebo nie? Pretože skoro každý živý systém si vyvinul schopnosť zachytávať svetlo nejakým spôsobom. Pre nás ľudí je farebné videnie jednou z najjednoduchších schopností mozgu. A pritom i na tejto najzákladnejšej úrovni je kontext všetkým. Dnes nechcem hovoriť o tom, že kontext je všetkým, ale prečo je kontext všetkým. Pretože odpoveď na túto otázku nám nielenže povie, prečo vidíme, čo vidíme, ale kým sme ako jednotlivci, a čím sme ako spoločnosť.
But first, we have to ask another question, which is, "What is color for?" And instead of telling you, I'll just show you. What you see here is a jungle scene, and you see the surfaces according to the amount of light that those surfaces reflect. Now, can any of you see the predator that's about to jump out at you? And if you haven't seen it yet, you're dead, right?
Ale najprv sa musíme spýtať inú otázku, ktorou je, "Načo sú farby?" A namiesto toho, aby som Vám odpovedal, ukážem Vám to. Pred sebou vidíte scénu z džungle. A vidíte povrchy podľa množstva svetla, ktoré odrážajú. Vidí niekto predátora, ktorý na Vás môže každú chvíľu vyskočiť? A ak ste ho ešte nezbadali, tak je po Vás.
(Laughter)
(Smiech)
Can anyone see it? Anyone? No? Now let's see the surfaces according to the quality of light that they reflect. And now you see it.
Vidí ho niekto? Nikto? Teraz sa pozrime na povrchy podľa povahy svetla, ktoré odrážajú. Teraz ho už vidíte.
So, color enables us to see the similarities and differences between surfaces, according to the full spectrum of light that they reflect. But what you've just done is in many respects mathematically impossible. Why? Because, as Berkeley tells us, we have no direct access to our physical world, other than through our senses. And the light that falls onto our eyes is determined by multiple things in the world, not only the color of objects, but also the color of their illumination, and the color of the space between us and those objects. You vary any one of those parameters, and you'll change the color of the light that falls onto your eye.
Takže farby nám umožňujú vidieť podobnosti a rozdiely medzi povrchmi, vzhľadom na plné spektrum svetla, ktoré odrážajú. To, čo ste práve urobili, je v mnohých ohľadoch matematicky nemožné. Prečo? Pretože, ako nás Berkeley poučil, nemáme žiaden priamy prístup k fyzickému svetu iný než skrz naše zmysly. A svetlo, ktoré dopadá na naše oči určuje viacero vecí -- nie iba farba objektov, ale aj farba ich osvetlenia, a farba priestoru medzi nami a tými objektami. Zmeňte hociktorý z týchto parametrov, a zmeníte farbu svetla, ktoré dopadne na Vaše oči.
This is a huge problem, because it means that the same image could have an infinite number of possible real-world sources. Let me show you what I mean. Imagine that this is the back of your eye, okay? And these are two projections from the world. They're identical in every single way. Identical in shape, size, spectral content. They are the same, as far as your eye is concerned. And yet they come from completely different sources. The one on the right comes from a yellow surface, in shadow, oriented facing the left, viewed through a pinkish medium. The one on the left comes from an orange surface, under direct light, facing to the right, viewed through sort of a bluish medium. Completely different meanings, giving rise to the exact same retinal information. And yet it's only the retinal information that we get.
To je veľký problém, pretože to znamená, že ten istý obraz môže mať nekonečno možných zdrojov v reálnom svete. Ukážem Vám, čo tým myslím. Predstavte si, že toto je zadná strana Vášho oka. A toto sú dva priemety zo sveta. Sú navlas rovnaké. Rovnaké čo do tvaru, veľkosti, spektrálneho rozloženia. Sú rovnaké pokiaľ ide o Vaše oko. A pritom pochádzajú z úplne odlišných zdrojov. Ten vpravo pochádza zo žltého povrchu v tieni, otočeného doľava, pozerajúc sa cez naružovelé prostredie. Ten vľavo pochádza z oranžového povrchu pod priamym svetlom, otočeného doprava, pozerajúc sa cez namodralé prostredie. Úplne iné významy, vyústia do na vlas rovnakej sietnicovej informácie. Ale my dostaneme iba informáciu zo sietnice.
So how on Earth do we even see? So if you remember anything in this next 18 minutes, remember this: that the light that falls onto your eye, sensory information, is meaningless, because it could mean literally anything. And what's true for sensory information is true for information generally. There's no inherent meaning in information. It's what we do with that information that matters.
Tak ako je možné, že vôbec vidíme? Ak si z nasledujúcich 18 minúť máte niečo zapamätať, malo by to byť toto: svetlo, ktoré dopadá na vaše oči, zmyslová informácia, nenesie význam. Pretože by to mohlo doslova znamenať čokoľvek. A čo platí pre zmyslové informácie, platí pre informácie vo všeobecnosti. Informácia nenesie žiaden podstatný význam. Ide skôr o to, čo s tou informáciou spravíme my.
So, how do we see? Well, we see by learning to see. The brain evolved the mechanisms for finding patterns, finding relationships in information, and associating those relationships with a behavioral meaning, a significance, by interacting with the world. We're very aware of this in the form of more cognitive attributes, like language. I'm going to give you some letter strings, and I want you to read them out for me, if you can.
Ako teda vidíme? Vidíme tým, že sa učíme vidieť. Mozog si vyvinul mechanizmy na vyhľadávanie vzorcov, na vyhľadávanie súvislosti v informácii, a na asociovanie týchto vzťahov s behaviorálnym významom, zmyslom, prostredníctvom interakcie so svetom. Pekne to vidíme na kognitívnejších atribútoch, akým je jazyk. Teraz Vám ukážem reťazce písmen. Chcem, aby ste mi ich prečítali, ak sa to bude dať.
Audience: "Can you read this?" "You are not reading this." "What are you reading?"
Obecenstvo: "Viete to prečítať?" "Nečítate to." "Čo čítate?"
Beau Lotto: "What are you reading?" Half the letters are missing, right? There's no a priori reason why an "H" has to go between that "W" and "A." But you put one there. Why? Because in the statistics of your past experience, it would have been useful to do so. So you do so again. And yet you don't put a letter after that first "T." Why? Because it wouldn't have been useful in the past. So you don't do it again.
Beau Lotto: "Čo čítate?" Chýba tam polovica písmen. Takže? Neexistuje dôvod prečo by tam muselo byť "H" medzi "W" a "A" Ale vy ho tam dávate. Prečo? Pretože v štatistikách z Vašej predchádzajúcej skúsenosti to bolo užitočné. Takže to zopakujete. Ale za tým prvým "T" ste nedali písmeno. Prečo? Pretože sa Vám to v minulosti nevyplatilo. Takže to nezopakujete.
So, let me show you how quickly our brains can redefine normality, even at the simplest thing the brain does, which is color. So if I could have the lights down up here. I want you to first notice that those two desert scenes are physically the same. One is simply the flipping of the other. Now I want you to look at that dot between the green and the red. And I want you to stare at that dot. Don't look anywhere else. We're going to look at it for about 30 seconds, which is a bit of a killer in an 18-minute talk.
Ukážem Vám ako rýchlo vie mozog predefinovať, čo je normálne, dokonca aj pri najjednoduchšej veci akou je farba. Mohli by ste tu zhasnúť svetlá? Prosím, všimnite si, že tieto dva obrazy púšte sú fyzicky rovnaké. Jeden je len prevrátený. Teraz sa, prosím, pozerajte na bodku medzi zelenou a červenou. Ok? A chcem, aby ste sa na ňu uprene pozerali. Neuhýbajte pohľadom. Zotrváme tak asi 30 sekúnd, čo trocha kazí spád mojej 18 minútovej prednášky.
(Laughter)
(Smiech)
But I really want you to learn. And I'll tell you -- don't look anywhere else -- I'll tell you what's happening in your head. Your brain is learning, and it's learning that the right side of its visual field is under red illumination; the left side of its visual field is under green illumination. That's what it's learning. Okay? Now, when I tell you, I want you to look at the dot between the two desert scenes. So why don't you do that now?
Ale naozaj chcem, aby ste sa niečo naučili. Poviem Vám -- nepozerajte sa inam -- poviem Vám, čo sa Vám deje v hlave. Váš mozog sa učí. Učí sa, že pravá strana zorného poľa je pod červeným osvetlením; ľavá strana je pod zeleným osvetlením. To sa učí. Ok? Teraz chcem, aby ste sa pozerali na bodku uprostred dvoch obrazov púšte. Tak poďme na to.
(Laughter)
(Smiech)
Can I have the lights up again?
Môžete znovu zapnúť svetlo?
I take it from your response they don't look the same anymore, right?
Z Vašej reakcie hádam, že už nevyzerali rovnako, že?
(Applause)
(Potlesk)
Why? Because your brain is seeing that same information as if the right one is still under red light, and the left one is still under green light. That's your new normal. Okay? So, what does this mean for context? It means I can take two identical squares, put them in light and dark surrounds, and the one on the dark surround looks lighter than on the light surround. What's significant is not simply the light and dark surrounds that matter. It's what those light and dark surrounds meant for your behavior in the past.
Prečo? Pretože Váš mozog vidí rovnakú informáciu ako keby bol ten vpravo stále pod červeným svetlom, a ten vľavo stále pod zeleným svetlom. To je vás nový bežný stav. Takže, čo to znamená pre kontext? Znamená to, že môžem vziať tieto identické štvorce, a zasadím ich do svetlého a tmavého okolia. A teraz ten na tmavom pozadí vyzerá bledšie ako ten, čo je na svetlom. Nejde však len o tmavé a svetlé okolia, čo ho obklopujú. Ide o to, čo tie svetlé a tmavé okolia znamenali pre vaše správanie v minulosti.
So I'll show you what I mean. Here we have that exact same illusion. We have two identical tiles on the left, one in a dark surround, one in a light surround. And the same thing over on the right. Now, I'll reveal those two scenes, but I'm not going to change anything within those boxes, except their meaning. And see what happens to your perception.
Ukážem Vám, o čo ide. Tu máme tú istú ilúziu. Máme dve rovnaké kachličky, naľavo, jednu na tmavom pozadí, jednu na svetlom. A to isté napravo. Ja teraz prejdem ešte raz tieto dve scény. Ale už nezmením nič vnútri tých výrezov, okrem ich významu. Aha, čo sa stane s Vašim vnímaním.
Notice that on the left the two tiles look nearly completely opposite: one very white and one very dark, right? Whereas on the right, the two tiles look nearly the same. And yet there is still one on a dark surround, and one on a light surround. Why? Because if the tile in that shadow were in fact in shadow, and reflecting the same amount of light to your eye as the one outside the shadow, it would have to be more reflective -- just the laws of physics. So you see it that way.
Všimnite si, že naľavo sa zdá, že kachličky sú skoro úplne opačné: jedna veľmi svetlá a druhá veľmi tmavá. Áno? Zatiaľ čo napravo, vyzerajú kachličky skoro rovnaké. I keď stále je jedna na tmavom pozadí a jedna na svetlom. Prečo? Pretože, ak by bola kachlička v tom tieni skutočne zatienená, a odrážala by rovnako veľa svetla do Vášho oka ako tá mimo tieňa, musela by byť viac reflexná -- to sú proste fyzikálne zákony. Takže to tak vidíte.
Whereas on the right, the information is consistent with those two tiles being under the same light. If they're under the same light reflecting the same amount of light to your eye, then they must be equally reflective. So you see it that way. Which means we can bring all this information together to create some incredibly strong illusions.
Zatiaľ čo vpravo je informácia konzistentná s tým, že sú obe kachličky pod rovnakým svetlom. Ak sú osvetlené rovnako, potom odrážajú do Vašich očí približne rovnaké množstvo svetla. Takže to vidíte takto. To znamená, že môžeme použiť všetky tieto informácie a vytvoriť neuveriteľne pôsobivé ilúzie.
This is one I made a few years ago. And you'll notice you see a dark brown tile at the top, and a bright orange tile at the side. That is your perceptual reality. The physical reality is that those two tiles are the same.
Túto som spravil pred pár rokmi. A všimnite si, že na vrchu vidíte tmavohnedú plôšku a na strane oranžovú plôšku. To je vaša percepčná realita. Vo fyzickej realite sú tie dve plôšky rovnaké.
Here you see four gray tiles on your left, seven gray tiles on the right. I'm not going to change those tiles at all, but I'm going to reveal the rest of the scene. And see what happens to your perception. The four blue tiles on the left are gray. The seven yellow tiles on the right are also gray. They are the same. Okay? Don't believe me? Let's watch it again.
Tu vidíte štyri sivé plochy naľavo, sedem sivých plôch napravo. Tieto plôšky nebudem vôbec meniť. Ale odhalím zbytok scény. A pozrite, čo sa stane s Vašim vnímaním. Štyri modré plochy naľavo sú sivé. A sedem žltých plôch napravo je tiež sivých. Sú rovnaké. Neveríte mi? Pozrime si to ešte raz.
What's true for color is also true for complex perceptions of motion. So, here we have -- let's turn this around -- a diamond. And what I'm going to do is, I'm going to hold it here, and I'm going to spin it. And for all of you, you'll see it probably spinning this direction. Now I want you to keep looking at it. Move your eyes around, blink, maybe close one eye. And suddenly it will flip, and start spinning the opposite direction. Yes? Raise your hand if you got that. Yes? Keep blinking. Every time you blink, it will switch. So I can ask you, which direction is it rotating? How do you know? Your brain doesn't know, because both are equally likely. So depending on where it looks, it flips between the two possibilities.
To čo platí pre farby, platí aj pre komplexné vnímanie pohybu. Tuto máme -- otočme to -- ihlan. Teraz ho podržím tu, a roztočím ho. Vy ho pravdepodobne uvidíte otáčať sa týmto smerom. Stále sa na neho pozerajte. Odvráťte zrak, žmurknite, možno zažmúrte oko. A zrazu sa otočí a začne sa točiť v protismere. Áno? Dvihnite ruku, ak sa to stalo. Áno? Žmurkajte. Kedykoľvek žmurknete, otočí sa. Spýtam sa Vás, ktorým smerom sa točí? Ako viete? Váš mozog nevie. Pretože oboje je rovnako pravdepodobné. Podľa toho, kam sa pozerá, prepína medzi dvomi možnosťami.
Are we the only ones that see illusions? The answer to this question is no. Even the beautiful bumblebee, with its mere one million brain cells, which is 250 times fewer cells than you have in one retina, sees illusions, does the most complicated things that even our most sophisticated computers can't do. So in my lab we work on bumblebees, because we can completely control their experience, and see how it alters the architecture of their brain. We do this in what we call the Bee Matrix.
Vidíme ilúzie iba my? Odpoveď znie nie. Dokonca i krásny čmeliak, so sotva miliónom mozgových buniek, čo je 250 krát menej než máte Vy na jednej sietnici, vidí ilúzie, robí najkomplikovanejšie veci aké ani naše najzložitejšie počítače nevedia. U nás v labáku pracujeme s čmeliakmi. Pretože môžeme ovládať ich skúsenosť úplne, a zistiť ako to mení architektúru ich mozgu. Robíme to v tzv. Včelom Matrixe.
Here you have the hive. You can see the queen bee, the large bee in the middle. Those are her daughters, the eggs. They go back and forth between this hive and the arena, via this tube. You'll see one of the bees come out here. You see how she has a little number on her? There's another one coming out, she also has a number on her. Now, they're not born that way, right? We pull them out, put them in the fridge, and they fall asleep. Then you can superglue little numbers on them.
Tuto máme úľ. Môžete vidieť kráľovnú, tá veľká včela v strede. Tie vajíčka, to sú všetko jej dcéry. Lietajú tam a späť medzi úľom a arénou cez túto rúrku. A uvidíte ako jedna z včiel tuto vyjde. Vidíte, že má na sebe maličké číslo? A teraz vychádza druhá. Tiež má číslo. Takto sa ale nenarodili, však? Vytiahneme ich von, dáme ich do chladničky, zaspia. A potom na ne sekundovým lepidlom nalepíme čísla.
(Laughter)
(Smiech)
And now, in this experiment they get a reward if they go to the blue flowers. They land on the flower, stick their tongue in there, called a proboscis, and drink sugar water. She's drinking a glass of water that's about that big to you and I, will do that about three times, then fly. And sometimes they learn not to go to the blue, but to go where the other bees go. So they copy each other. They can count to five. They can recognize faces. And here she comes down the ladder. And she'll come into the hive, find an empty honey pot, and throw up, and that's honey.
V tomto experimente ich odmeňujeme, ak sadajú na modré kvety. Pristanú na kvete. Vystrčia jazyk, zvaný cuciak, a pijú nektár. Vypije pohár vody, ktorý je pre nás asi takto veľký, to zopakuje tak 3x a potom odletí. A občas sa naučia, že nemajú sadať na modré, ale na tie, na ktoré sadajú ostatné včely. Takže sa napodobňujú. Vedia počítať do päť. Vedia rozpoznávať tváre. A tu zostupuje po rebríku. A príde od úľa, nájde prázdny plást, a vyvracia sa, a to je med.
(Laughter)
(Smiech)
Now remember, she's supposed to be going to the blue flowers, but what are these bees doing in the upper right corner? It looks like they're going to green flowers. Now, are they getting it wrong? And the answer to the question is no. Those are actually blue flowers. But those are blue flowers under green light. So they're using the relationships between the colors to solve the puzzle, which is exactly what we do.
Nezabudnite -- (Smiech) -- mala by sadať na modré kvety. Ale čo to robia tamtie včely v pravom hornom rohu? Vyzerá to tak, že sadajú na zelené kvety. Znamená to, že to nechápu? Odpoveď znie nie. Tie kvety sú v skutočnosti modré. Ale sú to modré kvety pod zeleným svetlom. Takže používajú vzťahy medzi farbami, aby vyriešili hlavolam. A presne to robíme aj my.
So, illusions are often used, especially in art, in the words of a more contemporary artist, "to demonstrate the fragility of our senses." Okay, this is complete rubbish. The senses aren't fragile. And if they were, we wouldn't be here. Instead, color tells us something completely different, that the brain didn't actually evolve to see the world the way it is. We can't. Instead, the brain evolved to see the world the way it was useful to see in the past. And how we see is by continually redefining normality.
Takže, často používame ilúzie, najmä v umení, ako povedal súčasný umelec, "aby sme ukázali krehkosť našich zmyslov." Ok, to je úplná blbosť. Zmysly nie sú krehké. Keby boli, neboli by sme tu. Naopak, farby nám ukazujú niečo iné, to, že mozog sa nevyvinul na to, aby videl svet taký, aký je. To sa nedá. Namiesto toho sa mozog vyvinul, aby videl svet tak, ako to bolo užitočné v minulosti. Vidíme prostredníctvom sústavného predefinovania normálnosti.
So, how can we take this incredible capacity of plasticity of the brain and get people to experience their world differently? Well, one of the ways we do it in my lab and studio is we translate the light into sound, and we enable people to hear their visual world. And they can navigate the world using their ears.
Ako teda môžeme vziať túto neuveriteľnú schopnosť tvárnosti mozgu a primäť ľudí okúsiť svet trochu inak? Jednou z možností, ktoré používame v mojom labáku a štúdiu je prekladanie svetla do zvuku a umožňujeme ľudom počuť ich vizuálny svet. Môžu sa pohybovať vo svete pomocou svojich uší.
Here's David on the right, and he's holding a camera. On the left is what his camera sees. And you'll see there's a faint line going across that image. That line is broken up into 32 squares. In each square, we calculate the average color. And then we just simply translate that into sound. And now he's going to turn around, close his eyes, and find a plate on the ground with his eyes closed.
Tu napravo je David. Drží kameru. Naľavo vidíme, čo sníma jeho kamera. Vidíte, že cez obraz ide jemná čiara. Táto čiara je rozdelená na 32 štvorcov. V každom štvorci spočítame priemernú farbu. A to preložíme do zvuku. A teraz sa otočí, zavrie oči, a nájde na zemi tanier, so zavretými očami.
(Continuous sound)
(Sound changes momentarily)
(Sound changes momentarily)
(Sound changes momentarily)
(Sound changes momentarily)
(Sound changes momentarily)
Beau Lotto: He finds it. Amazing, right? So not only can we create a prosthetic for the visually impaired, but we can also investigate how people literally make sense of the world. But we can also do something else. We can also make music with color. So, working with kids, they created images, thinking about what might the images you see sound like if we could listen to them. And then we translated these images. And this is one of those images. And this is a six-year-old child composing a piece of music for a 32-piece orchestra. And this is what it sounds like.
Našiel ho. Úžasné. Nemám pravdu? Takže takto nielen vytvárame pomôcky pre zrakovo postihnutých, ale tiež môžeme skúmať ako ľudia doslovne rozumejú svetu. Môžeme spraviť aj dačo iné. Môžeme vytvárať z farieb hudbu. Pracovali sme s deťmi, ony vytvorili obrázky, rozmýšlajúc ako by asi obrazy, ktoré vidíme mohli znieť, keby sme ich mohli počuť. A potom sme ich preložili. Toto je jeden z tých obrázkov. A toto je 6-ročné dieťa komponujúce hudbu pre 32 členný orchester. A takto to znie.
(Electronic representation of orchestral music)
So, a six-year-old child. Okay?
6-ročné dieťa? Ok?
Now, what does all this mean? What this suggests is that no one is an outside observer of nature, okay? We're not defined by our central properties, by the bits that make us up. We're defined by our environment and our interaction with that environment, by our ecology. And that ecology is necessarily relative, historical and empirical. So, what I'd like to finish with is this over here. Because what I've been trying to do is really celebrate uncertainty. Because I think only through uncertainty is there potential for understanding.
Čo to však všetko znamená? Naznačuje to, že nikto nie je vonkajším pozorovateľom prírody. Ok? Nie sme definovaní našimi hlavnými vlastnosťami, bitmi, ktoré nás tvoria. Sme definovaní prostredím a našou interakciou s týmto prostredím -- našou ekológiou. A táto ekológia je nevyhnutne relatívna, historická a empirická. Rád by som zakončil týmto tu. Pretože v skutočnosti som sa snažil vyzdvihnúť neurčitosť. Pretože si myslím, že iba prostredníctvom neistoty môžme dosiahnuť porozumenie.
So, if some of you are still feeling a bit too certain, I'd like to do this one. So, if we have the lights down. And what we have here -- Can everyone see 25 purple surfaces on your left, and 25, call it yellowish, surfaces on your right? So now, what I want to do, I'm going to put the middle nine surfaces here under yellow illumination, by simply putting a filter behind them. Now you can see that changes the light that's coming through there, right? Because now the light is going through a yellowish filter and then a purplish filter. I'm going to do the opposite on the left here. I'm going to put the middle nine under a purplish light.
Takže, ak sa este stále niektorí z Vás cítia príliš istí, rád by som Vám ukázal toto. Mohli by ste zhasnúť? Tuná máme -- Vidíte všetci 25 fialových povrchov naľavo a 25 žltkastých povrchov napravo? Teraz chcem urobiť toto: Stredných deväť povrchov dám sem pod žlté svetlo tak, že za ne jednoducho dám filter. Dobre. Teraz vidíte, že to mení svetlo, ktoré prichádza odtiaľ. Áno? Pretože svetlo prechádza žltkastým filtrom a potom fialovým filtrom. Spravím to opačne tu naľavo. Stredných deväť dám pod fialové svetlo.
Now, some of you will have noticed that the consequence is that the light coming through those middle nine on the right, or your left, is exactly the same as the light coming through the middle nine on your right. Agreed? Yes? Okay. So they are physically the same. Let's pull the covers off. Now remember -- you know that the middle nine are exactly the same. Do they look the same? No. The question is, "Is that an illusion?" And I'll leave you with that.
Niektorí si všimnú, že dôsledkom je, že svetlo, ktoré prechádza tými vpravo, alebo vľavo, je úplne rovnaké ako svetlo, ktoré prechádza strednými deviatimi napravo. Súhlasíte? Áno? Ok. Takže fyzicky sú rovnaké. Odtiahnime teraz kryty. Spomeňte si, viete, že stredných deväť je navlas rovnakých. Vyzerajú rovnako? Nie. Otázka znie: "Je to ilúzia?" To nechám na Vás.
So, thank you very much.
Ďakujem Vám veľmi pekne.
(Laughter)
(Potlesk)
(Applause)