Imagine you're on a game show, and you can choose between two prizes: a diamond or a bottle of water. It's an easy choice. The diamonds are clearly more valuable. Now imagine being given the same choice again, only this time, you're not on a game show, but dehydrated in the desert after wandering for days. Do you choose differently? Why? Aren't diamonds still more valuable? This is the paradox of value, famously described by pioneering economist Adam Smith. And what it tells us is that defining value is not as simple as it seems. On the game show, you were thinking about each item's exchange value, what you could obtain for them at a later time, but in an emergency, like the desert scenario, what matters far more is their use value, how helpful they are in your current situation. And because we only get to choose one of the options, we also have to consider its opportunity cost, or what we lose by giving up the other choice. After all, it doesn't matter how much you could get from selling the diamond if you never make it out of the desert. Most modern economists deal with the paradox of value by attempting to unify these considerations under the concept of utility, how well something satisfies a person's wants or needs. Utility can apply to anything from the basic need for food to the pleasure of hearing a favorite song, and will naturally vary for different people and circumstances. A market economy provides us with an easy way to track utility. Put simply, the utility something has to you is reflected by how much you'd be willing to pay for it. Now, imagine yourself back in the desert, only this time, you get offered a new diamond or a fresh bottle of water every five minutes. If you're like most people, you'll first choose enough water to last the trip, and then as many diamonds as you can carry. This is because of something called marginal utility, and it means that when you choose between diamonds and water, you compare utility obtained from every additional bottle of water to every additional diamond. And you do this each time an offer is made. The first bottle of water is worth more to you than any amount of diamonds, but eventually, you have all the water you need. After a while, every additional bottle becomes a burden. That's when you begin to choose diamonds over water. And it's not just necessities like water. When it comes to most things, the more of it you acquire, the less useful or enjoyable every additional bit becomes. This is the law of diminishing marginal utility. You might gladly buy two or three helpings of your favorite food, but the fourth would make you nauseated, and the hundredth would spoil before you could even get to it. Or you could pay to see the same movie over and over until you got bored of it or spent all of your money. Either way, you'd eventually reach a point where the marginal utility for buying another movie ticket became zero. Utility applies not just to buying things, but to all our decisions. And the intuitive way to maximize it and avoid diminishing returns is to vary the way we spend our time and resources. After our basic needs are met, we'd theoretically decide to invest in choices only to the point they're useful or enjoyable. Of course, how effectively any of us manage to maximize utility in real life is another matter. But it helps to remember that the ultimate source of value comes from us, the needs we share, the things we enjoy, and the choices we make.
דמינו שאתם בשעשועון, ואתם יכולים לבחור מבין שני פרסים: יהלום או בקבוק מים. זו בחירה קלה. היהלומים הם בעלי ערך רב יותר, בברור. עכשיו דמיינו שניתנת לכם שוב את אותה בחירה, אלא שהפעם, אתם לא בשעשועון, אלא סובלים מהתייבשות אחרי שיטוט של ימים במדבר. האם תשנו את בחירתכם? מדוע? האם ערכם של היהלומים פחת? זהו פרדוקס הערך, שמתואר בספרו המפורסם של הכלכלן החלוצי אדם סמית'. והוא אומר לנו שהגדרת המילה ערך, אינה פשוטה כפי שחשבנו. בשעשועון, חשבתם על ערך החליפין של כל פריט, מה תוכלו להשיג עבורם בזמן מאוחר יותר, אבל במקרה חרום, כמו תרחיש המדבר, מה שמשנה הרבה יותר זה ערך השימוש שלהם, כמה הם מועילים במצבכם הנוכחי. ובגלל שאנחנו יכולים לבחור רק אחת מהאפשרויות, אנחנו צריכים לשקול את העלות האלטרנטיבית שלהם, כלומר מה שנפסיד אם נוותר על האפשרות האחרת. אחרי הכל, זה לא משנה כמה תוכלו להרויח ממכירת היהלום אם לא תצאו מהמדבר בשלום. רוב הכלכלנים המודרניים מתמודדים עם פרדוקס הערך על ידי נסיון לאחד את השיקולים האלה תחת המונח פונקציית התועלת - כיצד יכול המוצר לספק את רצונותיו או צרכיו של אדם. פונקציית התועלת יכולה להיות קשורה לכל דבר, החל מצורך בסיסי במזון וכלה בעונג שבשמיעת שיר אהוב, והיא תשתנה באופן טבעי בין אנשים שונים ונסיבות שונות. כלכלת השוק מספקת לנו דרך פשוטה לעקוב אחרי פונקציית התועלת. בפשטות, פונקציית התועלת של מוצר בשבילכם מתבטאת במחיר שתהיו מוכנים לשלם עבורו. עכשיו, דמיינו את עצמכם חזרה במדבר, רק שהפעם, מציעים לכם יהלום שונה או בקבוק מים חדש כל חמש דקות. אם אתם כמו רוב האנשים, אתם תבחרו ראשית במים כדי לסיים את המסע, ואז בכמה שיותר יהלומים שתוכלו לשאת. זה בגלל משהו שנקרא תועלת שולית, ומשמעו שכשאתם בוחרים בין יהלומים למים, אתם משווים את פונקציית התועלת שמושגת מכל בקבוק מים נוסף ומכל יהלום נוסף. ואתם עושים את זה בכל פעם שאתם מקבלים הצעה. בקבוק המים הראשון שווה לכם יותר מכל כמות יהלומים, אבל לבסוף, יש לכם את כל המים שאתם צריכים. אחרי זמן כלשהו, כל בקבוק נוסף הופך לנטל. אז אתם מתחילים לבחור ביהלומים על פני מים. וזה לא רק עבור צרכים חיוניים כמו מים. בנוגע לרוב הדברים, ככל שיש לכם יותר ממוצר כלשהו כך הוא נעשה פחות שימושי או מהנה. זה החוק של תועלת שולית פוחתת. אתם אולי תקנו שתיים או שלוש מנות של האוכל האהוב עליכם, אבל הרביעית כבר תגרום לכם בחילה, והמנה המאה תתקלקל עוד לפני שתגיעו אליה. או שאתם יכולים לשלם לראות את אותו הסרט שוב ושוב עד שהוא ישעמם אתכם או שיגמר לכם הכסף. בכל מקרה, אתם תגיעו לבסוף לנקודה בה התועלת השולית מקניית כרטיס סרט נוסף הופכת לאפס. פונקציית התועלת אינה מתייחסת רק לקניית מוצרים, אלא לכל החלטה שנקבל. והדרך האינטואיטיבית למקסם אותה ולהמנע מתפוקה שולית פוחתת. היא על ידי מציאת דרכים שונות להעביר את זמנינו ולהשתמש במשאבינו. אחרי שהצרכים הבסיסים שלנו נענים, אנחנו תאורטית נחליט להשקיע בבחירות כל עוד הן עדיין מועילות או מהנות. כמובן, באיזו יעילות אנחנו מצליחים למקסם את פונקציית התועלת בחיים האמיתיים, זה כבר נושא אחר. אבל זה עוזר לזכור שמקור הערך האולטימטיבי מגיע מאיתנו, הצרכים החיוניים לנו, הדברים שאנחנו אוהבים, והבחירות שאנחנו עושים.