The attacking infantry advances steadily, their elephants already having broken the defensive line. The king tries to retreat, but enemy cavalry flanks him from the rear. Escape is impossible. But this isn’t a real war– nor is it just a game. Over the roughly one-and-a-half millennia of its existence, chess has been known as a tool of military strategy, a metaphor for human affairs, and a benchmark of genius.
Bộ binh vững chãi tiến công, Voi của họ đã phá vỡ tuyến phòng ngự. Nhà vua cố rút quân, nhưng kỵ binh địch đã phục sẵn từ phía sau. Không lối thoát. Nhưng đây chẳng phải chiến trận thực cũng không đơn thuần là một trò chơi. Tồn tại trong hơn 1500 năm, cờ vua từng được xem như một công cụ luận bàn quân lược, phép ẩn dụ chuyện đời và là thước đo bậc anh tài.
While our earliest records of chess are in the 7th century, legend tells that the game’s origins lie a century earlier. Supposedly, when the youngest prince of the Gupta Empire was killed in battle, his brother devised a way of representing the scene to their grieving mother. Set on the 8x8 ashtapada board used for other popular pastimes, a new game emerged with two key features: different rules for moving different types of pieces, and a single king piece whose fate determined the outcome. The game was originally known as chaturanga– a Sanskrit word for "four divisions." But with its spread to Sassanid Persia, it acquired its current name and terminology– "chess," derived from "shah," meaning king, and “checkmate” from "shah mat," or “the king is helpless.”
Những ghi chép sớm nhất về cờ vua là ở thế kỷ 7, nhưng huyền sử lại cho rằng nguồn gốc trò chơi có từ một thế kỷ trước đó. Được cho rằng khi hoàng tử trẻ nhất của đế quốc Gupta tử trận, anh của chàng đã nghĩ cách bày lại trận đó cho người mẹ đau buồn của họ xem. Đặt trên một bàn vuông 64 ô (ashtapada) vốn dùng để chơi các trò phổ biến khác, trò chơi mới có hai đặc tính mấu chốt: những quân khác nhau có luật đi khác nhau, và số phận của quân vua quyết định kết cục của ván cờ. Ban đầu trò chơi được gọi dưới tên "chaturanga", trong tiếng Phạn có nghĩa là "tứ phân." Nhưng khi được truyền bá tới Tân Đế quốc Ba Tư, nó có tên như hiện nay và thuật ngữ "cờ vua", bắt nguồn từ "shah" nghĩa là vua, và "chiếu tướng" từ "shah mat"
After the 7th century Islamic conquest of Persia, chess was introduced to the Arab world. Transcending its role as a tactical simulation, it eventually became a rich source of poetic imagery. Diplomats and courtiers used chess terms to describe political power. Ruling caliphs became avid players themselves. And historian al-Mas’udi considered the game a testament to human free will compared to games of chance.
nghĩa là "vị vua cô thế." Sau cuộc chinh phạt Ba Tư của người Hồi ở thế kỷ 7, cờ vua được giới thiệu tới thế giới Ả Rập. Vượt khỏi vai trò mô phỏng chiến lược, cờ vua, thậm chí, trở thành nguồn cảm hứng dồi dào cho hình tượng thơ ca. Các nhà ngoại giao dùng thuật ngữ cờ vua để mô tả quyền lực chính trị. Các vị vua Hồi trở thành những người chơi nhiệt thành. Nhà sử học Al-Masudi coi đó là minh chứng cho ý chí tự do của con người
Medieval trade along the Silk Road carried the game to East and Southeast Asia, where many local variants developed. In China, chess pieces were placed at intersections of board squares rather than inside them, as in the native strategy game Go. The reign of Mongol leader Tamerlane saw an 11x10 board with safe squares called citadels. And in Japanese shogi, captured pieces could be used by the opposing player.
so với những trò có tính may rủi. Thời Trung cổ, con đường tơ lụa đã mang cờ vua đến với Đông Á và Đông Nam Á, phát triển thành nhiều biến thể. Ở Trung Quốc, thay vì đặt vào trong ô, quân cờ được đặt ở giao điểm, như môn cờ vây có xuất xứ từ đây. Dưới thời của vua Thiếp Mộc Nhi, ta sẽ thấy bàn cờ 11x10 ô, có ô an toàn được gọi là thành.
But it was in Europe that chess began to take on its modern form. By 1000 AD, the game had become part of courtly education. Chess was used as an allegory for different social classes performing their proper roles, and the pieces were re-interpreted in their new context. At the same time, the Church remained suspicious of games. Moralists cautioned against devoting too much time to them, with chess even being briefly banned in France.
Ở biến thể shogi ở Nhật, người chơi có thể dùng quân cờ ăn được từ đối thủ. Tuy nhiên, hình thức cờ vua hiện đại chỉ mới bắt đầu phát triển ở châu Âu. Năm 1000 sau công nguyên, trò chơi trở thành một phần của giáo dục hoàng tộc Cờ vua từng tượng trưng cho những tầng lớp xã hội khác nhau nhằm phô diễn đúng vai trò của họ, và những quân cờ cũng được thể hiện lại để hợp với bối cảnh mới. Cùng lúc đó, giáo hội vẫn còn nghi ngờ trò chơi. Các nhà đạo đức cảnh báo việc bỏ ra quá nhiều thì giờ cho nó,
Yet the game proliferated, and the 15th century saw it cohering into the form we know today. The relatively weak piece of advisor was recast as the more powerful queen– perhaps inspired by the recent surge of strong female leaders. This change accelerated the game’s pace, and as other rules were popularized, treatises analyzing common openings and endgames appeared. Chess theory was born.
thậm chí, cờ vua bị cấm một thời gian ở Pháp. Thế nhưng, trò chơi vẫn phát triển, đến thế kỷ 15 hợp nhất thành dạng mà ta biết ngày nay. Quân cố vấn tương đối yếu đã được thay thành quân hậu mạnh hơn, có lẽ được truyền cảm hứng từ làn sóng nữ lãnh tụ mạnh mẽ hiện thời. Thay đổi này đã đẩy nhanh đà phát triển của trò chơi, và khi các quy tắc khác trở nên phổ biến, những luận thuyết phân tích về khai cuộc và tàn cuộc xuất hiện.
With the Enlightenment era, the game moved from royal courts to coffeehouses. Chess was now seen as an expression of creativity, encouraging bold moves and dramatic plays. This "Romantic" style reached its peak in the Immortal Game of 1851, where Adolf Anderssen managed a checkmate after sacrificing his queen and both rooks.
Lý thuyết cờ vua được hình thành. Vào thời Khai sáng, trò chơi chuyển dần từ cung điện ra quán cà phê. Cờ vua, giờ đây, được nhìn nhận là một biểu hiện của sức sáng tạo, khuyến khích những nước đi táo bạo và lối chơi kịch tính. Đỉnh cao của phong cách "lãng mạn" thể hiện ở Ván cờ bất tử năm 1851, khi Adolf Anderssen chiếu tướng đối phương
But the emergence of formal competitive play in the late 19th century meant that strategic calculation would eventually trump dramatic flair. And with the rise of international competition, chess took on a new geopolitical importance. During the Cold War, the Soviet Union devoted great resources to cultivating chess talent, dominating the championships for the rest of the century. But the player who would truly upset Russian dominance was not a citizen of another country but an IBM computer called Deep Blue. Chess-playing computers had been developed for decades, but Deep Blue’s triumph over Garry Kasparov in 1997 was the first time a machine had defeated a sitting champion.
bằng cách thí quân hậu và cả hai quân xe. Nhưng đến cuối thế kỷ 19 mới xuất hiện những cuộc thi chính thức, nghĩa là người có chiến thuật rồi sẽ đánh bại người chơi kịch tính. Với sự trỗi dậy của sự cạnh tranh mang tầm quốc tế, cờ vua đảm nhận tầm quan trọng mới về địa chính trị. Trong chiến tranh lạnh, Liên bang Xô Viết ra sức đầu tư bồi dưỡng cho nhân tài cờ vua, và dù đã đoạt chức vô địch trong suốt cả thế kỷ, người chơi thực sự đã lật đổ thế độc tôn của kỳ thủ người Nga chẳng phải là công dân của một nước nào, mà là một máy điện toán IBM tên là Deep Blue. Máy chơi cờ đã được phát triển trong hàng thập kỷ, nhưng việc Deep Blue hạ Garry Kasparov vào năm 1997 là lần đầu tiên một cỗ máy đánh bại một nhà vô địch là con người.
Today, chess software is capable of consistently defeating the best human players. But just like the game they’ve mastered, these machines are products of human ingenuity. And perhaps that same ingenuity will guide us out of this apparent checkmate.
Ngày nay, phần mềm cờ vua luôn có khả năng đánh bại người chơi giỏi nhất. Nhưng giống như trò chơi mà nó đã thông thạo, những cổ máy này đều do tài trí của con người tạo ra. Và có lẽ một tài trí như thế sẽ dẫn ta thoát khỏi thế chiếu tướng này.