I'm here today to share with you an extraordinary journey - extraordinarily rewarding journey, actually - which brought me into training rats to save human lives by detecting landmines and tuberculosis. As a child, I had two passions. One was a passion for rodents. I had all kinds of rats, mice, hamsters, gerbils, squirrels. You name it, I bred it, and I sold them to pet shops. (Laughter) I also had a passion for Africa. Growing up in a multicultural environment, we had African students in the house, and I learned about their stories, so different backgrounds, dependency on imported know-how, goods, services, exuberant cultural diversity. Africa was truly fascinating for me.
Ma egy különleges élményt szeretnék önökkel megosztani, – egy rendkívül elgondolkodtató élményt – amelynek hatására patkányok betanításába kezdtem, hogy taposóaknák és tuberkulózis felderítése révén sok-sok ember életét mentsék meg. Kicsi koromban két szenvedélyem volt. Imádtam a rágcsálókat. Volt mindenféle patkányom, egerem, hörcsögöm, futóegerem, mókusom. A kisállatboltok, amelyek a vevőim voltak, válogathattak. (Nevetés) Rajongtam Afrikáért is. Multikulturális környezetben nőttem fel, voltak nálunk afrikai cserediákok. Kíváncsian hallgattam őket. Annyira más volt a hátterük. Az importált tudástól, termékektől és szolgáltatásoktól való függőségükről, hihetetlen gazdag kultúrájukról. Borzasztóan érdekelt Afrika.
I became an industrial engineer, engineer in product development, and I focused on appropriate detection technologies, actually the first appropriate technologies for developing countries. I started working in the industry, but I wasn't really happy to contribute to a material consumer society in a linear, extracting and manufacturing mode. I quit my job to focus on the real world problem: landmines. We're talking '95 now. Princess Diana is announcing on TV that landmines form a structural barrier to any development, which is really true. As long as these devices are there, or there is suspicion of landmines, you can't really enter into the land. Actually, there was an appeal worldwide for new detectors sustainable in the environments where they're needed to produce, which is mainly in the developing world. We chose rats.
Gazdasági mérnök lettem, termékfejlesztéssel, illetve felderítési technológiák fejlesztésével foglalkoztam. Termékeink elsőként a fejlődő országokban is felhasználhatóak voltak. Szóval az iparban kezdtem dolgozni. A lelkem mélyén azonban nem akartam a fogyasztói társadalom jólétét növelni lineáris, profitorientált gyártási módszereinkkel. Felmondtam, hogy egy igazi problémára, a taposóaknákra koncentrálhassak. Ez 1995-ben volt. Diana hercegnő is bemondta a tévében, hogy az aknamezők strukturális akadályt állítanak a fejlesztés útjába. S ez így igaz! Ha valahol aknamezők vannak, vagy akár csak az eshetőségük fölmerül, semmilyen területfejlesztés nem kezdődhet. Világszerte felmerült az igény olyan felderítő eszközök iránt, amelyek sikeresen használhatók ott, ahol a legnagyobb szükség van rájuk: tehát főként a fejlődő világban. Mi a patkányokat választottuk.
Why would you choose rats? Because, aren't they vermin? Well, actually rats are, in contrary to what most people think about them, rats are highly sociable creatures. And actually, our product -- what you see here. There's a target somewhere here. You see an operator, a trained African with his rats in front who actually are left and right. There, the animal finds a mine. It scratches on the soil. And the animal comes back for a food reward. Very, very simple. Very sustainable in this environment. Here, the animal gets its food reward. And that's how it works. Very, very simple.
S hogy miért? Nem kártevők a patkányok? Nos, a patkányok tulajdonképpen, sokak véleményével ellentétben, nagyon is társas lények. A mi termékünk, amit itt láthatnak – Itt valahol van egy célpont. A felvételen egy afrikai szakembert láthatnak patkányaival. A patkányok a jobb és bal oldalán vannak. Hopp, a patkányt meg is találta az aknát, megkaparja a talajt, s ezután visszatér jutalmáért, egy jó falatért. Ugye, milyen egyszerű? S a környezetnek megfelelő eljárás. Hopp, az állat megkapja jutalmát! Tehát így működik. Nagyon egyszerű eljárás.
Now why would you use rats? Rats have been used since the '50s last century, in all kinds of experiments. Rats have more genetic material allocated to olfaction than any other mammal species. They're extremely sensitive to smell. Moreover, they have the mechanisms to map all these smells and to communicate about it. Now how do we communicate with rats? Well don't talk rat, but we have a clicker, a standard method for animal training, which you see there. A clicker, which makes a particular sound with which you can reinforce particular behaviors. First of all, we associate the click sound with a food reward, which is smashed banana and peanuts together in a syringe. Once the animal knows click, food, click, food, click, food -- so click is food -- we bring it in a cage with a hole, and actually the animal learns to stick the nose in the hole under which a target scent is placed, and to do that for five seconds -- five seconds, which is long for a rat. Once the animal knows this, we make the task a bit more difficult. It learns how to find the target smell in a cage with several holes, up to 10 holes.
Miért épp a patkányokat választottuk? A patkányokat az 1950-es évek óta használják sokféle kísérletben. A patkányok szervezetében több szagérzékelő gén van, mint bármely más emlős szervezetében. Hihetetlenül érzékenyek a szagokra. Ezenfelül van a szagok felismerésére és az eredmény közlésére is módszerük. S hogyan beszélgethetünk a patkányokkal? Nem beszélünk ugyan patkányul, de van egy eszközünk, az ún. 'klikker'. Gyakran használják állatok betanítására. A felvételen láthatják. A klikker éles, kattanó hangot bocsát ki, mely bizonyos viselkedéseket erősít meg. A kattanást először jutalommal párosítjuk. A jutalom fecskendőben tárolt banán- és törtmogyorópüré. Ezután a kattanást jutalommal követjük. Kattanás, étel. Kattanás, étel. – A kattanás tehát ételt jelent –, ezután betesszük egy lyukas ketrecbe, s az állat megtanulja, hogy bedugja az orrát abba a lyukba, ahol a célpont illata van, s hogy ezt 5 másodpercig szimatolja – ami egy patkánynak hosszú idő. Amint az állat ezt is megtanulta, megnehezítjük a feladatát. Arra kell rájönnie, hogyan kell egy akár tízlyukú ketrecben a célpont illatára rábukkannia.
Then the animal learns to walk on a leash in the open and find targets. In the next step, animals learn to find real mines in real minefields. They are tested and accredited according to International Mine Action Standards, just like dogs have to pass a test. This consists of 400 square meters. There's a number of mines placed blindly, and the team of trainer and their rat have to find all the targets. If the animal does that, it gets a license as an accredited animal to be operational in the field -- just like dogs, by the way. Maybe one slight difference: we can train rats at a fifth of the price of training the mining dog.
Ezután megtanítjuk pórázon sétálni kint, nyílt területen s arra, hogy ott keresse a célpontot. Ezután megtanulnak igazi aknamezőkön igazi aknákat keresni. Levizsgáznak, majd akkreditáljuk őket a Nemzetközi Aknamentesítési Normák szerint, tehát pont úgy, mint ahogy a kutyák vizsgáznak. A vizsga egy 400 m2-es területen zajlik. Véletlenszerűen elhelyezünk rajta meghatározott mennyiségű aknát. Az idomárból és patkányból álló csapatnak meg kell találnia az összes célpontot. Ha a patkány sikerrel jár, jogosítványt kap. Ezek az akkreditált állatok kint dolgozhatnak az aknamezőn. Pont, mint a kutyák. Talán egy apró különbség van köztük: Egy patkány betanítása ötödébe kerül egy kutya kiképzésének.
This is our team in Mozambique: one Tanzanian trainer, who transfers the skills to these three Mozambican fellows. And you should see the pride in the eyes of these people. They have a skill, which makes them much less dependent on foreign aid. Moreover, this small team together with, of course, you need the heavy vehicles and the manual de-miners to follow-up. But with this small investment in a rat capacity, we have demonstrated in Mozambique that we can reduce the cost-price per square meter up to 60 percent of what is currently normal -- two dollars per square meter, we do it at $1.18, and we can still bring that price down. Question of scale. If you can bring in more rats, we can actually make the output even bigger. We have a demonstration site in Mozambique. Eleven African governments have seen that they can become less dependent by using this technology. They have signed the pact for peace and treaty in the Great Lakes region, and they endorse hero rats to clear their common borders of landmines.
Itt mozambiki csapatunkat láthatják. Tanzániai szakemberünk három mozambiki társának tanítja meg az alapokat. Figyeljék a szemükben a büszkeséget! Szakértelmüknek köszönhetően sokkal kevésbé függnek a külföldi segélytől. Ezenfelül ez a kis csapat – persze nem egyedül, hanem nehéz járműves aknamentesítő egységekkel, amelyek eltávolítják az aknákat. A patkányos kísérletbe fektetett összegnek köszönhetően bebizonyíthattuk Mozambikban, hogy akár 60%-kal is csökkenthető a jelenlegihez képest az aknamentesítés négyzetméterenkénti költsége. Azaz a költségünk 2 $ helyett 1.18 $, és valószínűleg még tudjuk csökkenteni . Az egész csak lépték kérdése. Több patkánnyal nyilván nagyobb területet tudunk aknamentesíteni. Mozambikban van egy bemutatóhelyünk. 11 afrikai kormány lehetett annak tanúja, hogy technológiánk segítségével valóban csökkenthetik országaik segélyfüggőségét. Aláírták a Nagy-tavak térségi békeegyezményt, a kormányok támogatják a hős patkányok tevékenységét hogy közös határaikat aknátlaníthassák.
But let me bring you to a very different problem. And there's about 6,000 people last year that walked on a landmine, but worldwide last year, almost 1.9 million died from tuberculosis as a first cause of infection. Especially in Africa where T.B. and HIV are strongly linked, there is a huge common problem. Microscopy, the standard WHO procedure, reaches from 40 to 60 percent reliability. In Tanzania -- the numbers don't lie -- 45 percent of people -- T.B. patients -- get diagnosed with T.B. before they die. It means that, if you have T.B., you have more chance that you won't be detected, but will just die from T.B. secondary infections and so on. And if, however, you are detected very early, diagnosed early, treatment can start, and even in HIV-positives, it makes sense. You can actually cure T.B., even in HIV-positives.
De hadd meséljek egy más gondról is. Tavaly kb. 6000 ember lépett taposóaknára. Azonban világszerte majdnem 1,9 millió ember halt meg elsődleges tuberkulózisban. Főleg Afrikában, ahol a tuberkulózis és az AIDS gyakorta egyszerre lép fel, hatalmas gond a tbc. A mikroszkópos diagnózis, a WHO szokásos eljárása, 40-60%-ban mutatja ki a fertőzést. Tanzániában pl. -- s ezek a számok valósak -- a tbc-s páciensek 45%-át diagnosztizálják tbc-vel haláluk előtt. Eszerint, ha valaki tbc-ben szenved, jó eséllyel a tbc-jét észre sem veszik, mert előbb belehal a betegség szövődményeibe. Azonban ha a tbc-t korai szakaszában elcsípik, és megindulhat a kezelés, még az AIDS-es pácienseknél is van ennek értelme. A tuberkulózis gyógyítható, még az AIDS-es páciensek esetében is.
So in our common language, Dutch, the name for T.B. is "tering," which, etymologically, refers to the smell of tar. Already the old Chinese and the Greek, Hippocrates, have actually published, documented, that T.B. can be diagnosed based on the volatiles exuding from patients. So what we did is we collected some samples -- just as a way of testing -- from hospitals, trained rats on them and see if this works, and wonder, well, we can reach 89 percent sensitivity, 86 percent specificity using multiple rats in a row. This is how it works, and really, this is a generic technology. We're talking now explosives, tuberculosis, but can you imagine, you can actually put anything under there.
Hollandul a tuberkulózis köznyelvi elnevezése "tering". A szó eredetileg a kátrány szagára utal. Már az ősi kínaiak és az ókori görögök, Hippokratész, sokat írtak arról, hogy a tuberkulózis diagnosztizálható az illó anyagok szaga alapján amelyeket a páciens bocsát ki. Kértünk néhány kórházi mintát feltevésünk megvizsgálására. A pozitív mintákat patkányok betanítására használtuk, kíváncsiságból, hogy tényleg érzik-e a tbc szagát, és meglepő módon, egymás után több patkány is a tbc-fertőzöttek 89%-át fertőzöttnek, az egészségesek 86%-át egészségesnek találta. Kb. így működik ez, eléggé általános egy technológia. Robbanószer vagy tbc, édes mindegy. Nyilván önök is látják, tulajdonképpen bármit berakhatnánk ide.
So how does it work? You have a cassette with 10 samples. You put these 10 samples at once in the cage. An animal only needs two hundredths of a second to discriminate the scent, so it goes extremely fast. Here it's already at the third sample. This is a positive sample. It gets a click sound and comes for the food reward. And by doing so, very fast, we can have like a second-line opinion to see which patients are positive, which are negative. Just as an indication, whereas a microscopist can process 40 samples in a day, a rat can process the same amount of samples in seven minutes only. A cage like this -- (Applause) A cage like this -- provided that you have rats, and we have now currently 25 tuberculosis rats -- a cage like this, operating throughout the day, can process 1,680 samples. Can you imagine the potential offspring applications -- environmental detection of pollutants in soils, customs applications, detection of illicit goods in containers and so on.
Szóval, így működik: Van egy kazetta 10 mintával. A 10 mintát egyszerre rakjuk a ketrecbe. A patkánynak mindössze 0,02 másodpercre van szüksége, hogy felismerje a szagot. Villámgyorsan dolgozik. Már a harmadik mintánál tart. Ez egy pozitív minta. Hallja a kattanást, és már szalad is a jutalomért! Így nagyon gyorsan juthatunk egy második véleményhez hogy kik a tbc-fertőzöttek, s kik nem. Csak összehasonlításképpen említeném, hogy egy laboros 40 mintát tud egy nap átnézni, míg egy patkánynak ugyanehhez a mennyiséghez mindössze hét percre van szüksége. Egy ilyen ketrecben – (Taps) egy ilyen ketrecben, feltéve, ha vannak patkányok, és nekünk jelenleg 25 tbc-szakértő patkányunk van, egy ilyen ketrecben egyetlen nap leforgása alatt 1680 mintát dolgozhatunk föl. Képzeljék el a lehetséges, hasonló alapú felhasználási lehetőségeket! Talajszennyezés felderítése, vagy igény szerinti felhasználások, pl. konténerekben szállított tiltott termékek felderítése stb.
But let's stick first to tuberculosis. I just want to briefly highlight, the blue rods are the scores of microscopy only at the five clinics in Dar es Salaam on a population of 500,000 people, where 15,000 reported to get a test done. Microscopy for 1,800 patients. And by just presenting the samples once more to the rats and looping those results back, we were able to increase case detection rates by over 30 percent. Throughout last year, we've been -- depending on which intervals you take -- we've been consistently increasing case detection rates in five hospitals in Dar es Salaam between 30 and 40 percent. So this is really considerable. Knowing that a missed patient by microscopy infects up to 15 people, healthy people, per year, you can be sure that we have saved lots of lives. At least our hero rats have saved lots of lives.
De maradjunk a tbc-nél. Szeretném még említeni, hogy a diagramon a kék oszlopok a Dar es Salaam-i öt klinika mikroszkópos laborjának eredményeit jelképezik. Az öt klinika félmillió páciense közül 15 ezret teszteltek. 1800 volt közülük tbc-pozitív. A mintákat patkányaink is megvizsgálták. Eredményeik alapján a tbc korai kimutatásának sikerét több mint 30%-kal növeltük. A tavalyi év folyamán – a korai kimutatás sikerét — konkrét intervallumtól függően — Dar es Salaam öt klinikáján egyenletesen növeltük 30-40%-kal. Tekintélyes siker ez. Egy nem diagnosztizált tbc-s páciens akár 15 egészséges embert is megfertőzhet évente. Bizonyosak lehetünk benne, hogy rengeteg életet mentettünk meg. Illetve hős patkányaink rengeteg életet mentettek meg.
The way forward for us is now to standardize this technology. And there are simple things like, for instance, we have a small laser in the sniffer hole where the animal has to stick for five seconds. So, to standardize this. Also, to standardize the pellets, the food rewards, and to semi-automate this in order to replicate this on a much larger scale and affect the lives of many more people. To conclude, there are also other applications at the horizon. Here is a first prototype of our camera rat, which is a rat with a rat backpack with a camera that can go under rubble to detect for victims after earthquake and so on. This is in a prototype stage. We don't have a working system here yet.
Jelenleg az a feladatunk, hogy szabványosítsuk az eljárást. Egészen egyszerű dolgokról van szó. Pl. van egy kis lézerberendezés a szimatolólyukban, ahova a patkány 5 másodpercre bedugja az orrát. Ezt szabványosítani kellene. Ugyanígy a jutalmat is, a préselt ételt, s félig automatizálni is kellene, hogy sokkal nagyobb léptékben is lehetségessé váljon mindez, s hogy sokkal több embert menthessünk meg. Útravalóképpen elmondanám, más felhasználások is vannak már. Íme, videós patkányunk első prototípusa. Egy patkány, patkány-hátizsákkal, amelyben videokészülék van. Ezzel bemászhat romok közé, s felderítheti pl. földrengés áldozatait. Még csak prototípus. Nem teljesen működőképes még a rendszer.
To conclude, I would actually like to say, you may think this is about rats, these projects, but in the end it is about people. It is about empowering vulnerable communities to tackle difficult, expensive and dangerous humanitarian detection tasks, and doing that with a local resource, plenty available. So something completely different is to keep on challenging your perception about the resources surrounding you, whether they are environmental, technological, animal, or human. And to respectfully harmonize with them in order to foster a sustainable world.
Befejezésül annyit szeretnék hozzáfűzni, ezek a projektek nem patkányokról szólnak. Itt emberekről van szó. Megadják a sebezhető közösségeknek a lehetőséget, hogy nehéz, drága és veszélyes észlelési feladatokat a saját kezükbe vegyenek, olyan erőforrások kihasználásával, amely országaikban bőségesen fellelhető. Talán elérhetjük azt vele, hogy más szemmel nézzenek az önöket körülvevő környezeti, technológiai, állati, illetve emberi erőforrásokra. Kerüljenek összhangba velük, hogy együtt mozdíthassuk elő a tartós fejlődést.
Thank you very much.
Köszönöm szépen a figyelmüket.
(Applause)
(Taps)