Imagine you're on a game show, and you can choose between two prizes: a diamond or a bottle of water. It's an easy choice. The diamonds are clearly more valuable. Now imagine being given the same choice again, only this time, you're not on a game show, but dehydrated in the desert after wandering for days. Do you choose differently? Why? Aren't diamonds still more valuable? This is the paradox of value, famously described by pioneering economist Adam Smith. And what it tells us is that defining value is not as simple as it seems. On the game show, you were thinking about each item's exchange value, what you could obtain for them at a later time, but in an emergency, like the desert scenario, what matters far more is their use value, how helpful they are in your current situation. And because we only get to choose one of the options, we also have to consider its opportunity cost, or what we lose by giving up the other choice. After all, it doesn't matter how much you could get from selling the diamond if you never make it out of the desert. Most modern economists deal with the paradox of value by attempting to unify these considerations under the concept of utility, how well something satisfies a person's wants or needs. Utility can apply to anything from the basic need for food to the pleasure of hearing a favorite song, and will naturally vary for different people and circumstances. A market economy provides us with an easy way to track utility. Put simply, the utility something has to you is reflected by how much you'd be willing to pay for it. Now, imagine yourself back in the desert, only this time, you get offered a new diamond or a fresh bottle of water every five minutes. If you're like most people, you'll first choose enough water to last the trip, and then as many diamonds as you can carry. This is because of something called marginal utility, and it means that when you choose between diamonds and water, you compare utility obtained from every additional bottle of water to every additional diamond. And you do this each time an offer is made. The first bottle of water is worth more to you than any amount of diamonds, but eventually, you have all the water you need. After a while, every additional bottle becomes a burden. That's when you begin to choose diamonds over water. And it's not just necessities like water. When it comes to most things, the more of it you acquire, the less useful or enjoyable every additional bit becomes. This is the law of diminishing marginal utility. You might gladly buy two or three helpings of your favorite food, but the fourth would make you nauseated, and the hundredth would spoil before you could even get to it. Or you could pay to see the same movie over and over until you got bored of it or spent all of your money. Either way, you'd eventually reach a point where the marginal utility for buying another movie ticket became zero. Utility applies not just to buying things, but to all our decisions. And the intuitive way to maximize it and avoid diminishing returns is to vary the way we spend our time and resources. After our basic needs are met, we'd theoretically decide to invest in choices only to the point they're useful or enjoyable. Of course, how effectively any of us manage to maximize utility in real life is another matter. But it helps to remember that the ultimate source of value comes from us, the needs we share, the things we enjoy, and the choices we make.
Imaginează-ți că ești la un show televizat și ai de ales între două premii: un diamant sau o sticlă cu apă. E o alegere ușoară. Diamantul e evident mai valoros. Acum imaginează-ți că poți alege din nou, doar că de data asta nu ești la show, ci în deșert, deshidratat și rătăcit de zile întregi. Alegi altfel? De ce? Nu e diamantul mai valoros? Acesta e paradoxul valorii descris de economistul inovator Adam Smith. El spune că a defini valoarea nu e atât de ușor. În show-ul televizat, te gândeai la valoarea de schimb a obiectelor, la ce puteai obține cu fiecare mai târziu, dar într-o situație de urgență, ca scenariul din deșert, ceea ce contează mai mult decât valoarea e cât de folositor îți e obiectul în momentul respectiv. Deoarece putem alege o singură variantă, trebuie să ne gândim la costul de oportunitate sau la ce pierdem renunțând la celălalt obiect. Nu contează cât câștigi vânzând diamantul dacă nu reușesti să ieși din deșert. Majoritatea economiștilor moderni abordează paradoxul valorii încercând să unească aceste considerații prin ideea de utilitate, cât de bine satisface obiectul dorițele sau nevoile unei persoane. Utilitatea e universal aplicabilă, fie în simpla nevoie de hrană sau în plăcerea de a asculta melodia preferată, și va varia în funcție de persoană și circumstanțe. Economia de piață oferă o cale ușoară de a urmări utilitatea. Mai simplu, utilitatea obiectului pentru tine se reflectă în cât ești dispus să plătești pentru el. Acum imaginează-ți iar că ești în deșert, dar acum primești alt diamant sau sticlă cu apă la fiecare 5 minute. Dacă ești ca majoritatea, vei alege inițial apă pentru drum și apoi atâtea diamante câte poți duce. Asta se numește utilitate marginală și înseamnă că în alegerea diamantului sau apei, compari utilitatea fiecărei sticle de apă cu cea a a fiecărui diamant. Și faci asta de fiecare dată când primești oferta. Prima sticlă de apă valorează mai mult decât orice diamant, dar într-un final vei avea toată apa de care ai nevoie. După o vreme, fiecare sticlă adăugată va deveni o povară. Astfel decizi să alegi diamantele în locul apei. Și e așa nu doar în cazul apei. În majoritatea cazurilor, pe măsură ce cantitatea crește, utilitatea sau plăcerea fiecărui obiect scade. Asta e legea diminuării utilității marginale. Ai cumpăra 2-3 porții din mâncarea favorită, dar a patra îți va face rău, iar a suta porție se va strica înainte s-o primești. Sau ai plăti să vezi același film iar și iar, până te vei plictisi sau până îți cheltui toți banii. În cele din urmă vei ajunge în punctul în care utilitatea marginală în cumpărarea unui alt bilet la film va deveni zero. Utilitatea nu se aplică doar în achiziții, ci și în luarea deciziilor. Calea intuitivă de a o maximiza și a evita scăderea prifitului e varietatea în cheltuirea timpului și resurselor. După satisfacerea nevoilor primare, vom decide teoretic să investim în alegeri doar dacă sunt folositoare sau pe placul nostru. Cât de eficient alegem în viața reală, e o altă treabă. Dar e bine să ne amintim că valoarea o decidem noi, nevoile noastre, lucrurile ce ne fac plăcere și alegerile pe care le facem.