I'm here today to share with you an extraordinary journey - extraordinarily rewarding journey, actually - which brought me into training rats to save human lives by detecting landmines and tuberculosis. As a child, I had two passions. One was a passion for rodents. I had all kinds of rats, mice, hamsters, gerbils, squirrels. You name it, I bred it, and I sold them to pet shops. (Laughter) I also had a passion for Africa. Growing up in a multicultural environment, we had African students in the house, and I learned about their stories, so different backgrounds, dependency on imported know-how, goods, services, exuberant cultural diversity. Africa was truly fascinating for me.
Šiandien esu čia, kad pasidalinčiau su Jumis neįprasta kelione -- tiesą sakant, neįprastai praturtinančią kelionę -- kuri mane atvedė iki žiurkių mokymo gelbėti žmonėms gyvybes surandant žemės minas ir tuberkuliozę. Būdamas vaikas, turėjau dvi aistras. Viena iš jų buvo aistra graužikams. Aš turėjau visokiausių rūšių žiurkių, pelių, žiurkėnų, smiltpelių, voverių. Bet kurią rūšį kokią tik galite sugalvoti, aš augindavau ir parduodavau gyvūnėlių parduotuvėms. (Juokas) Taip pat turėjau aistrą Afrikai. Užaugau daugiakultūrinėje aplinkoje, namie turėjom Afrikos studentų ir aš mokiausi iš jų istorijų, ir skirtingų biografijų, priklausomybės nuo importuotų techninių žinių, daiktų, paslaugų, energingos kultūrų įvairovės. Afrika mane tikrai žavėjo.
I became an industrial engineer, engineer in product development, and I focused on appropriate detection technologies, actually the first appropriate technologies for developing countries. I started working in the industry, but I wasn't really happy to contribute to a material consumer society in a linear, extracting and manufacturing mode. I quit my job to focus on the real world problem: landmines. We're talking '95 now. Princess Diana is announcing on TV that landmines form a structural barrier to any development, which is really true. As long as these devices are there, or there is suspicion of landmines, you can't really enter into the land. Actually, there was an appeal worldwide for new detectors sustainable in the environments where they're needed to produce, which is mainly in the developing world. We chose rats.
Aš tapau pramonės inžinieriumi -- produktų vystymo inžinieriumi -- aš sutelkiau dėmesį į atitinkamas susekimo technologijas, iš tiesų pirmąsias tinkamas technologijas besivystančioms šalims. Pradėjau dirbti industrijoje, tačiau nebuvau labai laimingas prisidėdamas prie materialinės vartotojų visuomenės tiesiniu, išgavimo ir gaminimo būdu. Išėjau iš darbo, kad galėčiau sutelkti dėmesį i tikrą pasaulio problemą: žemės minas. Dabar kalbėsiu apie 1995 metus. Princesė Diana per TV skelbia, kad žemės minos formuoja struktūrinį barjerą bet kokiam vystymuisi, kas yra tiesa. Kol tie prietaisai yra arba yra įtarimai dėl jų būvimo, negalima įžengti į tą teritoriją. Iš tiesų, buvo pateiktas pasaulinio masto prašymas sukurti naujas tvarias detektorių terpes ten, kur jų labiausiai reikia, daugiausiai besivystančiose šalyse. Mes pasirinkome žiurkes.
Why would you choose rats? Because, aren't they vermin? Well, actually rats are, in contrary to what most people think about them, rats are highly sociable creatures. And actually, our product -- what you see here. There's a target somewhere here. You see an operator, a trained African with his rats in front who actually are left and right. There, the animal finds a mine. It scratches on the soil. And the animal comes back for a food reward. Very, very simple. Very sustainable in this environment. Here, the animal gets its food reward. And that's how it works. Very, very simple.
Kodėl rinktis žiurkes? Nes, ar jos ne parazitai? Na, iš tiesų, žiurkės yra -- priešingai nei dauguma žmonių mano -- žiurkės yra labai socialūs padarai. Ir išties mūsų produktas -- ką Jūs matote čia. Kažkur ties čia yra taikinys. Jūs matote operatorių, apmokytą afrikietį su jo žiurkėmis priekyje, kurios išties yra kairėj ir dešinėj. Gyvūnas randa miną. Jis pakapsto dirvą. Ir gyvūnas sugrįžta apdovanojimo - maisto. Labai, labai paprasta. Labai tvaru tokioje aplinkoje. Štai čia gyvūnas gauna maistą, kaip apdovanojimą. Taip viskas ir veikia. Labai labai paprastai.
Now why would you use rats? Rats have been used since the '50s last century, in all kinds of experiments. Rats have more genetic material allocated to olfaction than any other mammal species. They're extremely sensitive to smell. Moreover, they have the mechanisms to map all these smells and to communicate about it. Now how do we communicate with rats? Well don't talk rat, but we have a clicker, a standard method for animal training, which you see there. A clicker, which makes a particular sound with which you can reinforce particular behaviors. First of all, we associate the click sound with a food reward, which is smashed banana and peanuts together in a syringe. Once the animal knows click, food, click, food, click, food -- so click is food -- we bring it in a cage with a hole, and actually the animal learns to stick the nose in the hole under which a target scent is placed, and to do that for five seconds -- five seconds, which is long for a rat. Once the animal knows this, we make the task a bit more difficult. It learns how to find the target smell in a cage with several holes, up to 10 holes.
Taigi kodėl naudojome žiurkes? Žiurkės įvairiuose eksperimentuose naudojamos nuo 1940 metų. Žiurkės turi daugiau genetinės medžiagos lokalizuotos uoslės organuose nei visos kitos žinduolių rūšys. Jos ypatingai jautrios kvapams. Dar daugiau, jos turi mechanizmus, kurie iš tų kvapų tarsi sudaro žemėlapį, ir informuoja apie tai. Kaip mes bendraujame su žiurkėmis? Mes nekalbame žiurkių kalba, tačiau mes turime "klikerį", standartinį metodą gyvūnų treniravimui, kurį Jūs matote štai ten. "Klikeris", kuris skleidžia tam tikrą garsą, kurio pagalba galima skatinti tam tikrus poelgius. Pirmiausia, mes susiejame garsą su maisto apdovanojimu, kuris yra sutrintas bananas ir riešutai kartu švirkšte. Kai gyvūnas supranta paspaudimas - maistas, paspaudimas - maistas, paspaudimas - maistas -- taigi paspaudimas yra maistas -- mes patalpiname jį į narvą su skyle, ir iš tiesų gyvūnas išmoksta kišti nosį į skylę, po kuria padedamas taikinio kvapas, ir tokioje padėtyje išbūti penkias sekundes -- penkios sekundės yra ilgas laiko tarpas žurkėms. Kai gyvūnas to išmoksta, mes užduotį pasunkiname. jis išmoksta surasti taikinio kvapą narve su keliomis skylėmis, iki dešimt skylių.
Then the animal learns to walk on a leash in the open and find targets. In the next step, animals learn to find real mines in real minefields. They are tested and accredited according to International Mine Action Standards, just like dogs have to pass a test. This consists of 400 square meters. There's a number of mines placed blindly, and the team of trainer and their rat have to find all the targets. If the animal does that, it gets a license as an accredited animal to be operational in the field -- just like dogs, by the way. Maybe one slight difference: we can train rats at a fifth of the price of training the mining dog.
Tada gyvūnas išmoksta vaikščioti su pavadėliu atvirai, ne narve ir ieškoti taikinių. Kitame žingsnyje gyvūnas išmoksta surasti tikras minas tikrame minų lauke. Jos testuojamos ir akredituojamos pagal tarptautinius prieš minas nukreiptų veiksmų standartus, panašiai kaip praeiti testą turi ir šunys. Visa tai sudaro 400 kvadratinių metrų plotas. Yra tam tikras skaičius aklai išdėliotų minų. Ir trenerio su žiurkėmis komanda turi rasti visus taikinius. Jei gyvūnas tai atlieka, gauna licenziją ir gali būti akredituotas operaciniu gyvūnu lauke -- tarp kitko, kaip ir šunys. Galbūt vienas nežymus skirtumas: mes galime ištreniruoti žiurkes už penktadalį sumos, už kurią treniruojami rasti minas šunys.
This is our team in Mozambique: one Tanzanian trainer, who transfers the skills to these three Mozambican fellows. And you should see the pride in the eyes of these people. They have a skill, which makes them much less dependent on foreign aid. Moreover, this small team together with, of course, you need the heavy vehicles and the manual de-miners to follow-up. But with this small investment in a rat capacity, we have demonstrated in Mozambique that we can reduce the cost-price per square meter up to 60 percent of what is currently normal -- two dollars per square meter, we do it at $1.18, and we can still bring that price down. Question of scale. If you can bring in more rats, we can actually make the output even bigger. We have a demonstration site in Mozambique. Eleven African governments have seen that they can become less dependent by using this technology. They have signed the pact for peace and treaty in the Great Lakes region, and they endorse hero rats to clear their common borders of landmines.
Čia mūsų komanda Mozambike. Vienas tanzanietis treneris, kuris perdavė įgūdžius šiems trims Mozambiko vyrukams. Ir Jūs turėtumėte matyti pasididžiavimą šių žmonių akyse. Jie turi įgūdį, kuris daro juos žymiai mažiau priklausomais nuo užsienio pagalbos. Dar daugiau, ši maža komanda kartu su, aišku, reikia ir sunkių transporto priemonių ir vadovų išminuotojų, kurie po to patikrintų viską. Tačiau su šia maža investicija į žiurkių našumą mes parodėme, kad Mozambike mes galime sumažinti kvadratinio metro kainą daugiau nei 60%. Dabar normali kaina -- du doleriai kvadratiniam metrui, mes darome tai už 1.18 ir toliau galime mažinti šią kainą. Masto klausimas. Jei įtrauktume daugiau žiurkių mes išties galime padaryti išeigą dar didesnę. Mes turime demonstracijų aiskštelę Mozambike. 11 Afrikos valdžių matė, kad gali tapti mažiau priklausomos naudodamos šią technologiją. Jie pasirašė taikos ir susitarimo paktą Great Lake regione. Ir jie patvirtino, kad žiurkės didvyrės gali išvalyti jų bendras ribas nuo žemės minų.
But let me bring you to a very different problem. And there's about 6,000 people last year that walked on a landmine, but worldwide last year, almost 1.9 million died from tuberculosis as a first cause of infection. Especially in Africa where T.B. and HIV are strongly linked, there is a huge common problem. Microscopy, the standard WHO procedure, reaches from 40 to 60 percent reliability. In Tanzania -- the numbers don't lie -- 45 percent of people -- T.B. patients -- get diagnosed with T.B. before they die. It means that, if you have T.B., you have more chance that you won't be detected, but will just die from T.B. secondary infections and so on. And if, however, you are detected very early, diagnosed early, treatment can start, and even in HIV-positives, it makes sense. You can actually cure T.B., even in HIV-positives.
Leiskite Jums pristatyti kitą labai sudėtingą problemą. Apie 6000 žmonių praeitais metais užmynė ant minos, tačiau praeitais metais pasauliniu mastu nuo tuberkuliozės, kaip pirmo infekcijos požymio, mirė beveik 1.9 milijono žmonių. Ypatingai Afrikoje, kur tuberkuliozė ir ŽIV glaudžiai susiję, vyrauja didžiulė bendra problema. Mikroskopijos, standartinės Pasaulio Sveikatos Organizacijos procedūros, patikimumas pakilo nuo 40 iki 60%. Tanzanijoje -- skaičiai nemeluoja -- 45% žmonių -- tuberkulioze sergantiems pacientams-- prieš mirtį buvo diagnozuota tuberkuliozė. Tai reiškia, kad jei Jūs sergate tuberkulioze, didesnė tikimybė, kad Jums jos neaptiks, tačiau Jūs tiesiog mirsite nuo antrinės infekcijos ir taip toliau. Ir jei, visgi, Jums anksti diagnozuos tuberkuliozę, galėsite pradėti gydymą. Tai logiška, net užkrėstiesiams ŽIV. Iš tiesų galima išgydyti tuberkuliozę, netgi jei sergama ir ŽIV.
So in our common language, Dutch, the name for T.B. is "tering," which, etymologically, refers to the smell of tar. Already the old Chinese and the Greek, Hippocrates, have actually published, documented, that T.B. can be diagnosed based on the volatiles exuding from patients. So what we did is we collected some samples -- just as a way of testing -- from hospitals, trained rats on them and see if this works, and wonder, well, we can reach 89 percent sensitivity, 86 percent specificity using multiple rats in a row. This is how it works, and really, this is a generic technology. We're talking now explosives, tuberculosis, but can you imagine, you can actually put anything under there.
Taigi, jūsų kalba, olandų tuberkuliozė vadinasi "tering", kas etimologiškai susijęs su dervos kvapu. Jau senieji kinai ir graikai, Hipokratas viešai pateikė, dokumentavo, kad tuberkuliozė gali būti diagnozuojama remiantis iš paciento trykštančiomis lakiosiomis medžiagomis. Taigi mes surinkome keletą mėginių -- tiesiog kaip testavimo būdą -- iš ligoninių, su jais treniravome žiurkes norėdami pamatyti, ar tai veikia, ir galvodami, na, mes galime pasiekti 89% jautrumą, 86% specifiškumą naudodami keletą eilėje išrikiuotų žiurkių. Štai kaip tai veikia. Ir tikrai, tai technologija. Mes kalbame apie sprogmenis, tuberkuliozę, bet ar Jūs galite įsivaizduoti, kad ten gali būti bet kas.
So how does it work? You have a cassette with 10 samples. You put these 10 samples at once in the cage. An animal only needs two hundredths of a second to discriminate the scent, so it goes extremely fast. Here it's already at the third sample. This is a positive sample. It gets a click sound and comes for the food reward. And by doing so, very fast, we can have like a second-line opinion to see which patients are positive, which are negative. Just as an indication, whereas a microscopist can process 40 samples in a day, a rat can process the same amount of samples in seven minutes only. A cage like this -- (Applause) A cage like this -- provided that you have rats, and we have now currently 25 tuberculosis rats -- a cage like this, operating throughout the day, can process 1,680 samples. Can you imagine the potential offspring applications -- environmental detection of pollutants in soils, customs applications, detection of illicit goods in containers and so on.
Taigi kaip tai veikia? Turite kasetę su dešimt mėginių. Padedate visus dešimt mėginių vienu metu į narvą. Gyvūnui tereikia dviejų šimtųjų sekundės, kad atskirtų kvapą, taigi viskas vyksta labai greitai. Štai jis jau prie trečio mėginio. Tai teigiamas mėginys. Gyvūnas išgirsta "klik" garsą ir ateina maisto apdovanojimo. Ir taip darant, labai greitai, mes galime turėti antrinę nuomonę tirdami, ar pacientas serga ar ne. Tiesiog kaip indikacija, kai mikroskopu įmanoma ištirti 40 mėginių per dieną, žiurkė gali tiek mėginių ištirti per septynias minutes. Narvas kaip šis -- (Plojimai) Narvas kaip šis -- su sąlyga, kad turite žiurkių, ir dabar mes turime 25 tuberkuliozės žiurkes -- narvas kaip šis, dirbdamas per dieną gali ištirti 1,680 mėginius. Ar galite įsivaizduoti galimus palikuonių pritaikymus -- teršalų aptikimas aplinkos dirvoje, pritaikymas muitinėse, neteisėtų daiktų aptikimas konteineriuose ir taip toliau.
But let's stick first to tuberculosis. I just want to briefly highlight, the blue rods are the scores of microscopy only at the five clinics in Dar es Salaam on a population of 500,000 people, where 15,000 reported to get a test done. Microscopy for 1,800 patients. And by just presenting the samples once more to the rats and looping those results back, we were able to increase case detection rates by over 30 percent. Throughout last year, we've been -- depending on which intervals you take -- we've been consistently increasing case detection rates in five hospitals in Dar es Salaam between 30 and 40 percent. So this is really considerable. Knowing that a missed patient by microscopy infects up to 15 people, healthy people, per year, you can be sure that we have saved lots of lives. At least our hero rats have saved lots of lives.
Tačiau pirmiausia pasilikime prie tuberkuliozės. Norėčiau trumpai pabrėžti, mėlynos lazdelės yra tik mikroskopijos rezultatai penkiose Dar es Salaam klinikose, kur yra 500,000 žmonių populiacija, iš kurių 15,000 atliko testą. Mikroskopija 1,8000 pacientams. Ir tiesiog duodami ištirti mėginius dar kartą žiurkėms ir grąžindami rezultatus, mes sugebėjome padidinti darbo greitį daugiau nei 30%. Per paskutinius metus mes -- priklausomai nuo intervalų -- mes pastoviai didinome aptikimo atvejų greitį penkiose Dar es Salaam ligoninėse 30-40%. Taigi tai pakankamai svarstytina. Žinant, kad mikroskopijos būdu praleidus vieną pacientą gali būti užkrėsti dar 15 -- sveikų žmonių -- per metus, galite būti tikri, mes išgelbėjome daug gyvybių. Bent jau mūsų žiurkės didvyrės tai padarė.
The way forward for us is now to standardize this technology. And there are simple things like, for instance, we have a small laser in the sniffer hole where the animal has to stick for five seconds. So, to standardize this. Also, to standardize the pellets, the food rewards, and to semi-automate this in order to replicate this on a much larger scale and affect the lives of many more people. To conclude, there are also other applications at the horizon. Here is a first prototype of our camera rat, which is a rat with a rat backpack with a camera that can go under rubble to detect for victims after earthquake and so on. This is in a prototype stage. We don't have a working system here yet.
Tolimesnis mūsų kelias yra standartizuoti šią technologiją. Ir yra paprastų dalykų, pavyzdžiui, mes uostomoje skylėje, kur gyvūnas turi kišti nosį penkioms sekundėms, turime mažą lazerį. Taigi, standartizuoti tai. Taip pat, standartizuoti granules, maisto apdovanojimus, ir visa tai padaryti pusiau automatika tam, kad replikuoti visa tai didesniais mastais ir paveikti dar daugiau žmonių gyvenimų. Pabaigiant, horizonte matosi ir kitų pritaikymo sferų. Štai pirmasis mūsų kameros žiurkės prototipas, kas yra žiurkė su žiurkės kuprine su kamera, kuri gali patekti po nuolaužomis ir aptikti Žemės drebėjimų aukas ir panašiai. Tai dar prototipo lygis. Dar neturime tokios dirbančios sistemos.
To conclude, I would actually like to say, you may think this is about rats, these projects, but in the end it is about people. It is about empowering vulnerable communities to tackle difficult, expensive and dangerous humanitarian detection tasks, and doing that with a local resource, plenty available. So something completely different is to keep on challenging your perception about the resources surrounding you, whether they are environmental, technological, animal, or human. And to respectfully harmonize with them in order to foster a sustainable world.
Pabaigiant išties norėčiau pasakyti, kad Jūs galbūt manote, kad šie projektai apie žiurkes, tačiau galų gale tai susiję su žmonėmis. Tai apie pažeidžiamų bendruomenių pavergimą ir jų įgalinimą susidoroti su sudėtingomis, brangiomis ir pavojingomis humanitarinėmis susekimo užduotimis, ir viso to darymas su vietiniais šaltiniais -- daugybė galimų. Taigi kai kas visiškai skirtingo yra vis kelti išbandymus savo suvokimui apie šaltinius, kurie Jus supa, ar tai būtų aplinkos šaltiniai ar technologiniai, gyvūnų ar žmogaus. Ir pagarbiai su jais susiderinti puoselėjant tvarų darbą.
Thank you very much.
Labai Jums ačiū.
(Applause)
(Plojimai)