Jsem tu dnes, abych se s vámi podělil o výjimečnou cestu. Vlastně výjimečně úspěšnou cestu, která mě dovedla k trénování krys na záchranu lidských životů detekováním min a tuberkulózy. Jako dítě jsem měl dvě vášně. Jedna byla posedlost hlodavci. Měl jsem všechny možné druhy krys, myší, křečků, pískomilů a veverek. Cokoli, na co si dovedete vzpomenout. Odchoval jsem je a prodal do zverimexů. (Smích) Také jsem měl vášeň pro Afriku. Vyrůstal jsem v multikulturním prostředí; v domě s námi bydleli afričtí studenti a já se dozvěděl jejich příběhy. Dozvěděl jsem se o rozdílných prostředích, ze kterých pocházeli, o závislosti na cizím know-how, na zboží a službách a o bohaté kulturní rozmanitosti. Afrika mne opravdu fascinovala.
I'm here today to share with you an extraordinary journey - extraordinarily rewarding journey, actually - which brought me into training rats to save human lives by detecting landmines and tuberculosis. As a child, I had two passions. One was a passion for rodents. I had all kinds of rats, mice, hamsters, gerbils, squirrels. You name it, I bred it, and I sold them to pet shops. (Laughter) I also had a passion for Africa. Growing up in a multicultural environment, we had African students in the house, and I learned about their stories, so different backgrounds, dependency on imported know-how, goods, services, exuberant cultural diversity. Africa was truly fascinating for me.
Stal jsem se průmyslovým inženýrem, inženýrem ve výrobním vývoji, a soustředil jsem se na adekvátní detekovací technologie, vlastně první vhodné technologie určené rozvojovým zemím. Začal jsem pracovat v průmyslu, ale nebyl jsem opravdu spokojený s přispíváním do konzumní společnosti v přímočarém dobývajícím průmyslovém stylu. Nechal jsem práce, abych se soustředil na opravdové světové problémy -- -- zemní miny. Bavíme se teď o roce 1995. V televizi princezna Diana oznamuje, že zemní miny tvoří konstrukční bariéru pro jakýkoli rozvoj; což je skutečně pravda. Dokud tu tyto zbraně budou nebo bude podezření na jejich existenci, nemůžete doopravdy na tu zem vstoupit. Vlastně byla vznesena světová výzva na nové detektory, udržitelné v prostředí, kde jsou potřebné, což je převážně v rozvojovém světě. Vybrali jsme krysy.
I became an industrial engineer, engineer in product development, and I focused on appropriate detection technologies, actually the first appropriate technologies for developing countries. I started working in the industry, but I wasn't really happy to contribute to a material consumer society in a linear, extracting and manufacturing mode. I quit my job to focus on the real world problem: landmines. We're talking '95 now. Princess Diana is announcing on TV that landmines form a structural barrier to any development, which is really true. As long as these devices are there, or there is suspicion of landmines, you can't really enter into the land. Actually, there was an appeal worldwide for new detectors sustainable in the environments where they're needed to produce, which is mainly in the developing world. We chose rats.
Proč zrovna krysy? Nejsou to přeci škůdci? Inu, krysy jsou ve skutečnosti v rozporu s tím, co si o nich většina lidí myslí, velmi společenští tvorové. A opravdu, tady je náš produkt. Někde tady je cíl. Vidíte zde pracovníka, trénovaného Afričana, před sebou má krysy, vlastně jsou nalevo a napravo. Tady tohle zvíře našlo minu. Hrabe půdu. A vrací se zpět pro odměnu v podobě jídla. Velmi, velmi jednoduché. A velice vhodné pro toto prostředí. Tady zvíře dostává svoji odměnu. A takhle to funguje. Velmi, velmi jednoduše.
Why would you choose rats? Because, aren't they vermin? Well, actually rats are, in contrary to what most people think about them, rats are highly sociable creatures. And actually, our product -- what you see here. There's a target somewhere here. You see an operator, a trained African with his rats in front who actually are left and right. There, the animal finds a mine. It scratches on the soil. And the animal comes back for a food reward. Very, very simple. Very sustainable in this environment. Here, the animal gets its food reward. And that's how it works. Very, very simple.
A nyní, proč je vhodné používat krysy? Krysy byly od 50. let minulého století používané ve všech možných experimentech. Krysy mají víc genetického materiálu přiděleného k čichu, než jakýkoli jiný savec. Jsou velice citlivé na pachy. A co víc, mají systém na mapování všech těch pachů a na dorozumívání se o nich. A jak se my dorozumíváme s krysami? Nemluvíme krysí řečí, ale máme klikr, standardní metodu pro trénování zvířat. Můžete ho vidět zde. Klikr vydává určitý zvuk, kterým můžete posílit určité reakce. Nejprve spojíme zvuk kliknutí s odměnou v podobě pamlsku (rozmačkaný banán s arašídy v injekční stříkačce). Jakmile zvíře ví, že kliknutí, jídlo, kliknutí, jídlo, kliknutí, jídlo -- že kliknutí je jídlo -- dáme ho do klece s dírami a zvíře se naučí strčit nos do díry, pod kterou je umístěn cílový pach, a vydržet tak po dobu pěti sekund. Pět sekund je pro krysu dlouhá doba. Jakmile tohle zvíře zvládne, ztížíme mu ůkol ještě víc. Naučí se, jak najít cílový pach v kleci s více dírami (až s deseti).
Now why would you use rats? Rats have been used since the '50s last century, in all kinds of experiments. Rats have more genetic material allocated to olfaction than any other mammal species. They're extremely sensitive to smell. Moreover, they have the mechanisms to map all these smells and to communicate about it. Now how do we communicate with rats? Well don't talk rat, but we have a clicker, a standard method for animal training, which you see there. A clicker, which makes a particular sound with which you can reinforce particular behaviors. First of all, we associate the click sound with a food reward, which is smashed banana and peanuts together in a syringe. Once the animal knows click, food, click, food, click, food -- so click is food -- we bring it in a cage with a hole, and actually the animal learns to stick the nose in the hole under which a target scent is placed, and to do that for five seconds -- five seconds, which is long for a rat. Once the animal knows this, we make the task a bit more difficult. It learns how to find the target smell in a cage with several holes, up to 10 holes.
Potom se zvíře naučí chodit na vodítku ve volném prostoru a nacházet cíle. V dalším kroku se naučí hledat skutečné miny ve skutečných minových polích. Krysy jsou zkoušeny a akreditovány podle standardů organizace IMAS a stejně jako psi musí projít testem. Ten sestává z plochy 400 čtverečných metrů posázené několika náhodně umístěnými minami. Tým trenéra a krysy je musí všechny najít. Pokud se to zvířeti podaří, získá licenci jako akreditované zvíře, které může pracovat v terénu. Mimochodem, stejné je to se psy. Možná je tu malý rozdíl: krysy můžeme vytrénovat za pětinu ceny, za kterou jsou trénovaní psi.
Then the animal learns to walk on a leash in the open and find targets. In the next step, animals learn to find real mines in real minefields. They are tested and accredited according to International Mine Action Standards, just like dogs have to pass a test. This consists of 400 square meters. There's a number of mines placed blindly, and the team of trainer and their rat have to find all the targets. If the animal does that, it gets a license as an accredited animal to be operational in the field -- just like dogs, by the way. Maybe one slight difference: we can train rats at a fifth of the price of training the mining dog.
Toto je náš tým v Mozambiku: jeden tanzanský trenér, jež předává schopnosti třem mozambickým společníkům. A měli byste vidět tu pýchu odrážející se v očích těchto lidí. Mají dovednost, s kterou jsou méně závislými na zahraniční pomoci. Tento malý tým je samozřejmě následován těžkými vozy a manuálními odminovávači. Ale s touto malou investicí do krys jsme v Mozambiku ukázali, že můžeme snížit cenu za čtvereční metr až o 60 procent oproti standartu -- 2 dolary za metr čtvereční. My to děláme za 1,18 dolary a pořád můžeme jít ještě níž. Otázka velkovýroby. Pokud budeme moci pracovat s více krysami, můžeme dosáhnout ještě lepších výsledků. Máme v Mozambiku předváděcí místo. Jedenáct afrických vlád vidělo, že se mohou stát méně závislými, když využijí tuto technologii. Podepsali mírovou smlouvu v regionu Velkých jezer a podporují HeroRats (="hrdinné krysy"), aby je zbavily min na společných hranicích.
This is our team in Mozambique: one Tanzanian trainer, who transfers the skills to these three Mozambican fellows. And you should see the pride in the eyes of these people. They have a skill, which makes them much less dependent on foreign aid. Moreover, this small team together with, of course, you need the heavy vehicles and the manual de-miners to follow-up. But with this small investment in a rat capacity, we have demonstrated in Mozambique that we can reduce the cost-price per square meter up to 60 percent of what is currently normal -- two dollars per square meter, we do it at $1.18, and we can still bring that price down. Question of scale. If you can bring in more rats, we can actually make the output even bigger. We have a demonstration site in Mozambique. Eleven African governments have seen that they can become less dependent by using this technology. They have signed the pact for peace and treaty in the Great Lakes region, and they endorse hero rats to clear their common borders of landmines.
Ale dovolte mi poukázat na úplně jiný problém. Je tu zhruba 6000 lidí, kteří loni šlápli na minu, ale za stejné časové období zemřelo skoro 1,9 milionů na tuberkulózu. Hlavně v Africe, kde spolu TBC a HIV silně souvisí, je to obrovský problém. Mikroskopie, standardní procedura SZO, dosahuje spolehlivosti mezi 40 a 60 procenty. V Tanzanii -- čísla nelžou -- 45 procent lidí -- TBC pacientů -- je diagnostikováno s TBC předtím, než zemřou. Což znamená, že pokud máte TBC, máte větší šanci, že si vás nevšimnou, ale že prostě zemřete ze sekundárních infekcí TBC. Ale když si vás všimnou a jste diagnostikováni brzy, léčba může začít i s HIV pozitivními; dává to smysl. Ve skutečnosti můžete TBC vyléčit i u HIV pozitivních.
But let me bring you to a very different problem. And there's about 6,000 people last year that walked on a landmine, but worldwide last year, almost 1.9 million died from tuberculosis as a first cause of infection. Especially in Africa where T.B. and HIV are strongly linked, there is a huge common problem. Microscopy, the standard WHO procedure, reaches from 40 to 60 percent reliability. In Tanzania -- the numbers don't lie -- 45 percent of people -- T.B. patients -- get diagnosed with T.B. before they die. It means that, if you have T.B., you have more chance that you won't be detected, but will just die from T.B. secondary infections and so on. And if, however, you are detected very early, diagnosed early, treatment can start, and even in HIV-positives, it makes sense. You can actually cure T.B., even in HIV-positives.
V našem jazyce, holandštině, TBC označujeme jako "tering", což etymologicky znamená páchnout po téru (dehtu). což etymologicky znamená páchnout po téru (dehtu). Už staří Číňané a Řekové, Hippokrates, Už staří Číňané a Řekové, Hippokrates, publikovali a zdokumentovali, že TBC může být diagnostikována na základě prchavých látek, které pacienti vylučují. Takže my jsme posbírali nějaké vzorky -- jenom jako prostředek k testování -- z nemocnic, vytrénovali na nich krysy, sledovali, jestli to bude fungovat, a uvažovali, že na 89 % můžeme dosáhnout citlivosti a na 86 % určitosti použitím několika krys v řadě za sebou. Takhle to funguje. Tohle je standardní technologie. Teď mluvíme o výbušninách, tuberkulóze, ale dokážete si představit, že tam můžete dát vlastně cokoli?
So in our common language, Dutch, the name for T.B. is "tering," which, etymologically, refers to the smell of tar. Already the old Chinese and the Greek, Hippocrates, have actually published, documented, that T.B. can be diagnosed based on the volatiles exuding from patients. So what we did is we collected some samples -- just as a way of testing -- from hospitals, trained rats on them and see if this works, and wonder, well, we can reach 89 percent sensitivity, 86 percent specificity using multiple rats in a row. This is how it works, and really, this is a generic technology. We're talking now explosives, tuberculosis, but can you imagine, you can actually put anything under there.
Takže jak to opravdu funguje? Máte kazetu s deseti vzorky. Ty dáte všechny do jedné klece. Zvíře potřebuje jenom 0,02 sekundy aby rozpoznalo pach, takže to jde extrémně rychle. Tady už je u třetího vzorku. Toto je pozitivní vzorek. Uslyší kliknutí a přijde si pro pamlsek. A když to děláme takhle, velmi rychle, můžeme mít něco jako druhořadý názor, abychom viděli, kteří pacienti jsou pozitivní a kteří jsou negativní. Jen pro informaci, zatímco člověk s mikroskopem může projít 40 vzorků za den, krysa zvládne projít ten stejný počet za pouhých sedm minut. Takováto klec -- (Potlesk) Takováto klec -- za předpokladu, že máte krysy (a my v tuto chvíli máme 25 krys na hledání TBC) - (a my v tuto chvíli máme 25 krys na hledání TBC) - takováto klec za den provozu zpracuje na 1 680 vzorků. Dokážete si představit potenciál dalších aplikací? Environmentální detekce znečišťovatelů v půdě, Environmentální detekce znečišťovatelů v půdě, využití na celnicích, detekce nelegálních produktů v kontejnerech atd.
So how does it work? You have a cassette with 10 samples. You put these 10 samples at once in the cage. An animal only needs two hundredths of a second to discriminate the scent, so it goes extremely fast. Here it's already at the third sample. This is a positive sample. It gets a click sound and comes for the food reward. And by doing so, very fast, we can have like a second-line opinion to see which patients are positive, which are negative. Just as an indication, whereas a microscopist can process 40 samples in a day, a rat can process the same amount of samples in seven minutes only. A cage like this -- (Applause) A cage like this -- provided that you have rats, and we have now currently 25 tuberculosis rats -- a cage like this, operating throughout the day, can process 1,680 samples. Can you imagine the potential offspring applications -- environmental detection of pollutants in soils, customs applications, detection of illicit goods in containers and so on.
Ale nejprve zůstaňme u tuberkulózy. Jen chci něco v rychlosti zdůraznit. Modré sloupce reprezentují výsledky mikroskopů Modré sloupce reprezentují výsledky mikroskopů na pěti klinikách v Dar es Salaam na populaci 500 000 lidí, kde se 15 000 z nich ohlásilo, aby si nechalo provést test. Mikroskopie pro 1 800 pacientů. A jen předložením těch samých vzorků krysám a propojením výsledků jsme byli schopni zvýšit detekci případů o více jak 30 %. Během minulého roku jsme trvale zvyšovali měřítko detekce případů jsme trvale zvyšovali měřítko detekce případů jsme trvale zvyšovali měřítko detekce případů v pěti nemocnicích v Dar es Salaamu mezi 30 a 40 %. Takže to už opravdu stojí za povšimnutí. Když víte, že mikroskopií přehlédnutý pacient nakazí až 15 lidí, zdravých lidí, za rok, můžete si být jistí, že jsme zachránili hodně životů. Nebo alespoň naše hrdinné krysy zachránily.
But let's stick first to tuberculosis. I just want to briefly highlight, the blue rods are the scores of microscopy only at the five clinics in Dar es Salaam on a population of 500,000 people, where 15,000 reported to get a test done. Microscopy for 1,800 patients. And by just presenting the samples once more to the rats and looping those results back, we were able to increase case detection rates by over 30 percent. Throughout last year, we've been -- depending on which intervals you take -- we've been consistently increasing case detection rates in five hospitals in Dar es Salaam between 30 and 40 percent. So this is really considerable. Knowing that a missed patient by microscopy infects up to 15 people, healthy people, per year, you can be sure that we have saved lots of lives. At least our hero rats have saved lots of lives.
Teď před sebou máme úkol standardizovat tuto technologii. Něco je jednoduché, jako třeba že v "čmuchací díře" máme malý laser, kde zvíře musí zůstat po dobu pěti sekund. Takže přesně to chceme standardizovat. Také chceme zavést standardy na granule, pamlsky Také chceme zavést standardy na granule, pamlsky a zpoloautomatizovat celý proces, abychom byli schopni ho opakovat v mnohem větším měřítku a ovlivnit životy mnohem více lidí. Abych to zakončil, před námi jsou mnohá další upotřebení. Tady je první prototyp naší kamerové krysy, což je krysa s ruksakem a s kamerou, která může vlézt pod sutiny hledat oběti která může vlézt pod sutiny hledat oběti po zemětřesení atp. Toto je pouze fáze prototypu. Ještě nemáme fungující systém.
The way forward for us is now to standardize this technology. And there are simple things like, for instance, we have a small laser in the sniffer hole where the animal has to stick for five seconds. So, to standardize this. Also, to standardize the pellets, the food rewards, and to semi-automate this in order to replicate this on a much larger scale and affect the lives of many more people. To conclude, there are also other applications at the horizon. Here is a first prototype of our camera rat, which is a rat with a rat backpack with a camera that can go under rubble to detect for victims after earthquake and so on. This is in a prototype stage. We don't have a working system here yet.
Na závěr bych rád řekl toto: můžete si myslet, že tyhle projekty jsou o krysách, ale ve výsledku jsou o lidech. Jsou o posilování zranitelných komunit, aby byly schopné se poprat s těžkými, drahými a nebezpečnými detekčními úkoly a udělat to s místními zdroji, kterých je nepřeberně. A něco úplně jiného je být schopný vnímat různé okolní zdroje, ať už jsou environmentální, technologické nebo v podobě zvířat či lidí. A citlivě je sladit, abychom docílili trvale udržitelného světa.
To conclude, I would actually like to say, you may think this is about rats, these projects, but in the end it is about people. It is about empowering vulnerable communities to tackle difficult, expensive and dangerous humanitarian detection tasks, and doing that with a local resource, plenty available. So something completely different is to keep on challenging your perception about the resources surrounding you, whether they are environmental, technological, animal, or human. And to respectfully harmonize with them in order to foster a sustainable world.
Velmi vám děkuji.
Thank you very much.
(Potlesk)
(Applause)