Imagine we want to build a new space port at one of four recently settled Martian bases, and are holding a vote to determine its location. Of the hundred colonists on Mars, 42 live on West Base, 26 on North Base, 15 on South Base, and 17 on East Base. For our purposes, let’s assume that everyone prefers the space port to be as close to their base as possible, and will vote accordingly. What is the fairest way to conduct that vote?
wêna bikin ku em dixwazin bendergehekê valagehî ( fezayî) yê nû ava bikin li yek ji çar bingehên martî, yên ku nû bicîh bûne, û em ji bo diyarkirina cihê wê dengdanê dikin, ji sed dagîrkerên li merîxê, 42 li bingehê rojava, 26 li bingehê bakûr, 15 li bingehê başûr, û 17 li bingehê rojhilatê, ji bo meremên me, em pêdvî bikin ku her kes benderê valagehê bibijêre ku gengaz be nêzîkî bingehê wan bin, û wê li gorî wê deng bidin. awayê herî dadperwer ji bo pêkanîna wê dengdanê çi ye?
The most straightforward solution would be to just let each individual cast a single ballot, and choose the location with the most votes. This is known as plurality voting, or "first past the post." In this case, West Base wins easily, since it has more residents than any other. And yet, most colonists would consider this the worst result, given how far it is from everyone else. So is plurality vote really the fairest method?
çareseriya herî rasterast wê tenê ew be ku bila her kesek be sindoqekê bavêjin, û cihê ku herî zêde deng digire hilbijêrin. ev wekî dengdana pirjimariyê tê zanîn, an êkem posta paşîn, di vê rewşê da, bingehê rojava bi hêsanî bi ser dikeve, ji ber ku ji yên din zêdetir niştecihên wê hene. û hê jî, piranîya dagirkeran wê vî encamê xirab li berçav bigrin. tê dayîn ku ew ji her kesê din çiqas dûr e. ji ber vê yekê gelo bi rastî dengên pirjimariyê rêya herî dadperwere?
What if we tried a system like instant runoff voting, which accounts for the full range of people’s preferences rather than just their top choices? Here’s how it would work. First, voters rank each of the options from 1 to 4, and we compare their top picks. South receives the fewest votes for first place, so it’s eliminated. Its 15 votes get allocated to those voters’ second choice— East Base— giving it a total of 32. We then compare top preferences and cut the last place option again. This time North Base is eliminated. Its residents’ second choice would’ve been South Base, but since that’s already gone, the votes go to their third choice. That gives East 58 votes over West’s 42, making it the winner. But this doesn’t seem fair either. Not only did East start out in second-to-last place, but a majority ranked it among their two least preferred options.
heke em pergalek mîna dengdana tavilê ya tavilê ezmûn bikin, ku bi tevahî hevyazên mirovan di hijmêre, ne tenê ji hilbijartinên wan ên jorîn? li vir ew ê çawa bi xebite. destpêkê, hilbijêr her yek ji vebijarkan ji 1-ê heya 4-an rêz dikin, û em hilbijartinên wan ên jorîn didin ber hev. başûr ji bo pileya yekem herî kêm deng digire, ji ber vê yekê di hête hilwişandin. ev 15 dengin ji bo hilbijartina duyemîn a wan hilbijêran di hête veqetandin- bingehê rojhilatê, bi tevahî 32-an dide wê. paşî em hevyazên jorîn didin ber hev û dîsa vebijarka cihê paşîn qut dikin. vê carê bingehê bakur di hête rakirin. hilbijartina duyemîn a nîştecîhên wê dê bingehê başûr bûya, lê ji ber ku ew ji xwe çû, deng diçin hilbijartina wan a sêyemîn. ku 58 dengan dide rojhilat li ser 42-ên rojava, wê serkeftî dike. lê ev jî dadmend xuya nake. ne tenê rojhilat di cihê duyemîn-dawiyê de dest pê kir, lê piraniyek ew di nav du vebijarkên xwe yên herî kêm bijarte de rêz kir,
Instead of using rankings, we could try voting in multiple rounds, with the top two winners proceeding to a separate runoff. Normally, this would mean West and North winning the first round, and North winning the second. But the residents of East Base realize that while they don’t have the votes to win, they can still skew the results in their favor. In the first round, they vote for South Base instead of their own, successfully keeping North from advancing. Thanks to this "tactical voting" by East Base residents, South wins the second round easily, despite being the least populated. Can a system be called fair and good if it incentivizes lying about your preferences?
li şûna bi karanîna rêzikan, em dikarin di pir geran de dengdanê ezmûn bikin, bi du serkeftiyên jorîn re derbasî pêş birkek cuda dibin. bara pitir, ev tê vê wateyê ku rojava û bakur tûra êkê bi dest dixin, û bakur ya dûyê qezenc kirin. lê nîştecihên bingehê rojhilatê tê gihiştin demê ku dengên wan nebin ji bo serkeftinê ew hîn jî dikarin encaman di berjewendiya xwe de bişkînin. di tûra êkê da, ew li şûna xwe dengê xwe didin başur, bi awayekê serkeftî bakûr ji pêşveçûnê dûr dixe. bi saya vê dengdana taktîkî ya niştecihên bingehê rojhilatê, başûr tûra dûyê bi hêsanî qezenc dike, digel ku nifûsa herî kêm e jî. gelu dibe ji pergalekê re dadperwer û baş bê gotin heke ew hanî derewkirinê bide, li ser hevyazên xwe?
Maybe what we need to do is let voters express a preference in every possible head-to-head matchup. This is known as the Condorcet method. Consider one matchup: West versus North. All 100 colonists vote on their preference between the two. So that's West's 42 versus the 58 from North, South, and East, who would all prefer North. Now do the same for the other five matchups. The victor will be whichever base wins the most times. Here, North wins three and South wins two. These are indeed the two most central locations, and North has the advantage of not being anyone’s least preferred choice.
dibe ku ya ku divê em bikin ev e ku bila hilbijêr hevyaza xwe diyar bikin di her pêk hînanek gengaz de serî-bi-serî ( rûbirûbûn) ev wekî rêbaza kondorsêtê tê zanîn. pêşbirkekê li berçav bigrin: rojava li hevber bakûr. her 100 dagîrker li ser hevyaza xwe ya di navbera her duyan de deng didin. anku ev ya rojava ye 42 li hevber 58 ya li bakûr, başûr û rojhilat, kî dê bakûr hemî yê hevyaz bike. niha heman tişt ji bo pênc pêkanînên din jî bikin. yê ku bingehê wî herî zêde bi ser bikeve wê bibe serkeftî. li vir, bakûr sê ya û başûr du yan qezenc dike bi rastî ev du deverên herî navendî ne, û bakûr xwediyê sûd ê ye ku ne kesek e ku herî kêm hilbijartinek ê hevyaz dike.
So does that make the Condorcet method an ideal voting system in general? Not necessarily. Consider an election with three candidates. If voters prefer A over B, and B over C, but prefer C over A, this method fails to select a winner.
ji ber vê yekê gelo ew rêbaza kondorsêt ê bi gelemeperî dike pergalek dengdana nimûneyî? pêdvî nake. hilbijartinek bi sê berjengan li berçav bigrin. heke hilbijêr A-yê ji B-yê, û B-yê ji C-yê hevyaz bikin, lê C-yê ji A-yê re hevyaz bikin, ev rê têkçû ku serkeftî hilbijêre.
Over the decades, researchers and statisticians have come up with dozens of intricate ways of conducting and counting votes, and some have even been put into practice. But whichever one you choose, it's possible to imagine it delivering an unfair result.
di deh salan de, lêkoler û hijmarzan derketin bi dehan awayên tevlihevên meşandin û hijmartina dengan, û heta hindek jî xistine nav rahênan an, lê hûn ê kîjan hilbijêrin, gengaz e ku meriv wêna bike ku ew encamek ne dadperwer derxîne.
It turns out that our intuitive concept of fairness actually contains a number of assumptions that may contradict each other. It doesn’t seem fair for some voters to have more influence than others. But nor does it seem fair to simply ignore minority preferences, or encourage people to game the system. In fact, mathematical proofs have shown that for any election with more than two options, it’s impossible to design a voting system that doesn’t violate at least some theoretically desirable criteria. So while we often think of democracy as a simple matter of counting votes, it’s also worth considering who benefits from the different ways of counting them.
der dikeve holê ku têgeha me ya pêjinîdar a dadperweriyê bi rastî çend pêşbînî hene ku dibe ku dijberî hev bin. ji bo hin hilbijêran dadperwer xuya nake ku ji yên din bêtir xwedî bandor bin. lê ne jî rast xuya dike ku meriv tenê hevyazên hindikahiyan paşguh bike, an mirovan teşwîq bikin ku bi pergalê re bi lîzin. di rastiyê de, ezmûnên bîrkariyê ji bo her hilbijartinê ew diyar kirine bi du vebijarkan re, ne pêkane ku meriv pergalek a dengdanê ya ku binpê nake sêwiran bike qe nebe hindek pîvanên dîtnekî yên balkêş. ji ber vê yekê gelek caran demê em demokrasiyê wekî mijarek a hêsan a jimartin a dengan difikrin, her wiha hêja ye ku meriv ji awayên cuda yên hijmartin a wan sûd werbigire.