Λέγεται συχνά ότι μπορείς να μάθεις πολλά για ένα άτομο, κοιτάζοντας τι έχει στη βιβλιοθήκη του. Τι λέει η βιβλιοθήκη μου για μένα; Όταν αναρωτήθηκα πριν από μερικά χρόνια, ανακάλυψα κάτι ανησυχητικό. Θεωρούσα πάντα τον εαυτό μου ως ένα αρκετά καλλιεργημένο, κοσμοπολίτικο άτομο. Όμως η βιβλιοθήκη μου διηγούταν μια διαφορετική ιστορία. Σχεδόν όλοι οι τίτλοι που περιείχε ήταν από Βρετανούς ή Βορειοαμερικάνους συγγραφείς και δεν υπήρχε σχεδόν τίποτα σε μετάφραση. Η ανακάλυψη αυτού του μεγάλου πολιτισμικού τυφλού σημείου ήταν αρκετά σοκαριστική. Όταν το σκεφτόμουν, ένιωθα πραγματική ντροπή. Ήξερα ότι πρέπει να υπάρχουν πολλές εκπληκτικές ιστορίες από συγγραφείς που δουλεύουν σε γλώσσες εκτός της Αγγλικής. Ήταν αρκετά λυπηρή η σκέψη ότι οι αναγνωστικές μου συνήθειες σήμαιναν ότι πιθανόν να μην τις συναντούσα ποτέ. Αποφάσισα λοιπόν να ακολουθήσω εντατικά μαθήματα παγκόσμιων αναγνωσμάτων. Το 2012 ήταν μια πολύ διεθνής χρονιά για το Ηνωμένο Βασίλειο. Ήταν η χρονιά των Ολυμπιακών του Λονδίνου. Αποφάσισα έτσι να τη χρησιμοποιήσω ως χρονικό πλαίσιο για να διαβάσω ένα μυθιστόρημα, μια σύντομη συλλογή ιστοριών ή απομνημονεύματα από κάθε χώρα του κόσμου. Κι έτσι κι έκανα. Ήταν πολύ συναρπαστικό και έμαθα πολλά αξιοσημείωτα πράγματα και έκανα κάποιες υπέροχες γνωριμίες που θέλω να μοιραστώ σήμερα μαζί σας. Όμως ξεκίνησε με μερικά πρακτικά προβλήματα. Αφού αποφάσισα ποιες από τις πολλές διαφορετικές λίστες με χώρες του κόσμου θα χρησιμοποιούσα για το έργο μου, κατέληξα με τη λίστα αναγνωρισμένων εθνών του ΟΗΕ, στην οποία πρόσθεσα την Ταϊβάν, κάτι που μου έδωσε ένα σύνολο από 196 χώρες. Αφού κατέληξα στο πώς θα συνδυάσω ανάγνωση και ενημέρωση μπλογκ για περίπου τέσσερα βιβλία την εβδομάδα και δουλεύοντας πέντε μέρες την εβδομάδα, ήρθα αντιμέτωπη με το γεγονός ότι ίσως να μην κατάφερνα καν να βρω βιβλία στα Αγγλικά από κάθε χώρα. Σχεδόν μόνο 4,5% των λογοτεχνικών έργων που δημοσιεύονται κάθε χρόνο στην Αγγλία είναι μεταφράσεις και οι αριθμοί είναι σχεδόν ίδιοι στις περισσότερες αγγλόφωνες χώρες. Αν και το ποσοστό των μεταφρασμένων βιβλίων που δημοσιεύονται σε πολλές άλλες χώρες είναι πολύ υψηλότερο. Αν και το 4,5% είναι αρκετό για αρχή, αυτό που δεν σας λέει το ποσοστό αυτό είναι ότι πολλά από τα βιβλία αυτά προέρχονται από χώρες με ισχυρά εκδοτικά δίκτυα και πολλοί επαγγελματίες του χώρου έχουν προτεραιότητα να τα πουλήσουν σε αγγλόφωνους εκδοτικούς οίκους. Για παράδειγμα, αν και πάνω από 100 βιβλία μεταφράζονται από τα Γαλλικά και εκδίδονται ετησίως στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα περισσότερα προέρχονται από χώρες, όπως η Γαλλία και η Ελβετία. Η γαλλόφωνη Αφρική, από την άλλη, εμφανίζεται σπάνια. Η ουσία είναι ότι υπάρχουν στην πραγματικότητα πολλά έθνη που μπορεί να έχουν λίγη ή και καθόλου εμπορικά διαθέσιμη λογοτεχνία στα Αγγλικά. Τα βιβλία τους παραμένουν αόρατα για τους αναγνώστες
It's often said that you can tell a lot about a person by looking at what's on their bookshelves. What do my bookshelves say about me? Well, when I asked myself this question a few years ago, I made an alarming discovery. I'd always thought of myself as a fairly cultured, cosmopolitan sort of person. But my bookshelves told a rather different story. Pretty much all the titles on them were by British or North American authors, and there was almost nothing in translation. Discovering this massive, cultural blind spot in my reading came as quite a shock. And when I thought about it, it seemed like a real shame. I knew there had to be lots of amazing stories out there by writers working in languages other than English. And it seemed really sad to think that my reading habits meant I would probably never encounter them. So, I decided to prescribe myself an intensive course of global reading. 2012 was set to be a very international year for the UK; it was the year of the London Olympics. And so I decided to use it as my time frame to try to read a novel, short story collection or memoir from every country in the world. And so I did. And it was very exciting and I learned some remarkable things and made some wonderful connections that I want to share with you today. But it started with some practical problems. After I'd worked out which of the many different lists of countries in the world to use for my project, I ended up going with the list of UN-recognized nations, to which I added Taiwan, which gave me a total of 196 countries. And after I'd worked out how to fit reading and blogging about, roughly, four books a week around working five days a week, I then had to face up to the fact that I might even not be able to get books in English from every country. Only around 4.5 percent of the literary works published each year in the UK are translations, and the figures are similar for much of the English-speaking world. Although, the proportion of translated books published in many other countries is a lot higher. 4.5 percent is tiny enough to start with, but what that figure doesn't tell you is that many of those books will come from countries with strong publishing networks and lots of industry professionals primed to go out and sell those titles to English-language publishers. So, for example, although well over 100 books are translated from French and published in the UK each year, most of them will come from countries like France or Switzerland. French-speaking Africa, on the other hand, will rarely ever get a look-in. The upshot is that there are actually quite a lot of nations that may have little or even no commercially available literature in English. Their books remain invisible to readers
της γλώσσας με τις περισσότερες εκδόσεις παγκοσμίως. Ξεκινώντας λοιπόν να διαβάσω τον κόσμο, η μεγαλύτερη πρόκληση απ' όλες για μένα ήταν το γεγονός ότι δεν ήξερα από πού να ξεκινήσω. Έχοντας περάσει όλη μου τη ζωή διαβάζοντας σχεδόν αποκλειστικά βρετανικά και βορειοαμερικάνικα βιβλία, Δεν είχα ιδέα για το πώς να αναζητήσω και να βρω ιστορίες και να τις επιλέξω από το σύνολο των χωρών του κόσμου. Δεν ήξερα πώς να αναζητήσω μια ιστορία από τη Σουαζιλάνδη. Δεν γνώριζα κάποιο καλό μυθιστόρημα από τη Ναμίμπια. Δεν το αρνούμαι. Ήμουν μια αδαής λογοτεχνική ξενόφοβη. Πώς λοιπόν θα διάβαζα τον κόσμο; Έπρεπε να ζητήσω βοήθεια. Τον Οκτώβριο του 2011, δημιούργησα το μπλογκ μου ayearofreadingtheworld.com, και κοινοποίησα μια σύντομη έκκληση. Εξήγησα ποια είμαι, πόσο περιορισμένα ήταν τα αναγνώσματά μου και ζήτησα από τυχόν ενδιαφερόμενους να αφήσουν μήνυμα, προτείνοντας τι θα μπορούσα να διαβάσω από άλλα μέρη του πλανήτη. Δεν είχα ιδέα αν θα υπήρχαν ενδιαφερόμενοι, αλλά λίγες ώρες μετά τη διαδικτυακή μου έκκληση, εμφανίστηκαν οι πρώτοι ενδιαφερόμενοι. Στην αρχή ήταν φίλοι και συνάδελφοι. Έπειτα φίλοι φίλων. Και σύντομα, άγνωστοι. Τέσσερις μέρες αφότου ανάρτησα την έκκληση στο διαδίκτυο, έλαβα μήνυμα από μια γυναίκα, ονόματι Ραφιντά, από την Κουάλα Λουμπούρ. Είπε ότι της άρεσε πολύ η ιδέα του εγχειρήματός μου. Με ρώτησε αν μπορούσε να πάει στο τοπικό της αγγλόφωνο βιβλιοπωλείο, και να επιλέξει ένα μαλαισιανό βιβλίο και να μου το στείλει. Δέχτηκα με ενθουσιασμό και λίγες εβδομάδες αργότερα, έλαβα δέμα με όχι ένα, αλλά δύο βιβλία. Η επιλογή της Ραφίντα από τη Μαλαισία, και ένα βιβλίο από τη Σιγκαπούρη που επέλεξε επίσης για μένα. Τη στιγμή εκείνη, εξεπλάγην που μια άγνωστη που έμενε πάνω από 10.000 χιλιόμετρα μακριά θα έμπαινε σε τόσο κόπο για να βοηθήσει κάποιον που ενδεχομένως να μη συναντούσε ποτέ. Όμως η καλοσύνη της Ραφίντα αποτέλεσε τον κανόνα τη χρονιά εκείνη. Συνεχώς, οι άνθρωποι έμπαιναν στον κόπο να με βοηθήσουν. Μερικοί ανέλαβαν την έρευνα για λογαριασμό μου και άλλοι παρέκαμπταν τον δρόμο τους σε διακοπές και επαγγελματικά ταξίδια για να πάνε σε βιβλιοπωλεία για μένα. Τελικά, αν θέλεις να διαβάσεις τον κόσμο, αν θέλεις να τον ανακαλύψεις με ανοιχτό μυαλό, ο κόσμος θα σε βοηθήσει. Όταν επρόκειτο για χώρες με λίγη ή καθόλου εμπορικά διαθέσιμη λογοτεχνία στα Αγγλικά, οι άνθρωποι έκαναν ακόμα περισσότερα. Τα βιβλία έφταναν συχνά από εκπληκτικές πηγές. Για παράδειγμα, το ανάγνωσμά μου από τον Παναμά ήρθε μέσω μιας συζήτησης που είχα με τη Διώρυγα του Παναμά στο Twitter. Ναι, η Διώρυγα του Παναμά έχει λογαριασμό στο Twitter. Όταν έκανα τουίτ για το εγχείρημά μου, μου πρότειναν να προσπαθήσω να βρω το έργο του συγγραφέα Χουάν Ντέιβιντ Μόργκαν, από τον Παναμά. Βρήκα τον ιστότοπο του Μόργκαν και του έστειλα μήνυμα, ρωτώντας τον αν κάποιο από τα ισπανόφωνα μυθιστορήματά του είχαν μεταφραστεί στα Αγγλικά. Είπε ότι δεν είχε εκδοθεί τίποτα, αλλά είχε μια αδημοσίευτη μετάφραση του μυθιστορήματός του «Το χρυσό άλογο». Μου την έστειλε ηλεκτρονικά. επιτρέποντάς μου να γίνω μία από τους πρώτους αναγνώστες του βιβλίου στα Αγγλικά. Ο Μόργκαν δεν ήταν διόλου ο μοναδικός λογοτέχνης που μοιράστηκε το έργο του μαζί μου με αυτόν τον τρόπο. Από τη Σουηδία μέχρι το Παλάου, συγγραφείς και μεταφραστές μου έστειλαν αυτοδημοσιευμένα βιβλία και αδημοσίευτα χειρόγραφα βιβλίων που δεν είχαν επιλεχτεί από αγγλόφωνους εκδότες ή που δεν ήταν πια διαθέσιμα, παρέχοντάς μου μια προνομιούχα ματιά σε αξιόλογους φανταστικούς κόσμους. Διάβασα, για παράδειγμα, για τον Νοτιοαφρικανό βασιλιά Νγκουνγκουνάνε, που ηγήθηκε της αντίστασης εναντίον των Πορτογάλων το 19ο αιώνα, καθώς και για γαμήλιες τελετουργίες σε απομακρυσμένα χωριά των ακτών της Κασπίας θάλασσας, στο Τουρκμενιστάν. Ανακάλυψα την Μπρίτζετ Τζόουνς του Κουβέιτ. (Γέλια) Και διάβασα για ένα όργιο σε ένα δέντρο στην Αγκόλα. Όμως, το εκπληκτικότερο ίσως παράδειγμα της προσπάθειας που ήταν έτοιμοι να καταβάλουν για να με βοηθήσουν να διαβάσω τον κόσμο, συνέβη κατά το τέλος της αναζήτησής μου, όταν προσπάθησα να αποκτήσω ένα βιβλίο του μικροσκοπικού, πορτογαλόφωνου νησιωτικού κρατιδίου της Αφρικής, Σάο Τομέ και Πρίνσιπε. Έχοντας περάσει μήνες, επιχειρώντας ό,τι περνούσε απ' το μυαλό μου για να βρω ένα βιβλίο του έθνους αυτού που να έχει μεταφραστεί στα Αγγλικά, όλα έδειχναν ότι η μόνη επιλογή που μου απέμενε ήταν να δω αν μπορούσε να μου μεταφράσει κάποιος από το μηδέν. Αμφέβαλλα πραγματικά για το αν θα ήθελε κανείς να με βοηθήσει και να θυσιάσει τον χρόνο του για κάτι τέτοιο. Όμως, μία εβδομάδα μετά την έκκλησή μου στο Twitter και στο Facebook προς τους πορτογαλόφωνους, συγκέντρωσα περισσότερα άτομα απ' όσα μπορούσαν να συμμετάσχουν, συμπεριλαμβανομένης της διακεκριμένης στον τομέα της, Μάργκαρετ Τζουλ Κόστα, η οποία μετάφρασε το έργο του νομπελίστα Χοσέ Σαραμάγκο. Με τους εννέα εθελοντές μου, κατάφερα να βρω ένα βιβλίο ενός συγγραφέα από το Σάο Τομέ με αρκετά αντίτυπα για να αγοράσω ηλεκτρονικά. Ιδού ένα από αυτά. Έστειλα από ένα αντίτυπο σε όλους τους εθελοντές μου. Ο καθένας ανέλαβε δύο μικρές ιστορίες της συλλογής, τήρησαν τον λόγο τους, μου έστειλαν τις μεταφράσεις τους και μέσα σε έξι εβδομάδες, είχα ολόκληρο το βιβλίο. Σε αυτήν την περίπτωση, όπως συχνά ανακάλυψα τη χρονιά που διάβασα τον κόσμο, το ότι δεν ήξερα και ήμουν ανοιχτή στα όριά μου αποδείχτηκε μεγάλη ευκαιρία. Στην περίπτωση του Σάο Τόμε και Πρίνσιπε, ήταν ευκαιρία όχι μόνο να μάθω κάτι καινούργιο και να ανακαλύψω μια καινούργια συλλογή με ιστορίες, αλλά συγχρόνως να ενώσω μια ομάδα από ανθρώπους και να διευθύνω μια κοινή δημιουργική προσπάθεια. Η αδυναμία μου είχε γίνει η δύναμη του όλου έργου. Τα βιβλία που διάβασα αυτήν την χρονιά μου άνοιξαν τα μάτια σε πολλά πράγματα. Όπως γνωρίζουν όλοι όσοι απολαμβάνουν το διάβασμα, τα βιβλία έχουν μια ασυνήθιστη δύναμη να σε βγάζουν από τον εαυτό σου και να σε βάζουν στον τρόπο σκέψης κάποιου άλλου, έτσι ώστε, τουλάχιστον για λίγο, να κοιτάξεις τον κόσμο μέσα από διαφορετικά μάτια. Αυτή μπορεί να είναι μια άβολη εμπειρία, ιδίως αν διαβάζεις ένα βιβλίο από έναν πολιτισμό που μπορεί να έχει αρκετά διαφορετικές αξίες από την δικιά σου. Μπορεί όμως να είναι και πολύ διαφωτιστική. Παλεύοντας με άγνωστες ιδέες βοηθάει να ξεκαθαρίσεις τον τρόπο που σκέφτεσαι. Και μπορεί επίσης να φωτίσει τυφλά σημεία στον τρόπο που έβλεπες τον κόσμο. Όταν ξαναείδα την περισσότερη από την αγγλόφωνη λογοτεχνία με την οποία μεγάλωσα, Συνειδητοποίησα πόσο φτωχή ήταν η περισσότερη από αυτήν, συγκρινόμενη με τον πλούτο που έχει να προσφέρει ο κόσμος. Και καθώς γυρνούσαν οι σελίδες, κάτι ακόμα άρχισε να συμβαίνει. Σιγά σιγά, αυτή η μεγάλη λίστα από χώρες με την οποία ξεκίνησα τη χρονιά, άλλαξε από μια ξερή, ακαδημαϊκή λίστα από τοπωνύμια σε ζωντανές οντότητες. Δεν εννοώ φυσικά ότι είναι δυνατόν να αποκτήσεις ολοκληρωμένη εικόνα από μια χώρα απλά διαβάζοντας ένα βιβλίο. Αλλά σωρευτικά οι ιστορίες που διάβασα αυτόν τον χρόνο ζωντάνεψαν μέσα μου όσο ποτέ άλλοτε τον πλούτο, την ποικιλότητα και την πολυπλοκότητα του αξιοσημείωτου πλανήτη μας. Ήταν σαν όλες αυτές οι ιστορίες του κόσμου και οι άνθρωποι που μπήκαν σε τόσο κόπο να με βοηθήσουν να τις διαβάσω τις έκαναν αληθινές για μένα. Αυτές τις μέρες, όταν κοιτάζω στη βιβλιοθήκη μου ή τα βιβλία στον ηλεκτρονικό μου αναγνώστη, μου λένε μια μάλλον διαφορετική ιστορία. Είναι η ιστορία της δύναμης που έχουν τα βιβλία να μας ενώνουν διαμέσου των πολιτικών, γεωγραφικών, πολιτισμικών, κοινωνικών και θρησκευτικών διαχωρισμών. Είναι η ιστορία των δυνατοτήτων που έχουν οι άνθρωποι να δουλέψουν ενωμένοι. Και είναι διαθήκη για την ασυνήθιστη εποχή που ζούμε, στην οποία, χάρη στο διαδίκτυο, είναι ευκολότερο από ποτέ για έναν άγνωστο να μοιραστεί μια ιστορία, μια κοσμοθεωρία, ένα βιβλίο, με κάποιον που μπορεί να μην γνωρίσει ποτέ, στην άλλη πλευρά του πλανήτη. Ελπίζω αυτή η ιστορία να διαρκέσει πολλά ακόμα χρόνια. Και ελπίζω πολλοί περισσότεροι άνθρωποι να συμπορευτούν μαζί μου. Αν διαβάζουμε όλοι πιο ευρέως, θα υπάρχει περισσότερο κίνητρο για τους εκδότες να μεταφράζουν περισσότερα βιβλία και θα κερδίσουμε όλοι μας από αυτό. Ευχαριστώ. (Χειροκρότημα)
of the world's most published language. But when it came to reading the world, the biggest challenge of all for me was that fact that I didn't know where to start. Having spent my life reading almost exclusively British and North American books, I had no idea how to go about sourcing and finding stories and choosing them from much of the rest of the world. I couldn't tell you how to source a story from Swaziland. I wouldn't know a good novel from Namibia. There was no hiding it -- I was a clueless literary xenophobe. So how on earth was I going to read the world? I was going to have to ask for help. So in October 2011, I registered my blog, ayearofreadingtheworld.com, and I posted a short appeal online. I explained who I was, how narrow my reading had been, and I asked anyone who cared to to leave a message suggesting what I might read from other parts of the planet. Now, I had no idea whether anyone would be interested, but within a few hours of me posting that appeal online, people started to get in touch. At first, it was friends and colleagues. Then it was friends of friends. And pretty soon, it was strangers. Four days after I put that appeal online, I got a message from a woman called Rafidah in Kuala Lumpur. She said she loved the sound of my project, could she go to her local English-language bookshop and choose my Malaysian book and post it to me? I accepted enthusiastically, and a few weeks later, a package arrived containing not one, but two books -- Rafidah's choice from Malaysia, and a book from Singapore that she had also picked out for me. Now, at the time, I was amazed that a stranger more than 6,000 miles away would go to such lengths to help someone she would probably never meet. But Rafidah's kindness proved to be the pattern for that year. Time and again, people went out of their way to help me. Some took on research on my behalf, and others made detours on holidays and business trips to go to bookshops for me. It turns out, if you want to read the world, if you want to encounter it with an open mind, the world will help you. When it came to countries with little or no commercially available literature in English, people went further still. Books often came from surprising sources. My Panamanian read, for example, came through a conversation I had with the Panama Canal on Twitter. Yes, the Panama Canal has a Twitter account. And when I tweeted at it about my project, it suggested that I might like to try and get hold of the work of the Panamanian author Juan David Morgan. I found Morgan's website and I sent him a message, asking if any of his Spanish-language novels had been translated into English. And he said that nothing had been published, but he did have an unpublished translation of his novel "The Golden Horse." He emailed this to me, allowing me to become one of the first people ever to read that book in English. Morgan was by no means the only wordsmith to share his work with me in this way. From Sweden to Palau, writers and translators sent me self-published books and unpublished manuscripts of books that hadn't been picked up by Anglophone publishers or that were no longer available, giving me privileged glimpses of some remarkable imaginary worlds. I read, for example, about the Southern African king Ngungunhane, who led the resistance against the Portuguese in the 19th century; and about marriage rituals in a remote village on the shores of the Caspian sea in Turkmenistan. I met Kuwait's answer to Bridget Jones. (Laughter) And I read about an orgy in a tree in Angola. But perhaps the most amazing example of the lengths that people were prepared to go to to help me read the world, came towards the end of my quest, when I tried to get hold of a book from the tiny, Portuguese-speaking African island nation of São Tomé and Príncipe. Now, having spent several months trying everything I could think of to find a book that had been translated into English from the nation, it seemed as though the only option left to me was to see if I could get something translated for me from scratch. Now, I was really dubious whether anyone was going to want to help with this, and give up their time for something like that. But, within a week of me putting a call out on Twitter and Facebook for Portuguese speakers, I had more people than I could involve in the project, including Margaret Jull Costa, a leader in her field, who has translated the work of Nobel Prize winner José Saramago. With my nine volunteers in place, I managed to find a book by a São Toméan author that I could buy enough copies of online. Here's one of them. And I sent a copy out to each of my volunteers. They all took on a couple of short stories from this collection, stuck to their word, sent their translations back to me, and within six weeks, I had the entire book to read. In that case, as I found so often during my year of reading the world, my not knowing and being open about my limitations had become a big opportunity. When it came to São Tomé and Príncipe, it was a chance not only to learn something new and discover a new collection of stories, but also to bring together a group of people and facilitate a joint creative endeavor. My weakness had become the project's strength. The books I read that year opened my eyes to many things. As those who enjoy reading will know, books have an extraordinary power to take you out of yourself and into someone else's mindset, so that, for a while at least, you look at the world through different eyes. That can be an uncomfortable experience, particularly if you're reading a book from a culture that may have quite different values to your own. But it can also be really enlightening. Wrestling with unfamiliar ideas can help clarify your own thinking. And it can also show up blind spots in the way you might have been looking at the world. When I looked back at much of the English-language literature I'd grown up with, for example, I began to see how narrow a lot of it was, compared to the richness that the world has to offer. And as the pages turned, something else started to happen, too. Little by little, that long list of countries that I'd started the year with, changed from a rather dry, academic register of place names into living, breathing entities. Now, I don't want to suggest that it's at all possible to get a rounded picture of a country simply by reading one book. But cumulatively, the stories I read that year made me more alive than ever before to the richness, diversity and complexity of our remarkable planet. It was as though the world's stories and the people who'd gone to such lengths to help me read them had made it real to me. These days, when I look at my bookshelves or consider the works on my e-reader, they tell a rather different story. It's the story of the power books have to connect us across political, geographical, cultural, social, religious divides. It's the tale of the potential human beings have to work together. And, it's testament to the extraordinary times we live in, where, thanks to the Internet, it's easier than ever before for a stranger to share a story, a worldview, a book with someone she may never meet, on the other side of the planet. I hope it's a story I'm reading for many years to come. And I hope many more people will join me. If we all read more widely, there'd be more incentive for publishers to translate more books, and we would all be richer for that. Thank you. (Applause)