Imagine you're on a game show, and you can choose between two prizes: a diamond or a bottle of water. It's an easy choice. The diamonds are clearly more valuable. Now imagine being given the same choice again, only this time, you're not on a game show, but dehydrated in the desert after wandering for days. Do you choose differently? Why? Aren't diamonds still more valuable? This is the paradox of value, famously described by pioneering economist Adam Smith. And what it tells us is that defining value is not as simple as it seems. On the game show, you were thinking about each item's exchange value, what you could obtain for them at a later time, but in an emergency, like the desert scenario, what matters far more is their use value, how helpful they are in your current situation. And because we only get to choose one of the options, we also have to consider its opportunity cost, or what we lose by giving up the other choice. After all, it doesn't matter how much you could get from selling the diamond if you never make it out of the desert. Most modern economists deal with the paradox of value by attempting to unify these considerations under the concept of utility, how well something satisfies a person's wants or needs. Utility can apply to anything from the basic need for food to the pleasure of hearing a favorite song, and will naturally vary for different people and circumstances. A market economy provides us with an easy way to track utility. Put simply, the utility something has to you is reflected by how much you'd be willing to pay for it. Now, imagine yourself back in the desert, only this time, you get offered a new diamond or a fresh bottle of water every five minutes. If you're like most people, you'll first choose enough water to last the trip, and then as many diamonds as you can carry. This is because of something called marginal utility, and it means that when you choose between diamonds and water, you compare utility obtained from every additional bottle of water to every additional diamond. And you do this each time an offer is made. The first bottle of water is worth more to you than any amount of diamonds, but eventually, you have all the water you need. After a while, every additional bottle becomes a burden. That's when you begin to choose diamonds over water. And it's not just necessities like water. When it comes to most things, the more of it you acquire, the less useful or enjoyable every additional bit becomes. This is the law of diminishing marginal utility. You might gladly buy two or three helpings of your favorite food, but the fourth would make you nauseated, and the hundredth would spoil before you could even get to it. Or you could pay to see the same movie over and over until you got bored of it or spent all of your money. Either way, you'd eventually reach a point where the marginal utility for buying another movie ticket became zero. Utility applies not just to buying things, but to all our decisions. And the intuitive way to maximize it and avoid diminishing returns is to vary the way we spend our time and resources. After our basic needs are met, we'd theoretically decide to invest in choices only to the point they're useful or enjoyable. Of course, how effectively any of us manage to maximize utility in real life is another matter. But it helps to remember that the ultimate source of value comes from us, the needs we share, the things we enjoy, and the choices we make.
Tưởng tượng bạn đang tham gia game show, và có thể chọn giữa hai giải thưởng một viên kim cương hay một chai nước. Đó là một lựa chọn dễ dàng. Kim cương rõ ràng là có giá trị hơn. Bây giờ tưởng tượng cũng lựa chọn đó, nhưng lần này, bạn không chơi game show, nhưng đang chết khát trong sa mạc sau bao ngày lang thang. Bạn sẽ chọn khác đi chứ? Tại sao? Chẳng phải kim cương vẫn giá trị hơn sao? Đây là nghịch lý của giá trị, được diễn tả nổi tiếng bởi nhà kinh tế tiên phong Adam Smith. Và cái nó cho ta biết là định nghĩa giá trị không dễ dàng như ta nghĩ. Trong trò chơi truyền hình, bạn nghĩ về giá trị trao đổi của từng món, cái mà bạn có thể đạt được từ chúng sau một khoảng thời gian, nhưng trong tình huống khẩn cấp, như viễn cảnh ở sa mạc, Giá trị sử dụng của chúng, là điều quan trọng hơn cả, và chúng giúp ích được gì trong tình huống hiện tại. Và vì chúng ta chỉ được chọn một trong các lựa chọn, chúng ta cũng sẽ tính đến cơ hội nó đáng giá, hay cái chúng ta sẽ đánh mất khi từ bỏ lựa chọn kia. Sau cùng, bạn thu được bao nhiêu từ việc bán kim cương không quan trọng nếu bạn không thể thoát ra khỏi sa mạc. Nhiều nhà kinh tế hiện đại đối mặt với nghịch lý về giá trị bằng cách thử thống nhất các lựa chọn này dưới quan điểm hữu dụng, tức là một thứ làm thỏa mãn nhu cầu hay mong muốn của con người Tính hữu dụng có thể áp dụng cho bất cứ gì từ nhu cầu cơ bản về thức ăn đến sự thích thú khi nghe bài hát yêu thích, và với mỗi người hay mỗi trường hợp sẽ có sự khác biệt. Nền kinh tế thị trường cho ta cách để dễ dàng lần theo sự tiện dụng. Đối với bạn, đơn giản là sự tiện dụng của một thứ được phản ánh bởi số tiền bạn sẵn sàng bỏ ra mua nó. Giờ hãy tưởng tượng lại mình ở giữa sa mạc, lần này được chọn một viên kim cương mới hay một chai nước sạch mỗi năm phút. Nếu bạn như mọi người, đầu tiên bạn lấy đủ nước cho chuyến đi và sau đó lấy kim cương miễn bạn có thể mang theo được. Điều này là do "hữu dụng biên" nghĩa là khi bạn chọn giữa kim cương và nước, bạn so sánh tính hữu dụng có được từ mỗi chai nước với mỗi viên kim cương cộng thêm. Và bạn làm điều này mỗi lần bạn được lựa chọn. Chai nước đầu tiên có giá trị nhiều hơn mọi viên kim cương nhưng sau cùng, bạn có đủ nước để dùng. Sau một lúc, mỗi chai nước thêm vào trở thành gánh nặng. Đó là lúc bạn bắt đầu chọn kim cương thay cho nước. Và không chỉ đối với những thứ cần thiết như nước Đối với khá nhiều thứ, bạn càng nhận được từ nó bao nhiêu thì mỗi phần thừa sẽ trở nên kém hữu dụng. Đây là định luật thu nhỏ hữu dụng biên. Bạn có thể vui vẻ mua hai hay ba phần đồ ăn ưa thích nhưng phần thứ tư sẽ khiến bạn muốn nôn và phần thứ một trăm sẽ bị ôi thiu trước khi bạn ăn Hay bạn có thể trả tiền để xem cùng một bộ phim nhiều lần đến chán hay sử dụng hết toàn bộ số tiền. Trường hợp nào bạn cũng sẽ đạt đỉnh điểm mà hữu dụng biên để mua thêm một vé xem phim bằng 0. Tính hữu dụng ngoài áp dụng khi ta mua hàng mà với mọi quyết định của ta. Và cách trực giác để tối đa hóa nó và tránh lợi ích biên giảm dần là thay đổi cách ta tiêu xài thời gian và nguồn lực. Sau khi đã đáp ứng những nhu cầu cơ bản, theo lý thuyết ta sẽ quyết định đầu tư vào các sự lựa chọn chỉ khi chúng hữu dụng và thích hợp. Đương nhiên, cách ta tối đa hóa hữu dụng ở thực tế có hiệu quả hay không là một chuyện khác. Nhưng nên nhớ chính ta quyết định nguồn gốc cuối cùng của giá trị, ta chia sẻ những nhu cầu, ta chọn những điều mình muốn và ta đưa ra các lựa chọn.