Το πεζικό επιτίθεται προχωρώντας σταθερά, οι ελέφαντές τους έχουν ήδη σπάσει την αμυντική γραμμή. Ο βασιλιάς προσπαθεί να υποχωρήσει, αλλά το ιππικό τον περικυκλώνει. Είναι αδύνατον να διαφύγει. Αλλά αυτός δεν είναι ένας πραγματικός πόλεμος, ούτε απλώς ένα παιχνίδι. Στην σχεδόν μιάμιση χιλιετία της ύπαρξής του το σκάκι είναι γνωστό ως ένα εργαλείο στρατιωτικής στρατηγικής, μία μεταφορά των ανθρωπίνων υποθέσεων, και ένα σημείο αναφοράς της ευφυίας.
The attacking infantry advances steadily, their elephants already having broken the defensive line. The king tries to retreat, but enemy cavalry flanks him from the rear. Escape is impossible. But this isn’t a real war– nor is it just a game. Over the roughly one-and-a-half millennia of its existence, chess has been known as a tool of military strategy, a metaphor for human affairs, and a benchmark of genius.
Καθώς οι πιο πρόσφατες καταγραφές του σκακιού ανάγονται στον 7ο αιώνα, ο θρύλος λέει ότι η προέλευση του παιχνιδιού βρίσκεται έναν αιώνα νωρίτερα. Λέγεται ότι όταν ο νεότερος πρίγκιπας της αυτοκρατορίας Γκούπτα σκοτώθηκε σε μάχη, ο αδερφός του το επινόησε αναπαριστώντας τη σκηνή στην πενθούσα μητέρα τους. Πάνω σε ένα ταμπλό 8x8 του προγενέστερου παιχνιδιού «ασταπάντα», προέκυψε ένα νέο παιχνίδι με δύο βασικά χαρακτηριστικά: διαφορετικοί κανόνες κίνησης για διαφορετικούς τύπους πιονιών, και έναν μόνο πιόνι-βασιλιάς , του οποίου η μοίρα αποφασίζει την έκβαση. Το παιχνίδι ήταν αρχικά γνωστό ως «τσατουράγκα», μια σανσκριτική λέξη που σημαίνει «τέσσερις μεραρχίες». Όμως με την εξάπλωση στην Περσία της Αυτοκρατορίας των Σασσανιδών, απέκτησε το σημερινό όνομα και την ορολογία - το «σκάκι» βγαίνει απ'τη λέξη «shah» που σημαίνει «βασιλιάς» και... το «ματ» από το «shah mat», δηλαδή «ο βασιλιάς είναι αβοήθητος».
While our earliest records of chess are in the 7th century, legend tells that the game’s origins lie a century earlier. Supposedly, when the youngest prince of the Gupta Empire was killed in battle, his brother devised a way of representing the scene to their grieving mother. Set on the 8x8 ashtapada board used for other popular pastimes, a new game emerged with two key features: different rules for moving different types of pieces, and a single king piece whose fate determined the outcome. The game was originally known as chaturanga– a Sanskrit word for "four divisions." But with its spread to Sassanid Persia, it acquired its current name and terminology– "chess," derived from "shah," meaning king, and “checkmate” from "shah mat," or “the king is helpless.”
Μετά το τέλος του 7ου αιώνα της Ισλαμικής κυριαρχίας στην Περσία, το σκάκι εισήχθη στον αραβικό κόσμο. Ξεπερνώντας τον ρόλο του ως τακτική προσομοίωσης, τελικά έγινε μια πλούσια πηγή ποιητικής απεικόνισης. Μέσα από την ορολογία του, διπλωμάτες και αυλικοί περιέγραφαν την πολιτική δύναμη. Οι κυβερνώντες χαλίφηδες γίνονταν κι οι ίδιοι άπληστοι παίκτες. Κι ο ιστορικός Αλ Μασουντί θεωρούσε ότι το παιχνίδι αποτελεί μαρτυρία της ανθρώπινης ελεύθερης θέλησης σε σύγκριση με τα τυχερά παιχνίδια.
After the 7th century Islamic conquest of Persia, chess was introduced to the Arab world. Transcending its role as a tactical simulation, it eventually became a rich source of poetic imagery. Diplomats and courtiers used chess terms to describe political power. Ruling caliphs became avid players themselves. And historian al-Mas’udi considered the game a testament to human free will compared to games of chance.
Το μεσαιωνικό εμπόριο κατά μήκος του Δρόμου του Μεταξιού μετέφερε το σκάκι στην ανατολική και νοτιοανατολική Ασία, όπου αναπτύχθηκαν τοπικές παραλλαγές. Στην Κίνα τα πιόνια τοποθετούνταν σε διασταυρώσεις των τετραγώνων του πίνακα αντί μέσα σ' αυτά, όπως στο δικό τους κινέζικο στρατηγικό παιχνίδι «Γκο». Κατά τη βασιλεία του Μογγόλου ηγέτη, Ταμερλάνου, υπήρχε ένα ταμπλό 11x10 με ασφαλή τετράγωνα που ονομάζονται «ακροπόλεις». Στο ιαπωνικό «σόγκι», ο αντίπαλος μπορούσε να χρησιμοποιήσει τα «αιχμάλωτα» πιόνια.
Medieval trade along the Silk Road carried the game to East and Southeast Asia, where many local variants developed. In China, chess pieces were placed at intersections of board squares rather than inside them, as in the native strategy game Go. The reign of Mongol leader Tamerlane saw an 11x10 board with safe squares called citadels. And in Japanese shogi, captured pieces could be used by the opposing player.
Ωστόσο, το σκάκι έλαβε τη σύγχρονη μορφή του στην Ευρώπη. Κατά το 1000 μ.Χ. το παιχνίδι έγινε μέρος της αριστοκρατικής εκπαίδευσης. Το σκάκι χρησιμοποιήθηκε ως αλληγορία για τις διάφορες κοινωνικές τάξεις που ακολουθούν τους δικούς τους κανόνες, και τα πιόνια επανερμηνεύτηκαν στο νέο τους συγκείμενο. Την ίδια στιγμή, η εκκλησία συνέχιζε να βλέπει με καχυποψία τα παιχνίδια. Οι ηθικολόγοι προειδοποιούσαν κατά της υπερβολικής ενασχόλησης με τα παιχνίδια, με το σκάκι σύντομα να απαγορεύεται στη Γαλλία.
But it was in Europe that chess began to take on its modern form. By 1000 AD, the game had become part of courtly education. Chess was used as an allegory for different social classes performing their proper roles, and the pieces were re-interpreted in their new context. At the same time, the Church remained suspicious of games. Moralists cautioned against devoting too much time to them, with chess even being briefly banned in France.
Όμως το παιχνίδι πολλαπλασιάστηκε, και κατά το 15ο αιώνα άρχισε να παγιώνεται στη μορφή που το γνωρίζουμε σήμερα. Το σχετικά αδύναμο πιόνι του «συμβούλου» έγινε η πιο ισχυρή «βασίλισσα» - ίσως εμπνευσμένο από την πρόσφατη έξαρση των ισχυρών γυναικών στην ηγεσία. Αυτή η αλλαγή επιτάχυνε το ρυθμό του παιχνιδιού, και καθώς άλλοι κανόνες διαδίδονταν, εμφανίζονταν αναλύσεις για συνήθεις αφετηρίες και τερματισμούς του παιχνιδιού. Η σκακιστική θεωρία γεννήθηκε.
Yet the game proliferated, and the 15th century saw it cohering into the form we know today. The relatively weak piece of advisor was recast as the more powerful queen– perhaps inspired by the recent surge of strong female leaders. This change accelerated the game’s pace, and as other rules were popularized, treatises analyzing common openings and endgames appeared. Chess theory was born.
Με τον Διαφωτισμό το παιχνίδι πέρασε από τις βασιλικές αυλές στα καφενεία. Το σκάκι πλέον θεωρούνταν ως δημιουργική έκφραση, ενθαρρύνοντας τις τολμηρές κινήσεις και δραματικά παιχνίδια. Αυτό το «ρομαντικό» στιλ έφτασε στο αποκορύφωμά του στο Αθάνατο Παιχνίδι του 1851, όταν ο Άντολφ Άντερσεν κατάφερε να κάνει «ματ» αφού θυσίασε τη βασίλισσα και δύο πύργους του.
With the Enlightenment era, the game moved from royal courts to coffeehouses. Chess was now seen as an expression of creativity, encouraging bold moves and dramatic plays. This "Romantic" style reached its peak in the Immortal Game of 1851, where Adolf Anderssen managed a checkmate after sacrificing his queen and both rooks.
Αλλά ο επίσημος ανταγωνισμός που ξεκίνησε στα τέλη του 19ου αιώνα σήμαινε ότι ο στρατηγικός υπολογισμός εν τέλει θα αποκτούσε δραματική αίσθηση. Και με την άνοδο του παγκόσμιου ανταγωνισμού το σκάκι πήρε μια νέα γεωπολιτική σημασία. Κατά τον Ψυχρό Πόλεμο, η Σοβιετική Ένωση διέθεσε μεγάλους πόρους για να καλλιεργήσει ταλέντα στο σκακι, κι έτσι κυριάρχησε στα πρωταθλήματα για το υπόλοιπο του αιώνα. Όμως, ο παίκτης που πραγματικά ανέτρεψε τη ρωσική κυριαρχία δεν ήταν πολίτης μιας άλλης χώρας, αλλά ένα υπολογιστής της IBM, ονόματι Deep Blue. Οι υπολογιστές που έπαιζαν σκάκι αναπτύσσονταν για δεκαετίες, όμως η νίκη του Deep Blue ενάντια στον Γκάρι Κασπάροφ το 1997 ήταν η πρώτη φορά που ένα μηχάνημα νίκησε έναν πρωταθλητή.
But the emergence of formal competitive play in the late 19th century meant that strategic calculation would eventually trump dramatic flair. And with the rise of international competition, chess took on a new geopolitical importance. During the Cold War, the Soviet Union devoted great resources to cultivating chess talent, dominating the championships for the rest of the century. But the player who would truly upset Russian dominance was not a citizen of another country but an IBM computer called Deep Blue. Chess-playing computers had been developed for decades, but Deep Blue’s triumph over Garry Kasparov in 1997 was the first time a machine had defeated a sitting champion.
Σήμερα τα σκακιστικά λογισμικά είναι ικανά συνεχώς να κερδίζουν τους καλύτερους ανθρώπους παίκτες. Αλλά, όπως και το παιχνίδι στο οποίο έγιναν κυρίαρχοι, τα μηχανήματα αυτά είναι προϊόντα της ανθρώπινης ευφυίας. Και ίσως αυτή η ίδια ευφυΐα μας γλυτώσει από αυτό το φαινομενικό «ματ».
Today, chess software is capable of consistently defeating the best human players. But just like the game they’ve mastered, these machines are products of human ingenuity. And perhaps that same ingenuity will guide us out of this apparent checkmate.