Stephanie Busari: President Ameenah, thank you for joining us. Even as TED speakers go, you're something of an overachiever.
S.Busari: Tổng Thống Ameenah, cảm ơn bà đã tham gia cùng chúng tôi. Thường thì các diễn giả của TED là người thành đạt,
Ameenah Gurib-Fakim: (Laughs)
nhưng bà còn hơn thế nữa. Ameenah Gurib-Fakim: (cười)
SB: You have a PhD in organic chemistry, you were vice chancellor of the University of Mauritius, a successful entrepreneur, you've won numerous awards for your work in science and you're the first Muslim female head of state in Africa.
SB: Bà là tiến sĩ ngành hóa hữu cơ, từng là phó hiệu trưởng trường đại học Mauritius, một doanh nhân thành đạt, đã gặt hái vô số giải thưởng về thành tựu khoa học và là người phụ nữ Hồi giáo đầu tiên đứng đầu một quốc gia châu Phi.
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)
And of course, you're no stranger to the TEDGlobal stage; you gave a talk in 2014. Did you have any political ambitions at that time? How did you go from academic to president?
Và dĩ nhiên, bà cũng không xa lạ gì với sân khấu của TEDGlobal. Bà từng diễn thuyết vào năm 2014. Bà đã có tham vọng chính trị ở thời điểm đó chưa ? Từ một học giả, bà đến với chức vị Tổng Thống như thế nào?
AGF: OK, thanks, Stephanie. First of all, I'd like to thank TED for having given me the opportunity to be here today. And I would also like to thank the government of Tanzania and the president for the welcome. And also, I'd like to thank the contribution of our consul, Mr. Rizvi, who's here, has been very supportive for all our stay here. Now, to answer your question, did I have any ambitions in politics? The straight answer is no. I did not choose the world of politics; the world of politics chose me. So here I am.
AGF: Cảm ơn, Stephanie. Lời đầu tiên, tôi muốn cảm ơn TED đã cho tôi cơ hội đến đây hôm nay. Và tôi cũng muốn cảm ơn chính phủ và tổng thống Tanzania về sự tiếp đón nồng nhiệt. Và tôi cũng xin cảm ơn những đóng góp của ông Rizvi, đại sứ của Mauritius người cũng có mặt tại đây, đã hỗ trợ chúng tôi hết mình trong suốt thời gian tại đây. Bây giờ, để trả lời câu hỏi của bạn về việc hồi đó tôi có tham vọng dấn thân vào chính trị không? Câu trả lời ngắn gọn là không. Tôi không chọn chính trị; chính trị đã chọn tôi. Và giờ tôi ở đây.
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)
SB: So, was there ever anything in your journey that ever made you think that one day you would become president of your country? Did you ever imagine that?
SB: Vậy, có điều gì trong cuộc sống khiến bà nghĩ rằng ngày nào đó mình sẽ làm Tổng Thống không? Đã bao giờ bà nghĩ như vậy? AGF: Chưa bao giờ.
AGF: Absolutely not. I think the journey started immediately after TED, actually. When I went back, this journalist called me and said, "You know, your name has been cited for the president of the republic," I said, "Ma'am, you must be mistaken, because I have no ambition whatsoever." She said, "No, it's serious. Can you come and tell me this in the form of a declaration? So, OK, you'll come?" So, of course, as good journalists go, the next day I see my TED picture and, with my name, Ameenah Gurib-Fakim, "For president?" A very small interrogation mark -- and people don't see the interrogation mark, they just see my name and they see my picture.
Thật ra, tôi nghĩ hành trình của mình bắt đầu ngay sau khi đến với TED. Khi về tới nhà, một phóng viên đã gọi và nói với tôi: "Bà biết không, tên bà được nhắc đến cho chức vị Tổng Thống," Tôi nói: "Cô nhầm rồi, vì tôi không có tham vọng này." Cô ấy nói: "Không, tôi nghiêm túc đấy." "Cô có thể đến và cho tôi xem tuyên bố chính thức không ? Được rồi, cô sẽ đến đúng không?" Và như thế, khi cánh phóng viên rời đi, ngày hôm sau, tôi thấy hình TED của mình cùng với tên Ameenah Gurib-Fakim, "Làm Tổng Thống?" Với một dấu chấm hỏi nhỏ - và mọi người không thấy dấu chấm hỏi ấy, họ chỉ thấy tên và hình của tôi.
And that was a sounding board. And again, as you have just said, it was a very interesting scenario because it was a scenario where they wanted to have somebody who was credible, had this political neutrality and at the same time, was for a minority because Islam is a minority religion in Mauritius, because in Mauritius, we stratify people's origins by virtue of their religious belief. And -- I was a woman. So this made it all very interesting.
Và đó là một phản ứng tốt. Và như bạn đã nói, đó là một kịch bản hết sức thú vị mà ở đó, người dân muốn một người nào đó, đáng tin cậy, có sự trung lập về chính trị và đồng thời, ủng hộ người thiểu số vì Đạo Hồi là đạo thiểu số ở Mauritius, ở Mauritius, chúng tôi phân tầng gốc gác của mọi người dựa trên đức tin tôn giáo của họ Và -- tôi là một phụ nữ. Điều khiến mọi thứ càng trở nên thú vị hơn.
So there we go, and this whole campaign started, and then people said, "Why not?" Now, this is very important to note, Stephanie, because normally, the president is elected after the election. And here we had a scenario where the name of the president was flagged before the election process, during the campaign. So when people voted, they knew that at some point, they would have this Muslim woman president.
Và thế là, chiến dịch tranh cử bắt đầu, mọi người nói: "Tại sao không?" Đây là một điều rất quan trọng cần ghi lại, vì thông thường, Tổng Thống được chọn sau cuộc bầu cử. Với chúng tôi, tên của Tổng Thống lại được để ý trước bầu cử, trong chiến dịch bầu cử. Nên khi đi bầu, mọi người đã biết lúc nào đó, người phụ nữ Đạo Hồi này sẽ làm Tổng Thống.
SB: Does it feel significant to you as a woman to be the first female president of your country?
SB: Là phụ nữ, bà có cảm thấy tầm quan trọng của việc trở thành nữ Tổng Thống đầu tiên ở nước bà không?
AGF: It's important for many reasons. I think, obviously, you just mentioned the terrible statistics of two female presidents in the whole of Africa. But more importantly, I think it's important also coming from the background I come from -- by background I mean not ethnic, but more academic and entrepreneurial -- to be there, to be that role model for that little girl growing in my village to say, "Yes, it's possible." It's possible.
AGF: Có nhiều lí do tại sao điều đó quan trọng. Rõ ràng là, theo thông kê ít ỏi mà bạn vừa nhắc tới chỉ có hai nữ Tổng Thống trên toàn Châu Phi. Nhưng quan trọng hơn, tôi nghĩ đó là xuất phát điểm của mình -- tôi không có ý nói về gốc gác dân tộc, mà là một học giả và doanh nhân -- để hiện diện ở đó, là hình mẫu cho các bé gái lớn lên ở trong làng xã của tôi để nói: "Đúng, điều đó có thể." Điều đó là có thể.
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)
It's also important, Stephanie, while I talk about diversity -- diversity in the widest sense of the word. We've seen that whenever there was diversity, whenever there was openness, whenever there was dialogue, this was the time when societies have been most productive. When we talk about the Arab Golden Age, we cannot not think of Ibn Sina, al-Haytham, Averroes, Maimonides. This was a time when cultures, religions -- they were talking to each other. They were at peace with each other. And this was a time when they were highly productive. So I would say: bring down these walls.
Sự đa dạng cũng quan trọng, Stephanie, sự đa dạng theo nghĩa bao quát nhất. Ta thấy rằng bất cứ khi nào có sự đa dạng, sự cởi mở, các cuộc đối thoại, đó là khi xã hội hoạt động hiệu quả nhất. Khi nói về thời Vàng Son của người Ả Rập, ta không thể không nghĩ đến lbn Sina, al-Haytham, Averroes, Maimonides. Đây là thời kỳ mà văn hóa, tôn giáo -- đối thoại với nhau. Chúng tồn tại hài hoà cùng nhau. Và đây là thời kì ta làm việc cực kì hiệu quả. Tôi muốn nói là: hãy gỡ bỏ rào cản.
SB: Absolutely, absolutely.
SB: Chắc chắn rồi.
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)
AGF: Virtual or otherwise.
AGF: Là ảo hay là gì đi nữa.
SB: Let's also talk about another conflict area which you straddle quite interestingly. As a woman of faith and also a scientist, you know, faith and science seem to be at loggerheads. It wasn't always so, but I'm interested to get your thoughts on how you reconcile both and how they coexist for you personally.
SB: Hãy nói về một khía cạnh xung đột khác mà bà xử lí một cách khá thú vị. Là một phữ nữ có đức tin và cũng là một nhà khoa học, bà biết đấy, đức tin và khoa học dường như không tương thích không phải khi nào cũng vậy, nhưng tôi muốn biết bà đã dàn xếp chúng như thế nào, để cùng tồn tại trong cuộc sống cá nhân.
AGF: They're not mutually exclusive. I mean, if you're a scientist, you tend to really look at the perfection of the human body, the way it functions. If you look at nature as a whole. I'm still amazed at the perfection with which the entire ecosystem functions together. However, to the purists, to those who are of faith, they will tell you, "Yes, there has been evolution." Even the Pope has agreed that evolution exists. But there's always the question: What came first? What came before this? When we talk about all the various strata of evolution, we'll always be asking the question, there must be something before. So I'm of the opinion that yes, there is this great spiritual force which is guiding the process, and things like this don't happen by chance. Now, whether you call it religiosity, whether you call this great spirit by any name -- Brahma, Allah, the Holy Trinity -- you name it -- but I still think that these two are not mutually exclusive. They can still coexist with each other.
AGF: Chúng không loại trừ lẫn nhau. Tôi nghĩ rằng, là một nhà khoa học, bạn có xu hướng nhìn vào sự hoàn hảo của cơ thể con người, cách cơ thể hoạt động. Khi nhìn vào tổng thế tự nhiên, tôi vẫn kinh ngạc trước sự hoàn hảo mà toàn bộ hệ sinh thái hoạt động cùng nhau. Tuy nhiên, với người trọng truyền thống, người có đức tin, họ sẽ nói với bạn rằng: "Đúng là có sự tiến hóa" Thậm chí, cả Đức Giáo Hoàng cũng đồng ý rằng tiến hóa tồn tại. Nhưng câu hỏi là: Cái gì xuất hiện đầu tiên? Cái gì có trước? Khi nói về các bước khác nhau của tiến hóa, chúng ta sẽ luôn đặt câu hỏi là, phải có thứ gì đó trước. Vì thế, tôi cho rằng, đúng, có một sức mạnh thần thánh dẫn đường cho quá trình này, và những việc như thế không xảy ra một cách ngẫu nhiên. Dù bạn gọi nó là tôn giáo hay sức mạnh thần thánh bằng bất cứ tên nào -- Brahma, Allah, Ba Ngôi Thánh thần -- bất cứ tên gì -- tôi vẫn nghĩ rằng hai điều này không loại trừ nhau. Chúng có thể cùng tồn tại với nhau.
SB: So let's move to one of your passions -- science. You've made no secret of that. And you've always been passionate about science. I read that when you were a very young girl, you went to a career guidance counselor and told them you wanted to become a chemist, and they said, "No, it's for boys. Boys do science." Did that make you even more determined to study science and to succeed in that field? How did you respond to that?
SB: Hãy chuyển sang một trong những đam mê của bà -- khoa học. Bà đã chia sẻ rộng rãi về điều này. Rằng bà đam mê khoa học. Tôi đọc được rằng khi còn là một cô gái rất trẻ, bà tìm đến một cố vấn hướng nghiệp, và nói rằng bà muốn trở thành nhà hóa học, và được trả lời: "Không, nó dành cho các chàng trai. Các chàng trai mới làm khoa học." Điều đó có làm bà quyết tâm hơn để theo đuổi khoa học và thành công ở lĩnh vực này? Bà muốn nói gì về điều này?
AGF: Well, to begin with, I must say, before I came to that career guidance officer, I had great teachers who motivated. And this is something I would like to draw attention to again, to our education system. We have to do away with this rote learning. We have to ensure that we drive this curiosity in the child, and they need to be curious. And if we want to move along the line for them to become great scientists, they need to become more and more curious in everything they do.
AGF: Để bắt đầu, phải nói rằng, trước khi gặp cố vấn hướng nghiệp, tôi có những giáo viên tuyệt vời, những người truyền cảm hứng. Đây là điều mà một lần nữa tôi muốn thu hút sự quan tâm, tới hệ thống giáo dục. Chúng ta phải tránh xa việc học vẹt. Phải đảm bảo rằng chúng ta thúc đẩy sự hiếu kỳ ở trẻ, và chúng cần sự hiếu kỳ. Nếu muốn trẻ đi đường dài để trở thành những nhà khoa học giỏi, chúng cần phải hiếu kỳ hơn nữa với mọi thứ chúng làm.
So every time -- exactly -- I went to see the careers guidance, he looked at me and said, "What do you want to do?" I said, "I want to study chemistry." "Well, you shouldn't study chemistry because this is for boys. And the next thing, when you come back, there'll be no job for you." So I went back home, and I had a great cheerleader at home who happens to be my father. He said, "What do you want to do?" and asked, "What did he say?" I said, "This is what he said ..." He said, "What are you going to do?" I said, "I'm going to do chemistry." So there I was. And one thing I will say: one must always follow your heart. And my heart was always in chemistry. I did what I was passionate about, and I thought at some point that I had developed this thinking that if you're passionate about what you do, you will not have to work a single day in your life, until I realized it was Confucius who said that.
Chính xác là, mỗi lần đến gặp người hướng nghiệp, ông ấy nhìn tôi và nói: "Cô gái, cháu muốn làm gì?" "Cháu muốn học Hóa học." "Cháu không nên học Hóa, vì nó dành cho con trai. Còn nữa, khi cháu trở về, sẽ không có việc cho cháu đâu." Thế là tôi về nhà, nơi tôi có một hoạt náo viên giỏi, chính là ba tôi. Ông nói: "Con muốn làm gì?" và hỏi: "Ông ấy đã nói gì?" "Ông ấy nói..." Rồi ba hỏi: "Con sẽ làm gì?" Tôi trả lời: "Con sẽ học Hóa học" Và thế là tôi làm. Tôi sẽ nói một điều thế này: Hãy nghe theo trái tim mình. Và trái tim tôi thuộc về hóa học. Tôi đã theo đuổi niềm đam mê của mình, và tôi đã từng nghĩ mình phát hiện ra chân lý này rằng nếu bạn đam mê điều bạn làm, bạn sẽ không phải làm việc một ngày nào trong đời, cho đến khi tôi nhận ra Khổng Tử đã nói vậy.
(Laughter)
(Tiếng cười)
SB: So do you feel a responsibility, as someone in your position, to encourage young girls, especially on this continent, to study STEM subjects? Is that something that you actively work --
SB: Vậy ở cương vị này, bà có cảm thấy mình có trách nhiệm, khuyến khích các bé gái, đặc biệt là trên châu lục này, học các ngành khoa học tự nhiên? Đó có phải là vấn đề bà tích cực hoạt động không?
AGF: You know, over the past two days, Stephanie, we've been hearing a lot of conversation about the sustainable development goals. We've seen that, for example, Africa must be food secure, Africa must be energy secure, Africa must be water secure. If we want to get to that level of development -- Agenda 2030 is not very far away -- if you want to have success, we need to have an educated youth in Africa. And again, to be very cliché: you cannot achieve, you cannot win a football match, if you're going to leave 52 percent of the team outside. It's not possible.
AGF: Bạn biết đấy, hơn hai ngày nay, Stephanie ta đã nghe rất nhiều cuộc đối thoại về những mục tiêu phát triển bền vững. Ta đã thấy, ví như, Châu Phi phải có nguồn lương thực đảm bảo. Châu Phi phải có nguồn năng lượng đảm bảo Châu Phi phải có nguồn nước đảm bảo Nếu muốn đạt được mức phát triển đó, Mục tiêu 2030 không còn xa -- nếu muốn thành công, ta cần phải có lớp trẻ có học thức ở Châu Phi. Như một câu nói rất cũ: bạn không thể làm được, bạn không thể thắng một trận bóng, khi để 52% cầu thủ ngoài sân. Đó là điều không thể.
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)
SB: Yes.
SB: Đúng thế.
AGF: So we need highly educated, we need female intuition, and we need to get them there. And this is where a great deal of effort has to be done to actually motivate them from a very young age, to tell that girl that she can do anything. And if the message comes from her father, if the message comes from her brother, it's even much more powerful. We need to tell her that anything is possible and she can do it. We need to build her self-confidence from a very early age, but more importantly, we also need to actually look at the books, because there are too many stereotypes.
AGF: Chúng ta cần phụ nữ có học thức, chúng ta cần trực giác của phụ nữ và giúp họ đạt được điều đó. Và đây là khía cạnh còn nhiều điều phải làm để truyền cảm hứng cho họ từ tuổi nhỏ, để nói với cô gái đó rằng cô có thể làm bất cứ điều gì. Và nếu thông điệp đó đến từ cha, hay anh trai cô, nó thậm chí còn mạnh mẽ hơn nữa. Chúng ta cần nói với cô rằng mọi thứ đều có thể, cô có thể làm được. Chúng ta cần xây dựng sự tự tin cho các cô gái từ rất sớm, nhưng quan trọng hơn, ta cũng cần để tâm tới sách vở, vì đã có quá nhiều rập khuôn.
Last year, I was very shocked when I went to a debate on Women's Day. They had a survey, and they were asking these girls how many women inventors we have, how many women scientists do we have. And you'd be shocked that hardly anyone knew that Ada Lovelace was there behind computer science, that Marie Curie still remains iconic with two Nobel prizes. So there's a lot of homework to do to actually make -- to remove all these gender biases at a very young age; instill that confidence in that girl; to tell her that she can do as well if not better than her brother.
Năm ngoái, tôi đã sốc khi đến một cuộc tranh luận vào Ngày Phụ Nữ. Họ có một cuộc khảo sát, hỏi rằng: chúng ta có bao nhiêu nhà phát minh nữ, bao nhiêu nhà khoa học nữ. Và bạn sẽ sốc khi rất ít trong số họ biết rằng Ada Lovelace khơi nguồn cho khoa học máy tính, rằng Marie Curie là một tượng đài với hai giải Nobel. Nên thực sự còn rất nhiều việc phải làm -- để xoá bỏ sự thiên vị giới tính từ độ tuổi rất nhỏ; để xây dựng sự tự tin cho các cô gái; để nói rằng họ có thể làm tốt, thậm chí còn tốt hơn anh trai họ.
SB: Yes.
SB: Vâng.
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)
Thank you.
Cảm ơn bà.
So, let's move on to an area that I know you've been very active in, which is the issue of biodiversity. You've been quite clear that this is an area that Africa must embrace. We have an abundance of rich herbal traditions and plants that could be developed into a big pharmaceutical industry. Can you tell us a little bit of how you've been using your expertise to harness growth in this area?
Hãy nói tiếp đến lĩnh vực mà bà tham gia rất tích cực, đó là vấn đề đa dạng sinh học. Bà đã nhấn mạnh đây là lĩnh vực Châu Phi phải tận dụng. Chúng ta có vô số ứng dụng chữa bệnh bằng thảo mộc và thực vật có thể phát triển thành ngành công nghiệp dược phẩm lớn. Bà có thể chia sẻ về việc sử dụng chuyên môn của mình để khai thác sự tăng trưởng trong lĩnh vực này?
AGF: Thank you. Yesterday, I was listening to one of the talks; it was the talk about the need for Africa to turn into a knowledge economy. Africa has got very rich traditions. Sub-Saharan Africa, southern Africa, has got over 5,000 medicinal plant species, not harnessed. And, in fact, at the TED talk I gave in 2014, I came out with one sentence: "Biodiversity underpins life on earth." And if we don't look after this biodiversity, if we don't protect it, if we don't actually harness it in the right way, we are threatening our own livelihoods on this planet. When we talk about the contribution from countries of the north to the Green Fund for the protection of our planet, it is not charity. It is to ensure our own collective livelihoods on this planet. So this is something that must be addressed.
AGF: Cảm ơn. Hôm qua, tôi có nghe một buổi diễn thuyết; về sự cần thiết của việc biến Châu Phi thành nền kinh tế tri thức. Châu Phi là một châu lục giàu truyền thống. Vùng Hạ-Sahara phía Nam Châu Phi, có hơn 5000 loài cây thuốc, chưa được khai thác. Và, trên thực tế, tại buổi diễn thuyết năm 2014, tôi đã nói một câu thế này: "Đa dạng sinh học là nền tảng cho sự sống trên trái đất." Và nếu không chăm sóc sự đa dạng sinh học này, không bảo vệ nó, không thực sự khai thác đúng cách, chúng ta sẽ đe dọa sự sống của chính mình trên hành tinh này. Khi nói về sự đóng góp của các nước Phương Bắc vào Green Fund (Quỹ Xanh) cho việc bảo vệ hành tinh chúng ta, đó không phải làm từ thiện. Đó là để đảm bảo sự sống của tất cả chúng ta trên hành tinh này. Đó là điều ta cần xử lí.
Now, again, when you talk about getting this biodiversity of Africa working for us, you'd be shocked to know that out of the 1,100 blockbuster drugs that we have on the market, only 83 come from African plants. Why is this so? Because we are responsible; us Africans. We don't value our own traditional knowledge. We don't give it the same status as allopathic medicine. Look at what China has done. China has given the same status for traditional Chinese medicine as allopathic medicine, as of 2016. Our governments, our people, have not documented, have not taken this knowledge seriously. If you want to get serious about Africa becoming a knowledge continent, this is something that we need to address very seriously, we need to start documenting, we need to start codifying this knowledge, and unfortunately, we are racing against time because tradition in Africa is that the transmission has always been oral. So we need to get our act together and make it happen.
Quay trở lại, khi bạn nói về để sự đa dạng sinh học ở Châu Phi phục vụ chúng ta bạn sẽ sốc khi biết trong số 1.100 loại thuốc bán chạy trên thị trường, chỉ có 83 loại làm từ các loại cây ở Châu Phi. Tại sao lại như vậy? Chúng ta phải chịu trách nhiệm; người Châu Phi chúng ta. Chúng ta không coi trọng kiến thức truyền thống của mình. Chúng ta không cho chúng vị trí ngang bằng với các loại thuốc hiện đại. Hãy xem những gì Trung Quốc đã làm. Trung Quốc đã đánh giá giá trị thuốc truyền thống ngang bằng các loại thuốc hiện đại từ năm 2016. Chính phủ và người dân của chúng ta, đã không thu thập, và nghiêm túc xem xét nguồn kiến thức này Nếu muốn Châu Phi trở thành châu lục tri thức, ta phải nghiêm túc xử lí vấn đề này, chúng ta cần bắt đầu thu thập, và giải mã kiến thức này, không may là, ta đang phải chạy đua với thời gian vì những truyền thống Châu Phi thường được truyền miệng. Nên hãy cùng nhau hành động và hiện thực hoá điều đó.
SB: So there's really a sense of urgency around this.
SB: Vậy đây là vấn đề cấp bách.
AGF: Yes.
Đúng thế
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)
SB: And have you done anything yourself in respect to documenting --
SB: Vậy bà đã làm gì để thu thập những kiến thức này? --
AGF: Yes, I definitely did. When I started my career in academia, one of the first things I did was I documented precisely these plants. And I'll tell you one thing -- it was not perceived to be very serious, because here I was, in synthetic organic chemistry, going out there, talking to these grandmothers, documenting their recipes. I mean, you can't be serious -- bringing weeds in the lab, and say, "We're going to be working on these." Are we going to get results? So it was really a race against prejudice to try to take people's -- bring them to the table and say, "Look, this is very important." But I'm glad I did, because by that time, you start developing a crocodile skin, especially when you're a woman in the lab doing different things. You know -- you become suspect. So I documented it; I'm very happy I did. And now, almost 20 years since the documentation, it now constitutes prior art, and is now very well-documented at WIPO, and it is now the information which, subsequently, my company actually started working on as well.
AGF: Tôi đã làm rồi. Khi bắt đầu sự nghiệp nghiên cứu, một trong những điều đầu tiên tôi làm là thu thập những loại cây này. Và tôi sẽ nói điều này -- điều tôi làm đã không được coi trọng, vì tôi làm hoá học hữu cơ nhân tạo, việc nói chuyện với các cụ già, thu thập công thức của họ. bạn không thể nghiêm túc -- mang cỏ dại về phòng thí nghiệm, và nói: "Ta sẽ nghiên cứu chúng." Liệu bạn có tìm thấy kết quả? Nên đó thực sự là một cuộc chạy đua chống lại định kiến để chỉ ra cho mọi người -- để họp họ lại mà nói: "Nhìn xem, điều này rất quan trọng". Tôi mừng vì mình đã làm, vì đến thời điểm đó, bạn đã dạn dày rồi, đặc biệt khi bạn là phụ nữ ở phòng thí nghiệm làm điều khác biệt. Bạn trở nên đáng ngờ. Tôi đã thu thập; Tôi rất hạnh phúc vì đã làm vậy. Và giờ, gần 20 năm kể từ ngày thu thập, nó đã trở thành tiền đề, được lưu giữ đầy đủ tại WIPO, và trở thành những thông tin mà, sau đó, công ty của tôi đã bắt đầu nghiên cứu chúng.
SB: So, I watched you in the makeup room taking selfies with the makeup artist, and just being generally very accessible. And it strikes me that you're not the kind of typical, big-man, African leader. You seem very --
SB: Quan sát bà trong phòng trang điểm selfie với chuyên gia trang điểm, và khá dễ gần, tôi nhận ra bà không phải là lãnh đạo Châu Phi thường thấy, những vị đàn ông to cao. Bà dường như rất --- AGF: Bạn giáng chức tôi. Bạn gọi tôi là đàn ông.
AGF: You just demoted me. You called me a man.
(Tiếng cười)
(Laughter)
SB: I mean your style --
SB: Ý tôi là --
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)
Your style seems to be very accessible and quite unassuming. So is this -- I mean, people tend to ask women leaders if their gender has a bearing on the way they rule, or the way they lead. Does that apply to you?
Phong cách của bà rất dễ gần và khá khiêm tốn. Vậy điều này -- Ý tôi là, người ta thường hỏi lãnh đạo nữ liệu giới tính của họ có ảnh hưởng đến phong cách quản lý, hay phong cách lãnh đạo. Điều này có đúng với bà không?
AGF: You know, I've never taken myself seriously.
AGF: Tôi chưa từng nghiêm khắc với bản thân.
SB: OK. That's good.
SB: Ok. Thế là tốt.
(Laughter)
(Tiếng cười)
AGF: I still don't. And I don't think you should take yourself seriously. You need to have trust in what you can do, have confidence in yourself and give yourself a set of goals and just work towards them. So the goal I've given myself is, OK, I'm leading my third life -- because I've been an academic, I've been an entrepreneur, now I'm here. I'm hoping to have a fourth life. So put these to work for the continent. And this is why I have chosen to give my voice to so many initiatives that would help the youth of Africa become tech-savvy, become science-savvy, because as I said earlier on, up until they get to grips with science, with whatever is around -- media, technology, you name it, all calls for a good grounding in science, technology and innovation. I think we'll be here, 10 years, 20 years down the line, having the same conversation.
AGF: Tôi vẫn nghĩ thế. Và tôi không nghĩ bạn nên nghiêm khắc với bản thân. Bạn cần tin vào điều bạn có thể làm, tin vào bản thân và đặt ra nhiều mục tiêu rồi vươn tới. Mục tiêu tôi đặt ra cho mình là, OK, tôi đang sống cuộc sống thứ ba -- vì tôi đã là một học giả, một doanh nhân, và giờ tôi đang ở đây. Tôi hi vọng có cuộc sống thứ tư. Sống những cuộc sống đó để giúp ích cho châu lục này. Và đây là lí do tại sao tôi ủng hộ rất nhiều sáng kiến giúp giới trẻ Châu Phi trở nên am hiểu công nghệ, am hiểu khoa học, vì như tôi đã nói, chỉ khi nào họ hiểu biết về khoa học, về những thứ xung quanh, như truyền thông, công nghệ, gì đi nữa, tất cả đều đòi hỏi một nền tảng tốt về khoa học, công nghệ, và sáng tạo. Tôi nghĩ chúng ta sẽ ở đây, 10 hay 20 năm nữa, có một cuộc đối thoại tương tự.
SB: Let's talk quickly about the challenges of leadership and governance. It's hard to ignore that there's corruption on this continent with some of our leaders. How have you confronted that in your role, and what experiences can you share with us around this issue?
SB: Hãy nói nhanh về thách thức về mặt lãnh đạo và quản trị nhà nước. Khó có thể bỏ qua vấn đề tham nhũng trên châu lục này của một số nhà lãnh đạo. Bà đối mặt với vấn đề này như thế nào trên cương vị của mình? Bà có thể chia sẻ một số kinh nghiệm xung quanh vấn đề này?
AGF: We've had corruption -- corruption doesn't exist only in Africa. Where there is a corruptee, there is a corrupter. Right? It's always a two-way process. We have focused in my country, we are working very hard towards doing something about corruption, but, you know, they also have great people in Africa. Why do we always focus on the negative? Why don't we talk about ... I want to bring on board, for example, the great quotes of Nelson Mandela. His legacy is still very much alive. We have people in -- even in Tanzania, we've had Julius Nyerere, he have Nkrumah, we have Kenyatta, we have all these people who have been champions of Africa. I think we need to take pages of their book and see. In fact, Julius Nyerere himself had been a great advocate for science when he said that "science will make deserts bloom." So these are some of the founding fathers of this continent; we need to take pages from them and move ahead.
AGF: Chúng ta có nạn tham nhũng Nhưng nó tồn tại không chỉ ở Châu Phi. Khi có người đút lót, sẽ có người nhận đút lót. Đúng không? Đó là một quá trình hai chiều. Chúng tôi tập trung vào đất nước mình, chúng tôi làm việc chăm chỉ để làm điều gì đó về nạn tham nhũng nhưng bạn biết đấy, Châu Phi cũng có người giỏi. Tại sao luôn tập trung vào mặt tiêu cực? Tôi muốn nhắc đến một câu nói nổi tiếng của Nelson Mandela. Rằng, di sản ông ấy để lại vẫn còn hiện hữu. Chúng ta có những người -- ở Tanzania, từng có Julius Nyerere, chúng ta có Nkrumah, chúng ta có Kenyatta, chúng ta có những người làm nên lịch sử Châu Phi. Tôi nghĩ ta nên lấy họ làm gương và suy ngẫm. Trên thực tế, Julius Nyerere đã cổ vũ nhiệt tình cho khoa học khi nói rằng: "Khoa học sẽ khiến sa mạc nở hoa." Họ là một trong những nhà sáng lập ra châu lục này; chúng ta cần học tập từ họ và tiến lên phía trước.
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)
SB: Thank you very much, President Fakim.
SB: Cảm ơn rất nhiều, Tổng Thống Fakim.
AGF: Thank you.
AGF: Cảm ơn.
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)