In the Egyptian Book of the Dead, there’s a banishment spell that declares, “Be far from me, O vile cockroach.” More than 3,000 years later, we’re still trying to oust these insects. But from poison traps to hastily brandished slippers, cockroaches seem to weather just about everything we throw at them. So what makes cockroaches so hard to kill?
Mısır Ölüm Kitabı’nda “Benden uzak dur, seni alçak hamam böceği” diyen bir kovma büyüsü var. 3.000 yıldan fazla bir süre sonra hala bu böceklerden kurtulmaya çalışıyoruz fakat zehirli tuzaklarından tutun alelacele fırlatılmış terliklere kadar onlara attığımız neredeyse her şeyi atlatmışa benziyorlar. O halde hamam böceklerini öldürmesi bu kadar zor yapan ne?
There are nearly 5,000 cockroach species. 99% of them live in a range of habitats where they play important ecological roles by recycling dead or decaying organic matter and nourishing other animals. But a couple dozen species adapted to live in close association with humans. German and American cockroaches are among the most common. And they owe their resilience to a combination of physical and chemical adaptations.
Yaklaşık 5.000 hamam böceği türü vardır. %99′u, ölüyü geri dönüştürerek ya da organik maddeyi parçalayarak ve diğer hayvanları besleyerek önemli ekolojik roller oynadıkları çeşitli ortamlarda yaşarlar. Ama birkaç düzine hamam böceği türü insanlarla yakın yaşamaya adapte olmuş. Alman ve Amerikan hamam böceği en yaygın olanlar arasında. Dayanıklıklarını ise fiziksel ve kimyasal adaptasyonların kombinasyonuna borçlular.
When it comes to old-fashioned removal methods, they're troublingly tenacious. An American cockroach’s sensory hairs or structures pick up subtle air currents and rapidly send signals to its central nervous system. The roach can then turn and sprint away within a few milliseconds. And it’s among the fastest invertebrates ever recorded, reaching speeds of up to 50 body lengths per second. This would be the human equivalent of running more than 300 kilometers per hour. And finding a hiding place is no problem. With its flattened, flexible body, an American cockroach can squeeze into spaces less than a quarter of its height. Even if we do land a hit, it can withstand compressive forces of up to 900 times its own weight by distributing the impact along its body.
Söz konusu eski usul yok etme yöntemleri olunca rahatsız edici bir şekilde inatçılar. Amerikan hamam böceğinin bıyıkları veya bünyeleri hafif esintileri hissediyor ve hızla merkezi sinir sistemine sinyal gönderiyor. Hamam böceği sonra birkaç milisaniye içinde dönüp hızla koşuyor. Kayıtlara geçmiş en hızlı omurgasızlar arasında, saniyede 50 vücut uzunluğu hızına ulaşıyor. Bu, bir insanın saatte 300 kilometreden fazla koşmasına denk geliyor. Saklanma yeri de bulmak sorun değil. Düz, esnek vücuduyla bir Amerikan hamam böceği boyunun çeyreğinden daha küçük yerlere sığabilir. Vursak bile darbeyi vücuduna dağıtarak ağırlığının 900 katı kadar basınç kuvvetine dayanabilir.
And the cockroach’s toughness doesn’t end there. Cockroaches can eat a variety of organic matter, including hair, dead skin, adhesives, and paper. This is made possible by an expansive set of digestive enzymes. Cockroaches are able to thrive even in nutrient-poor environments. Roaches often eat decaying foods that are low in nitrogen— an essential component of DNA and proteins. But they survive by storing nitrogen-containing wastes in their bodies and having a resident group of bacteria recycle the nitrogen into useful molecules for them.
Hamam böceğinin dayanıklılığı bununla da bitmiyor. Hamam böcekleri çeşitli organik maddeler yiyebilir; buna saç, ölü deri, yapıştırıcı ve kağıt da dahil. Bu, geniş bir sindirim enzimi seti ile mümkün. Hamam böcekleri besin yönünden kötü ortamlarda bile büyüyebiliyorlar. Hamam böcekleri genellikle DNA’nın ve proteinin ana bileşeni olan azotun az miktarda bulunduğu çürüyen besinleri yer. Fakat vücutlarında azot bulunan atıkları depolayarak ve azotu onlar için yararlı moleküllere geri dönüştüren bir bakteri grubuna sahip olarak hayatta kalırlar.
Meanwhile, German cockroaches will eat their own poop, vomit, and dead or dying colony members without hesitation. An American cockroach will frolic in sewers, consuming excrement and toting microbes like Staphylococcus aureus and E.coli. But they’ll rarely suffer any consequences. This is because they’re equipped with genes that provide immunity against numerous pathogens. These genes are often duplicated many times over. So when infected, the cockroach’s immune system efficiently unleashes many antimicrobial molecules.
Bu sırada Alman hamam böcekleri kendi dışkılarını, kusmuklarını ve ölü ya da ölmekte olan koloni üyelerini tereddüt etmeden yerler. Bir Amerikan hamam böceği lağımlarda gülüp oynar, dışkı tüketir ve Staphylococcus aureus ve E.coli gibi mikropları taşır. Fakat nadiren sonuçlarına katlanırlar. Bunun nedeni, çeşitli patojenlere karşı bağışıklık kazandıran genlere sahip olmalarıdır. Bu genler genellikle birçok kez kopyalanır. Enfekte olduklarında hamam böceğinin bağışıklık sistemi etkili bir biçimde birçok antimikrobiyal molekül serbest bırakır.
Cockroaches also have a slew of defenses against pesticides. When a non-resistant roach walks on a surface that’s been sprayed with a pyrethroid insecticide, for example, the results will likely be fatal. Once absorbed, the chemical binds to sodium channel proteins, which help propagate nerve impulses. The pyrethroid keeps the sodium channels open, so the nerves fire repeatedly. And soon, the cockroach dies. But if a resistant roach is exposed to pyrethroids, it’ll be just fine. Genetic mutations have given them sodium channels that the pyrethroids can’t bind to. The cockroach also produces more detoxification enzymes, which render the pesticide harmless, and the cockroach simply excretes it as a waste. Because German cockroaches reproduce especially quickly, populations may evolve resistance to a new pesticide within months. So far, they're already resistant to 43 different chemicals.
Hamam böceklerinin ayrıca böcek ilaçlarına karşı bir sürü savunmaları vardır. Dayanıklı olmayan bir hamam böceği mesela piretroid böcek ilacı sıkılan bir yüzeyde yürüdüğünde sonuç muhtemelen ölümcül olacaktır. Bir kez emildiğinde kimyasal, sodyum kanalı proteinlerine bağlanacaktır, bu da sinir sinyallerinin yayılmasına yardım eder. Piretroid, sodyum kanalını açık tutar; böylece sinirler durmadan ateşlenir ve çok geçmeden hamam böceği ölür. Ama dayanıklı bir hamam böceği piretroide maruz kaldığında bir şey olmaz. Genetik mutasyonlar, onlara piretroidin bağlanamayacağı sodyum kanalları verir. Hamam böceği ayrıca daha fazla detoksifikasyon enzimi üretir, bu da böcek ilacını zararsız kılar ve hamam böceği zehri sadece bir atık olarak vücudundan atar. Alman hamam böcekleri çok hızlı çoğaldıkları için nüfus aylar içinde yeni bir böcek ilacına dayanıklılık kazanabilir. Şimdiye kadar 43 farklı kimyasala karşı dayanıklılar bile.
But contrary to popular belief, cockroaches would probably not survive a nuclear apocalypse. Compared with other insects, cockroaches are only mildly tolerant to radiation. They would die near the sites of nuclear explosions and would still be severely compromised miles away. Moreover, disasters that threaten humanity also jeopardize the habitats and buffets we provide roaches. Perhaps the only way to beat them is through our mutual destruction. Or maybe cockroaches would find even more surprising ways to thrive long after we’re gone.
Ama bilinenin aksine, hamam böcekleri muhtemelen bir nükleer kıyametten sağ kurtulamaz. Diğer böceklere kıyasla hamam böcekleri radyasyona sadece biraz dayanıklıdırlar. Nükleer patlama alanlarının yakınında ölürler ve kilometrelerce uzakta bile hala ciddi bir şekilde tehlikede olacaklardır. Dahası insanlığı tehdit eden felaketler aynı zamanda hamam böceklerine sunduğumuz büfe ve ortamları tehlikeye sokacaktır. Onları yenmenin tek yolu belki de ortak tahribattır ya da hamam böcekleri belki de biz gittikten çok sonra bile büyümenin daha da şaşırtıcı yollarını bulacaklardır.