I want to lead here by talking a little bit about my credentials to bring this up with you, because, quite honestly, you really, really should not listen to any old person with an opinion about COVID-19. (Laughter) So, I've been working in global health for about 20 years, and my specific technical specialty is in health systems and what happens when health systems experience severe shocks. I've also worked in global-health journalism. I've written about global health and biosecurity for newspapers and web outlets, and I published a book a few years back about the major global health threats facing us as a planet. I have supported and led epidemiology efforts that range from evaluating Ebola treatment centers to looking at transmission of tuberculosis in health facilities and doing avian influenza preparedness. I have a master's degree in International Health. I'm not physician. I'm not a nurse. My specialty isn't patient care or taking care of individual people. My specialty is looking at populations and health systems - what happens when diseases move on the large level. If we're ranking sources of global-health expertise on a scale of 1 to 10 - 1 is some random person ranting on Facebook, and 10 is the World Health Organization - I'd say you can probably put me at like a 7 or an 8. So, keep that in mind as I talk to you. I'll start with the basics here because I think that's gotten lost in some of the media noise around COVID-19. So, COVID-19 is a coronavirus, and coronaviruses are a specific subset of virus, and they have some unique characteristics as viruses. They use RNA instead of DNA as their genetic material, and they're covered in spikes on the surface of the virus, and they use those spikes to invade cells. Those spikes are the corona in coronavirus. COVID-19 is known as a novel coronavirus because, until December, we'd only heard of six coronaviruses. COVID-19 is the seventh. It's new to us, it just had its gene sequencing, it just got its name - that's why it's novel. If you remember SARS - severe acute respiratory syndrome - or MERS - Middle East respiratory syndrome, those were coronaviruses, and they're both called respiratory syndromes because that's what coronaviruses do. They go for your lungs. Don't make you puke, they don't make you bleed from the eyeballs, they don't make you hemorrhage, they head for your lungs. COVID-19 is no different. It causes a range of respiratory symptoms that go from stuff like a dry cough and a fever all the way out to fatal viral pneumonia. And that range of symptoms is one of the reasons it's actually been so hard to track this outbreak. Plenty of people get COVID-19, but so gently, their symptoms are so mild that they don't even go to a health care provider. They don't register in the system. Children, in particular, have it very easy with COVID-19, which is something we should all be grateful for. Coronaviruses are zoonotic, which means that they transmit from animals to people. Some coronaviruses, like COVID-19, also transmit person to person. The person-to-person ones travel faster and travel farther, just like COVID-19. Zoonotic illnesses are really hard to get rid of because they have an animal reservoir. One example is avian influenza, where we can abolish it in farmed animals, in turkeys, in ducks, but it keeps coming back every year because it's brought to us by wild birds. You don't hear a lot about it because avian influenza doesn't transmit person to person, but we have outbreaks in poultry farms every year all over the world. COVID-19 most likely skipped from animals into people at a wild animal market in Wuhan, China. Now for the less basic parts. This is not the last major outbreak we're ever going to see. There's going to be more outbreaks, and there's going to be more epidemics. That's not a maybe; that's a given. And it's a result of the way that we, as human beings, are interacting with our planet. Human choices are driving us into a position where we're going to see more outbreaks. Part of that is about climate change and the way a warming climate makes the world more hospitable to viruses and bacteria. But it's also about the way we're pushing into the last wild spaces on our planet. When we burn and plow the Amazon rain forest so that we can have cheap land for ranching, when the last of the African bush gets converted into farms, when wild animals in China are hunted to extinction, human beings come into contact with wildlife populations that they've never come into contact with before, and those populations have new kinds of diseases: bacteria, viruses - stuff we're not ready for. Bats, in particular, have a knack for hosting illnesses that can infect people. But they're not the only animals that do it. So as long as we keep making our remote places less remote, the outbreaks are going to keep coming. We can't stop the outbreaks with quarantine or travel restrictions. That's everybody's first impulse: Let's stop the people from moving, let's stop this outbreak from happening. But the fact is it's really hard to get a good quarantine in place. It's really hard to set up travel restrictions. Even the countries that have made serious investments in public health, like the US and South Korea, can't get that kind of restriction in place fast enough to actually stop an outbreak instantly. There's logistical reasons for that, and there's medical reasons. If you look at COVID-19, right now, it's seems like it could have a period where you're infected and show no symptoms that's as long as 24 days. So people are walking around with this virus showing no signs. They're not going to get quarantined. Nobody knows they need quarantining. There's also some real costs to quarantine and to travel restrictions. Humans are social animals, and they resist when you try to hold them into place and when you try to separate them. We saw in the Ebola outbreak that as soon as you put a quarantine in place, people start trying to evade it. Individual patients, if they know there's a strict quarantine protocol, may not go for health care because they're afraid of the medical system, or they can't afford care, and they don't want to be separated from their family and friends. Politicians, government officials, when they know they're going to get quarantined, if they talk about outbreaks and cases, may conceal real information for fear of triggering a quarantine protocol. And, of course, these kinds of evasions and dishonesty are exactly what makes it so difficult to track a disease outbreak. We can get better at quarantines and travel restrictions, and we should. But they're not our only option, and they're not our best option for dealing with these situations. The real way for the long haul to make outbreaks less serious is to build the global health system to support core health-care functions in every country in the world so that all countries, even poor ones, are able to rapidly identify and treat new infectious diseases as they emerge. China's taken a lot of criticism for its response to COVID-19. But the fact is, What if COVID-19 had emerged in Chad, which has 3.5 doctors for every 100,000 people? What if it had emerged in the Democratic Republic of Congo, which just released its last Ebola patient from treatment? The truth is countries like this don't have the resources to respond to an infectious disease, not to treat people and not to report on it fast enough to help the rest of the world. I led an evaluation of Ebola treatment centers in Sierra Leone. And the fact is that local doctors in Sierra Leone identified the Ebola crisis very quickly. First as a dangerous, contagious hemorrhagic virus, and then as Ebola itself. But having identified it, they didn't have the resources to respond. They didn't have enough doctors or hospital beds, and they didn't have enough information about how to treat Ebola or how to implement infection control. Eleven doctors died in Sierra Leone of Ebola. The country only had 120 when the crisis started. By way of contrast, Dallas Baylor Medical Center has more than 1,000 physicians on staff. These are the kinds of inequities that kill people. First, they kill the poor people when the outbreaks start, and then they kill people all over the world when the outbreaks spread. If we really want to slow down these outbreaks and minimize their impact, we need to make sure that every country in the world has the capacity to identify new diseases, treat them, and report about them so they can share information. COVID-19 is going to be a huge burden on health systems. I'm not going to talk about death rates in this talk because, frankly, nobody can agree on the COVID-19 death rates right now. But one number we can agree on is that about 20% of people infected with COVID-19 are going to need hospitalization. Our US medical system can just barely cope with that. But what's going to happen in Mexico? COVID-19 has also revealed some real weaknesses in our global health supply chains. Just-in-time ordering LEAN systems are great when things are going well, but in a time of crisis, what it means is we don't have any reserves. If a hospital or a country runs out of face masks or personal protective equipment, there's no big warehouse full of boxes that we can go to get more. You have to order more from the supplier, wait for them to produce it, and you have to wait for them to ship it, generally, from China. That's a time lag at a time when it's most important to move quickly. If we'd been perfectly prepared for COVID-19, China would have identified the outbreak faster. They would have been ready to provide care to infected people without having to build new buildings. They would have shared honest information with citizens so that we didn't see these crazy rumors spreading on social media in China. And they would have shared information with global health authorities so that they could start reporting to national health systems and getting ready for when the virus spread. National health systems would then have been able to stockpile the protective equipment they needed and train health care providers on treatment and infection control. We'd have science-based protocols for what to do when things happen, like cruise ships have infected patients. And we'd have real information going out to people everywhere, so we wouldn't see embarrassing, shameful incidents as xenophobia, like Asian-looking people getting attacked on the street in Philadelphia. But even with all that in place, we would still have outbreaks. The choices we're making about how we occupy this planet make that inevitable. As far as we have an expert consensus on COVID-19, it's this: here in the US and globally, it's going to get worse before it gets better. We're seeing cases of human transmission that aren't from returning travel, that are just happening in the community. And we're seeing people infected with COVID-19 when we don't even know where the infection came from. Those are signs of an outbreak that's getting worse, not an outbreak that's under control. It's depressing, but it's not surprising. Global health experts, when they talk about the scenario of new viruses, this is one of the scenarios that they look at. We all hoped we'd get off easy. But when experts talk about viral planning, this is the kind of situation and the way they expect the virus to move. I want to close here with some personal advice. Wash your hands! Wash your hands a lot! I know you already wash your hands a lot because you're not disgusting. But wash your hands even more. Set up cues and routines in your life to get you to wash your hands. Wash your hands every time you enter and leave a building. Wash your hands when you go in and come out of a meeting. Get rituals there based around handwashing. Sanitize your phone. You touch that phone with your dirty, unwashed hands all the time. I know you take it into the bathroom with you. (Laughter) So, sanitize your phone and consider not using it as often in public. Maybe TikTok and Instagram could be home things only? Don't touch your face. Don't rub your eyes. Don't bite your fingernails. Don't wipe your nose on the back of your hand. I mean, don't do that anyway because it's gross. (Laughter) Don't wear a face mask. Face masks are for sick people and health care providers. If you're sick, your face mask holds in all your coughing and sneezing and protects the people around you. And if you're a health care provider, your face mask is one tool in a set of tools called personal protective equipment, that you're trained to use so you can give patient care and not get sick yourself. If you're a regular, healthy person wearing a face mask, it's just making your face sweaty. (Laughter) Leave the face masks in stores for the doctors and the nurses and the sick people. If you think you have symptoms of COVID-19, stay home, call your doctor for advice. If you're diagnosed with COVID-19, remember, it's generally very mild. And if you're a smoker, right now is the best possible time to quit smoking. I mean, if you're a smoker, right now is always the best possible time to quit smoking. But if you're a smoker and you're worried about COVID-19, I guarantee that quitting is absolutely the best thing you can do to protect yourself from the worst impacts of COVID-19. COVID-19 is scary stuff at a time when pretty much all of our news feels like scary stuff. And there's a lot of bad but appealing options for dealing with it: panic, xenophobia, agoraphobia, authoritarianism, oversimplified lies that make us think that hate and fury and loneliness are the solution to outbreaks. But they're not, they just make us less prepared. There's also a boring but useful set of options that we can use in response to outbreaks, things like improving health care, here and everywhere; investing in health infrastructure and disease surveillance so that we know when the new diseases come; building health systems all over the world; looking at strengthening our supply chains so they're ready for emergencies; and better education, so we're capable of talking about disease outbreaks and the mathematics of risk without just blind panic. We need to be guided by equity here because in this situation, like so many, equity is actually in our own self-interest. So, thank you so much for listening to me today, and can I be the first one to tell you: wash your hands when you leave the theater. (Applause)
Ik wil beginnen met te vertellen vanuit welke hoedanigheid ik het over dit onderwerp ga hebben, want eerlijk is eerlijk, je moet echt niet luisteren naar de eerste de beste die een mening heeft over COVID-19. (Gelach) Ik hou me al 20 jaar professioneel bezig met wereldgezondheid en ik ben gespecialiseerd in gezondheidssystemen en in wat daarmee gebeurt als ze grote schokken te verduren krijgen. Ik heb ook gewerkt in de wereldgezondheidsjournalistiek; ik heb geschreven over wereldgezondheid en bioveiligheid voor kranten en websites; en ik heb een paar jaar geleden een boek gepubliceerd over de gevaren die onze planeet loopt waar het gaat om wereldgezondheid. Ik ondersteunde en leidde epidemiologieprojecten, uiteenlopend van evaluaties van ebola-behandelingscentra tot het onderzoeken van overdracht van tuberculose in gezondheidsklinieken en het zorgen voor vogelgriep-paraatheid. Ik heb een master's in International Health. Ik ben geen dokter en geen verpleegster. Mijn specialiteit is niet patiëntzorg of het zorgen voor individuele mensen. Mijn specialiteit is het beschouwen van populaties en gezondheidssystemen -- wat er gebeurt wanneer ziektes zich op grotere schaal verbreiden. Als we cijfers moeten geven voor expertise in wereldgezondheid op een schaal van 1 tot 10 -- waarbij 1 een willekeurig iemand is die zijn hart lucht op Facebook en 10 de Wereldgezondheidsorganisatie -- dan kun je mij waarschijnlijk een 7 of een 8 geven. Hou dat in gedachten terwijl ik mijn verhaal doe. Ik begin met wat basiskennis, want die is wellicht ondergesneeuwd door het lawaai van de media rondom COVID-19. COVID-19 is een coronavirus en coronavirussen zijn een specifieke subset virussen en ze hebben als virussen wat unieke karakteristieken. Ze gebruiken RNA in plaats van DNA als hun genetisch materiaal en hun oppervlak is bezaaid met wat lijkt op spijkers en die gebruiken ze om cellen mee binnen te dringen. Die 'spijkers' zijn de corona in het coronavirus. COVID-19 wordt een nieuw coronavirus genoemd, want tot december kenden we slechts zes coronavirussen; COVID-19 is het zevende. Het is nieuw voor ons, heeft net een gen-sequentiebepaling, heeft net een naam -- daarom is het nieuw. Als je je SARS herinnert -- Severe Acute Respiratory Syndrome -- of MERS -- Middle East Respiratory Syndrome -- dat waren coronavirussen en ze worden beide ademhalingssyndromen genoemd, want dat doen coronavirussen: ze vallen je longen aan. Je hoeft niet over te geven en je bloedt niet uit je ogen, je krijgt geen bloedingen, ze vallen je longen aan. COVID-19 is precies zo. Het veroorzaakt een reeks problemen met de luchtwegen die uiteenlopen van een droge hoest en koorts, helemaal tot een dodelijke virale longontsteking. En die reeks symptomen is een van de redenen dat het zo lastig is geweest om deze uitbraak te volgen. Heel veel mensen krijgen COVID-19, maar hun symptomen zijn zo mild dat ze er niet eens mee naar de huisarts gaan. Je ziet ze dus niet in het systeem. Met name kinderen hebben weinig last van COVID-19 en daar mogen we dankbaar voor zijn. Coronavirussen zijn zoönotisch, wat betekent dat dieren mensen besmetten. Bij sommige coronavirussen, zoals ook COVID-19, besmetten mensen ook mensen. Die laatste soort verspreidt zich sneller en verder, dus ook COVID-19. Zoönotische ziektes zijn lastig uit te roeien omdat ze ook in dieren voorkomen. Een voorbeeld is de vogelgriep, die we wel kunnen uitroeien onder gekweekte dieren zoals kalkoenen en eenden, maar hij komt ieder jaar terug omdat wilde vogels het virus ook dragen. Je hoort er niet veel van, omdat vogelgriep zich niet van mens tot mens verspreidt, maar we hebben ieder jaar wereldwijd uitbraken in gevolgelteboederijen. COVID-19 is waarschijnlijk van dier naar mens gesprongen op een wildmarkt in Wuhan in China. Nu gaan we wat dieper op de zaak in. Dit is niet de laatste uitbraak die we ooit gaan zien. We gaan meer uitbraken zien en meer epidemieën. Nee, niet misschien; dat weten we zeker. En het is het resultaat van hoe wij mensen met onze planeet omgaan. Menselijke keuzes brengen ons in de positie waarin we meer uitbraken gaan zien. Deels komt dat door klimaatverandering: een warmer klimaat is gastvrijer voor virussen en bacteria. Maar het komt ook omdat we zelfs de laatste wilde gebieden op onze planeet binnendringen. Als we het Amazonewoud platbranden en omploegen om zo goedkoop boerderijland aan te winnen, als het laatste beetje Afrikaanse rimboe tot boerderijen wordt geconverteerd, als wilde dieren in China tot uitroeiing worden gejaagd, dan komen mensen in contact met populaties wilde dieren waar ze nooit mee in contact zijn geweest en die populaties hebben nieuwe soorten ziekten: bacteria, virussen -- dingen waar we niet klaar voor zijn. Met name vleermuizen zijn berucht voor het huizen van ziektes die mensen kunnen besmetten. Maar dat zijn niet de enige dieren die dat doen. Dus zolang we afgelegen plaatsen minder afgelegen blijven maken, zullen de uitbraken blijven komen. We kunnen uitbraken niet stoppen met quarantaines of reisverboden. Daar denkt iedereen eerst aan: Mensen moeten stoppen met reizen; deze uitbraak mag niet gebeuren. Maar het is echt heel moeilijk een goede quarantaine te regelen. Het is heel moeilijk om reizen aan banden te leggen. Zelfs de landen die serieus hebben geïnvesteerd in gezondheidszorg, zoals de VS en Zuid Korea, kunnen dat soort beperkingen niet snel genoeg in gang zetten om een uitbraak echt direct te stoppen. Daar zijn logische redenen voor en medische redenen. Kijk eens naar COVID-19. Het lijkt er nu op dat er een periode kan zijn waarin je het hebt maar geen symptomen hebt van wel 24 dagen. Dus mensen lopen met dit virus rond maar je ziet het niet. Ze gaan niet in quarantaine. Niemand heeft door dat dat nodig is. Er zitten ook negatieve kanten aan quarantaine en reisbeperkingen. Mensen zijn sociale dieren en ze sputteren tegen als ze niet mogen bewegen en als je probeert ze af te zonderen. We zagen in de ebola-uitbraak dat zodra je quarantaines gaat opzetten, mensen het proberen te vermijden. Als individuele patiënten weten dat er een quarantaineprotocol is, gaan ze misschien niet naar de dokter omdat ze bang zijn voor het medische systeem of ze kunnen het niet betalen en ze willen niet worden weggehaald van hun familie en vrienden. Politici en overheidspersoneel, als ze weten dat quarantaine het gevolg kan zijn als ze over uitbraken en gevallen praten, houden soms echte informatie achter uit angst een quarantaineprotocol op gang te brengen. Natuurlijk zijn dit soort oneerlijk en ontwijkend gedrag precies wat het zo lastig maakt om zo'n uitbraak te volgen. We kunnen quarantaines en reisbeperkingen beter regelen en dat moeten we ook. Maar het is niet onze enige optie en ook niet de beste optie om met deze situaties om te gaan. De enige langetermijnoplossing om uitbraken minder ernstig te maken is het bouwen van een wereldgezondheidssysteem dat de kernfuncties van wereldgezondheid wereldwijd ondersteunt, zodat alle landen, zelfs de arme, in staat zijn nieuwe besmettelijke ziekten snel te identificeren en behandelen. China is flink bekritiseerd voor hun reactie op COVID-19. Maar als COVID-19 nu eens was begonnen in Tsjaad, met zijn drie en een halve dokter per 100.000 mensen? Wat als het was begonnen in Congo-Kinshasa, waar net de laatste ebola-patiënt de behandeling heeft afgerond? Landen als deze hebben gewoon niet de middelen om op een besmettelijke ziekte te reageren, om mensen te behandelen of om ze snel genoeg te rapporteren aan de rest van de wereld. Ik leidde een ebola-evaluatie van behandelingspunten in Sierra Leone. En het moet gezegd dat lokale doktoren in Sierra Leone de ebola-crisis snel in de gaten hadden -- eerst als een gevaarlijk besmettelijk hemorragisch virus en vervolgens als ebola zelf. Maar ook al hadden ze het herkend, ze hadden geen middelen om te reageren. Ze hadden niet genoeg dokters of ziekenhuisbedden en ze hadden niet genoeg informatie over hoe ebola te behandelen of hoe besmettingspreventie te organiseren. Elf dokters overleden in Sierra Leone aan ebola. Het land had er maar 120 toen de crisis begon. Ter vergelijking, Dallas Baylor Medical Center heeft meer dan 1000 artsen. Dit is het soort ongelijkheid waar mensen aan sterven. Eerst doodt het de arme mensen wanneer de uitbraak begint en vervolgens doodt het mensen over de hele wereld wanneer de uitbraak zich verspreidt. Als we dit soort uitbraken echt willen vertragen en hun impact minimaliseren, moeten we ervoor zorgen dat elk land ter wereld het vermogen heeft nieuwe ziektes te herkennen en te behandelen, en erover te rapporteren, zodat ze hun informatie kunnen overdragen. COVID-19 gaat een enorme druk leggen op gezondheidssystemen. Ik ga het in deze talk niet hebben over sterftecijfers, omdat niemand het daar op dit moment nog over eens is. Maar een cijfer waar we het over eens zijn, is dat ongeveer 20% van de mensen die het krijgt ervoor opgenomen zullen moeten worden. Ons medische systeem in de VS kan dat maar net aan. Maar wat gaat er gebeuren in Mexico? COVID-19 heeft ook wat echte zwakheden blootgelegd in de logistiek van ons wereldgezondheidssysteem. Just-in-time-bestellende LEAN-systemen zijn lekker efficient in goede tijden, maar in tijden van crisis betekent het dat we geen reservevoorraad hebben. Als een hospitaal of een land geen gezichtsmaskers meer heeft of andere beschermende uitrusting, is er geen opslagplaats vol met dozen waar we nog wat meer kunnen halen. Je moet het bestellen bij je leverancier, wachten tot ze het maken, en dan wachten tot ze het verschepen -- meestal vanuit China. Dat is nogal een tijdsverlies op een moment dat je snel moet handelen. Als we perfect op COVID-19 voorbereid waren geweest, had China de uitbraak eerder herkend. Ze waren klaar geweest om besmette mensen te behandelen zonder eerst nieuwe gebouwen te hoeven bouwen. Ze zouden transparant zijn geweest in hun informatievoorziening zodat we niet die idiote geruchten op sociale media in China hadden gehad. En ze hadden die informatie gedeeld met wereldgezondheidsorganisaties opdat die het konden rapporteren naar nationale gezondheidssystemen zodat die zich konden voorbereiden. Nationale gezondheidssystemen hadden dan voorraad aan kunnen leggen van benodigd beschermend materiaal en medisch personeel kunnen trainen in behandeling en besmettingspreventie. We zouden wetenschappelijk opgestelde protocols hebben over hoe om te gaan met situaties zoals besmetting op cruiseschepen. En we zouden echte informatie hebben die werd verspreid naar iedereen, zodat we geen gênante, beschamende incidenten hadden zoals xenofobie -- denk aan de Aziatisch uitziende mensen die in Philadelphia werden aangevallen. Maar zelfs als we dat allemaal deden, hadden we nog steeds uitbraken. De keuzes die we maken over hoe we deze planeet bewonen, maken dat onvermijdbaar. Als de experts het ergens over eens zijn inzake COVID-19, dan is het wel dit: hier in de VS en wereldwijd gaat het nog slechter worden voor het beter wordt. We zien gevallen van overdracht van mens op mens die niet komen door reizen maar gewoon gebeuren in onze gemeenschap. En we zien mensen die besmet zijn waarvan we niet eens weten hoe ze die hebben opgelopen. Dat zijn signalen van een uitbraak die verergert, niet van een uitbraak die we in de hand hebben. Het is deprimerend, maar niet verrassend. Wanneer wereldgezondheidsexperts spreken over scenario's voor nieuwe virussen, is dit een van de scenario's die ze bekijken. We hoopten allemaal er makkelijk vanaf te komen. Maar wanneer experts het hebben over virale planning, is dit het type situatie en de manier waarop ze denken dat het zich ontwikkelt. Ik wil besluiten met wat persoonlijk advies. Was je handen! Was je handen vaak! Ik weet dat je al vaak je handen wast -- jullie zijn nette mensen -- maar was je handen nog vaker. Implementeer momenten en routines waarop je automatisch je handen wast. Was je handen wanneer je een gebouw inkomt en uitgaat. Was je handen voor het begin van een vergadering en na afloop ervan. Zorg dat handen wassen een routine wordt. Reinig je telefoon. Je raakt die telefoon voortdurend aan met je vieze, ongewassen handen. Ik weet dat je hem meeneemt naar het toilet. (Gelach) Reinig dus je telefoon en overweeg hem minder vaak buiten te gebruiken. Misschien kun je TikTok en Instagram alleen nog thuis doen? Raak je gezicht niet aan. Wrijf niet in je ogen. Bijt niet op je nagels. Veeg je neus niet af aan de rug van je hand -- doe dat trouwens sowieso niet, het is walgelijk. (Gelach) Draag geen gezichtsmasker. Gezichtsmaskers zijn voor zieke mensen en voor zorgverleners. Als je ziek bent, houdt dat masker je hoesten en niezen tegen en dat beschermt de mensen om je heen. En voor een zorgverlener maakt het gezichtsmasker deel uit van hun persoonlijke beschermingsset, waarvoor je getraind bent ze zo te gebruiken dat je zorg kunt verlenen zonder ziek te worden. Voor een gewoon, gezond mens betekent een gezichtsmasker slechts een zweterig gezicht. (Gelach) Laat die maskers in de winkel liggen voor de dokters en verplegers en de zieken. Als je denkt dat je symptomen van COVID-19 hebt, blijf thuis en bel je huisarts voor advies. Als er COVID-19 bij je is geconstateerd, onthoud dan dat het meestal heel mild is. En als je rookt, is dit het ideale moment om ermee te stoppen. Als je rookt, is nu natuurlijk altijd het ideale moment om ermee te stoppen, maar als je rookt en je maakt je zorgen over COVID-19, garandeer ik je dat stoppen absoluut het beste is wat je kan doen om jezelf te beschermen tegen de ergste consequenties van COVID-19. COVID-19 is iets engs op een moment dat zo ongeveer al ons nieuws beangstigend lijkt. Er zijn genoeg slechte maar aantrekkelijke opties voor hoe daar mee om te gaan: paniek, vreemdelingenhaat, pleinvrees, autoritarisme -- al te simplistische leugens die ons doen denken dat haat en razernij en eenzaamheid de oplossingen zijn tegen uitbraken. Maar dat zijn ze niet; ze zorgen juist dat we ons slecht voorbereiden. Er is ook een reeks saaie maar bruikbare opties die we kunnen gebruiken in reactie op uitbraken, dingen zoals hier en overal de gezondheidszorg verbeteren; investeren in gezondheidsinfrastructuur en ziektesurveillance, zodat we weten dat er nieuwe ziektes aan komen; het bouwen van gezondheidssystemen over de hele wereld; onze toevoerketens eens kritisch bekijken, zodat ze klaar zijn voor noodgevallen; en mensen beter inlichten, zodat we het kunnen hebben over ziekte-uitbraken en de statistische risico's zonder dat er direct blinde paniek uitbreekt. Sociale gelijkheid moet centraal staan, want in deze situatie, zoals in zovele, is sociale gelijkheid feitelijk in ons eigen belang. Heel erg bedankt voor het luisteren naar mij vandaag en laat ik de eerste zijn die het zegt: was je handen wanneer je het theater verlaat. (Applaus)