(Mosquito buzzing)
(Szúnyog zümmögés)
(Swat)
(Bumm)
Gotcha. Mosquitoes. I hate them. Don't you? That awful buzzing sound at night around your ears that drives you absolutely crazy? Knowing that she wants to stick a needle in your skin and suck out your blood? That's awful, right? In fact, there's only one good thing I can think of when it gets to mosquitoes. When they fly into our bedroom at night, they prefer to bite my wife.
Megvagy! Szúnyogok. Gyűlölöm őket. Hát te? Azt a szörnyű zümmögést a füledbe az éjszaka közepén, ami teljesen kikészít? Tudod, hogy egy tűt akar beléd szúrni, és a véredet akarja szívni. Szörnyű ugye? Tulajdonképpen csak egyetlen egy jó dolog van a szúnyogokkal kapcsolatban. Amikor éjjel bejönnek a halószobánkba, inkább a feleségemet csípik mintsem engem.
(Laughter)
But that's fascinating, right? Why does she receive more bites than I do? And the answer is smell, the smell of her body. And since we all smell different and produce chemicals on our skin that either attract or repel mosquitoes, some of us are just more attractive than others. So my wife smells nicer than I do, or I just stink more than she does.
Bámulatos ugye? Vajon őt mért csípik inkább, mint engem? A szagok miatt. Az ő testének illata miatt. És mivel mindannyiunk más illatú, és a bőrünk vegyi anyagai vagy vonzzák vagy elriasztják a szúnyogokat, ezért némelyikünk vonzóbb, mint mások. Tehát a feleségemnek jobb illata van, mint nekem, vagy én büdösebb vagyok, mint ő.
Either way, mosquitoes find us in the dark by sniffing us out. They smell us. And during my PhD, I wanted to know exactly what chemicals from our skin African malaria mosquitoes use to track us down at night. And there's a whole range of compounds that they do use. And this was not going to be an easy task. And therefore we set up various experiments. Why did we set up these experiments? Because half the world's population runs the risk of contracting a killer disease like malaria through a simple mosquito bite. Every 30 seconds, somewhere on this planet, a child dies of malaria, and Paul Levy this morning, he was talking about the metaphor of the 727 crashing into the United States. Well, in Africa, we have the equivalent of seven jumbo 747s crashing every day. But perhaps if we can attract these mosquitoes to traps, bait it with our smell, we may be able to stop transmission of disease.
Bárhogy is van, a szúnyogok szaglás alapján találnak meg minket a sötétben. Kiszagolnak minket. A doktorim készítése során pontosan meg akartam tudni, hogy az afrikai maláriaszúnyogok, melyik, a bőrünkön található vegyi anyag alapján találnak meg minket éjszaka. Számtalan anyagot használnak. A feladat nem ígérkezett könnyűnek. Így tehát különböző kísérletekbe fogtunk. Miért vágtunk bele ezekbe a kísérletekbe? Mert a világ népességének fele veszélyben van, hogy elkap egy halálos betegséget -- a maláriát -- egy szimpla szúnyogcsípés során. 30 másodpercenként a világon valahol egy gyermek meghal maláriában. Paul Levy ma reggel az Egyesült Államokba csapódó Boeing 727 hasonlatát használta. Hát Afrikában minden nap hét 747-es Jumbo becsapódásával számolhatnánk. De ha sikerülne csapdába csalni ezeket a szúnyogokat, a testünk illatával talán megállíthatnánk a betegség terjedését.
Now, solving this puzzle was not an easy thing, because we produce hundreds of different chemicals on the skin, but we undertook some remarkable experiments that managed us to resolve this puzzle very quickly indeed.
Nem volt egyszerű megoldani a feladványt, mert több száz különböző anyagot termel a bőrünk, de lefolytattunk néhány figyelemre méltó kísérletet, melyek segítségével sikerült igen gyorsan megfejtenünk a rejtvényt.
First, we observed that not all mosquito species bite on the same part of the body. Strange. So we set up an experiment where we put a naked volunteer in a large cage,
Először is észrevettük, hogy nem minden szúnyogfaj csíp ugyanazon a testrészen. Különös. Elvégeztünk tehát egy kísérletet, melyben egy meztelen önkéntest egy nagy ketrecbe tettünk,
(Laughter)
és e ketrecben szúnyogokat engedtünk szabadon,
and in that cage, we released mosquitoes to see where they were biting on the body of that person. And we found some remarkable differences. On the left here you see the bites by the Dutch malaria mosquito on this person. They had a very strong preference for biting on the face. In contrast, the African malaria mosquito had a very strong preference for biting the ankles and feet of this person. And that, of course, we should have known all along, because they're called mosqui-toes, you see?
hogy lássuk, hogy az önkéntes melyik testrészét csípik. És lényeges különbségeket találtunk. Bal oldalon a holland maláriaszúnyog csípései láthatóak. Ezek leginkább az arc csípését választották, ellentétben az afrikai maláriaszúnyogokkal, akik leginkább a bokán és a lábfejen való csípéseket kedvelték. Erre hamarabb is rajöttünk volna, ha szúnyog helyett bokabökőnek hívják.
(Laughter)
That's right.
Ezzel meg is volnánk.
(Applause)
Így hát a lábfej szagára kezdtünk koncentrálni.
And so we started focusing on the smell of feet ... on the smell of human feet, until we came across a remarkable statement in the literature that said that cheese smells after feet rather than the reverse. Think of it. And this triggered us to do a remarkable experiment. We tried, with a tiny little piece of Limburger cheese, which smells badly after feet, to attract African malaria mosquitoes. And you know what? It worked. In fact, it worked so well that now we have a synthetic mixture of the aroma of Limburger cheese that we're using in Tanzania and has been shown there to be two to three times more attractive to mosquitoes than humans. Limburg, be proud of your cheese, as it is now used in the fight against malaria.
Az emberi lábszagra. Egészen addig, amíg találtunk az irodalomban egy fontos kijelentést, mely szerint a sajtnak van lábszaga és nem fordítva. Gondoljátok csak át. És ebből az észrevételből egy meghatározó kísérlet indult. Egy pici darab Limburger sajttal -- mely nagyon lábszagú -- próbáltuk az afrikai maláriaszúnyogokat elcsalogatni. És tudjátok mi történt? Működött. Méghozzá annyira jól működött, hogy jelenleg rendelkezésünkre áll egy szintetikus Limburger sajtaroma keverék, melyet Tanzániában használunk, és bizonyítottan két-háromszor jobban vonzza a szúnyogokat, mint az emberek. Limburgiak legyetek büszkék a sajtotokra, mert a malária elleni harcban is használható!
(Applause)
(Taps)
That's the cheese, just to show you.
Ez az a sajt, csak hogy lássátok.
My second story is remarkable as well. It's about man's best friend. It's about dogs. And I will show you how we can use dogs in the fight against malaria. One of the best ways of killing mosquitoes is not to wait until they fly around like adults and bite people and transmit disease. It's to kill them when they're still in the water as larvae. Why? Because they are just like the CIA. In that pool of water, these larvae are concentrated. They're all together there. They are immobile. They can't escape from that water. They can't fly. And they're accessible. You can actually walk up to that pool and you can kill them there, right?
A második történet is figyelemre méltó. Az ember legjobb barátjáról, a kutyákról szól. Megmutatom, hogy hogyan lehet a kutyákat a malária elleni harcban használni. Az egyik legjobb módszer a szúnyogok irtására az, hogy nem várjuk meg amíg felnőttként repkednek, és megszúrnak a betegséget terjesztve. Hanem, hogy még a vízben lárvaként megöljük őket. Mért? Mert pont olyanok, mint a CIA. Egy tócsában a lárvák koncentráltan vannak. Mind együtt vannak. Mozdulni nem tudnak. Nem tudnak elmenekülni a tócsából. Repülni nem tudnak. És könnyen hozzáférhetőek. Símán oda lehet sétálni a tócsához és meg lehet őket ölni. Nem igaz?
So the problem that we face with this is that, throughout the landscape, all these pools of water with the larvae, they are scattered all over the place, which makes it very hard for an inspector like this to actually find all these breeding sites and treat them with insecticides. And last year we thought very, very hard, how can we resolve this problem? Until we realized that just like us -- we have a unique smell -- mosquito larvae also have a very unique smell.
A probléma csak az, hogy az egész vidéken, ezek a tócsák a lárvákkal, elszórtan vannak mindenütt, ami eléggé megnehezíti egy ilyen nyomozó dolgát, aki feladata megtalálni és rovarölővel kezelni ezeket a tenyészhelyeket. És tavaly nagyon, nagyon törtük a fejünket, hogy miként lehetne ezt megoldani. Aztán rájöttünk, hogy éppúgy, mint nekünk, akiknek egyedi szagunk van, a szúnyog lárváknak is sajátos szaguk van.
And so we set up another crazy experiment, because we collected the smell of these larvae, put it on pieces of cloth, and then did something very remarkable. Here we have a bar with four holes and we put the smell of these larvae in the left hole. Oh, that was very quick. And then you see the dog. It's called Tweed. It's a border collie. He's examining these holes and now he's got it already. He's going back to check the control holes again, but he's coming back to the first one, and now he's locking into that smell, which means that now, we can use dogs with these inspectors to much better find the breeding sites of mosquitoes in the field, and therefore have a much bigger impact on malaria. This lady is Ellen van der Zweep. She's one of the best dog trainers in the world, and she believes that we can do a lot more. Since we also know that people that carry malaria parasites smell different compared to people that are uninfected, she's convinced that we can train dogs to find people that carry the parasite. That means that in a population where malaria has gone down all the way and there's few people remaining with parasites, that the dogs can find these people, we can treat them with antimalarial drugs and give the final blow to malaria. Man's best friend in the fight against malaria.
És belevágtunk egy őrült kísérletbe. Szagmintákat gyűjtöttünk a lárváktól, ruhadarabokra tettük a mintákat, és nagyon érdekes dolgot csináltunk. A rúdon négy luk van, és a lárva szagmintát a bal oldali lukba tettük. Uhh. Ez gyors volt. És most a kutyát látjátok. Tweednek hívják. Egy border collie. Megvizsgálja a lukakat, és már meg is van. Visszamegy a többi lukat is ellernőrzi még egyszer, de most visszajön az elsőhöz, és most megáll ennél a szagmintánál. Ez azt jelenti, hogy kutyákat is alkalmazhatunk a nyomozók mellett, hogy sokkal jobb eredménnyel megtaláljuk a szúnyog-tenyészhelyeket a terepen, és sokkal nagyobb csapást mérhessünk a maláriára. A hölgyet Ellen van der Zweepnek hívják. Ő az egyik legjobb kutyakiképző a világon. Szerinte még ennél is többet tehetünk. Mivel tudjuk, hogy a maláriát hordozó embereknek más a szaguk, mint a nem fertőzötteknek, ő meg van győződve, hogy megtaníthatjuk a kutyákat, hogy megtalálja azokat az embereket, akik hordozzák a parazitát. Ez azt jelenti, hogy egy olyan populációban, ahol a maláriát visszaszorították, és már csak kevés ember hordozza a parazitát, a kutyák meg tudják találni a fertőzött embereket, akiket maláriagyógyszerrel lehet kezelni, és ezzel végső csapást mérhetünk a maláriára. Az ember legjobb barátja a malária elleni harcban.
My third story is perhaps even more remarkable ... and, I should say, has never been shown to the public until today.
A harmadik történetem talán meg lenyűgözőbb, és be kell valljam, még sehol nem került bemutatásra.
(Audience cheers)
Jeee!
Yeah. It's a crazy story, but I believe it's perhaps the best and ultimate revenge against mosquitoes ever. In fact, people have told me that now they will enjoy being bitten by mosquitoes. And the question of course is, what would make someone enjoy being bitten by mosquitoes? And the answer I have right here ... in my pocket --
Egy őrült történet, de azt hiszem talán a legjobb és végső bosszú a szúnyogok ellen, ami valaha létezett. Annyira, hogy többen azt mondták nekem, hogy mostantól élvezni fogják, ahogy a szúnyog szívja a vérüket. Természetesen a kérdés az, hogy mi késztetne valakit arra, hogy élvezze a szúnyog csípését? És a válasz itt van a zsebemben.
(Laughter)
Ha megtalálom.
if I get it. It's a tablet. A simple tablet, and when I take it with water ... it does miracles. Thank you.
Egy pirula. Egy egyszerű pirula. És ha beveszem vízzel, csodákra képes. Köszönöm. (Iszik)
Now, let me show you how this works. Here in this box, I have a cage with several hundred hungry female mosquitoes ...
Most hadd mutassam meg, hogy hogy működik. Ebben a dobozban van egy ketrec, jó néhány száz éhes
(Laughter)
nőstény szúnyoggal,
that I'm just about to release.
amiket most szépen kieresztek. (Nevetés)
(Laughter)
Vicceltem. Csak vicceltem.
Just kidding, just kidding.
(Laughter)
Azt fogom megmutatni, hogy beleteszem a karomat
What I'm going to show you is, I'm gonna stick my arm into it and I will show you how quickly they will bite. There we go. Don't worry, I do this all the time in the lab. There we go. OK. Now, on the video -- on the video here, I'm going to show you exactly the same thing, except that what I'm showing you on the video happened one hour after I took the tablet. Have a look. That doesn't work. OK. Sorry about that. I'm sticking in my arm, I'm giving them a big juicy blood meal, I'm shaking them off, and we follow them through time to see these mosquitoes get very, very sick indeed, here shown in fast motion. And three hours later, what we see at the bottom of the cage is dead mosquitoes ... very dead mosquitoes. And I'm going to say, ladies and gentlemen, we have swapped the cards with mosquitoes. They don't kill us. We kill them.
és megmutatom, hogy milyen gyorsan fognak csípni. Kezdem is. Ne izguljatok. A laborban folyton ezt csinálom. Tessék. Benne is van. Namost a videón, ezen a videón pontosan ezt fogom megmutatni. Kívéve, hogy amit a videón mutatok egy órával azután készült, hogy bevettem a pirulát. Nézzétek! Ez nem működik. Oké. Elnézést kérek. Beleteszem a karom, adok nekik egy fogás jó zaftos vért, lerázom őket, és folyamatosan figyeljük, amint a szúnyogok nagyon, nagyon betegek lesznek. Gyorsított felvételt látnak és három óra elteltével, amit a doboz alján látunk az nem más, mint döglött szúnyogok. Nagyon döglött szúnyogok. Hölgyeim és uraim kijelenthetem, hogy fordult a kocka. Nem ők ölnek meg mindket, hanem mi őket!
(Applause)
(Taps)
Now --
És most -- (Nevetés) --
(Laughter) Maastricht, be prepared. Now, think of what we can do with this. We can actually use this to contain outbreaks of mosquito-born diseases, of epidemics, right? And better still, imagine what would happen if, in a very large area, everyone would take these drugs, for just three weeks. That would give us an opportunity to actually eliminate malaria as a disease.
vigyázz Maastricht! Gondoljatok arra, hogy mi mindent elérhetünk ezzel. Például feltartóztathatunk szúnyog által terjesztett betegségeket, járványokat, igaz? Sőt, képzeljétek el mi történne, ha egy hatalmas területen, mindenki szedné ezt a gyógyszert, mindössze három hétig. Ezzel jó esetben akár elpusztíthatjuk a maláriát, mint betegséget.
So cheese, dogs and a pill to kill mosquitoes. That's the kind of out-of-the-box science that I love doing ... for the betterment of mankind, but especially for her, so that she can grow up in a world without malaria.
Tehát sajt, kutyák és szúnyogölő pirula. Ezt a fajta kreatív tudományt szeretem művelni, az emberek javára, de különösen érte, hogy egy olyan világban nőhessen fel, ahol nincs malária. Köszönöm. (Taps)
Thank you.
(Applause)